Thursday 11 February 2010

Διεθνής οικονομία

Κάτι δεν μου πήγαινε καλά όλον τον τελευταίο καιρό με την ελληνική κρίση, την φημολογούμενη χρεωκοπία, τα πολυθρύλητα ομόλογα, τα spreads κλπ. Οι - όχι φτωχές - γνώσεις μου στο χρηματοπιστωτικό σύστημα και η - επίσης όχι φτωχή - λογική μου δεν αρκούσαν γιά να απαντήσουν στις ερωτήσεις που έβαζα στον εαυτό μου. Διάβαζα και διαβάζω πολλές αναλύσεις - εγχώριες και ξένες - και οι απορίες μου μεγαλώνουν.
Έτσι αποφάσισα να ανατρέξω σε πρωτογενεις πηγές, όχι αναλύσεις άλλων. Έδωσα μ' αυτόν τον τρόπο μερικές απαντήσεις στις απορίες μου, τις οποίες καταγράφω εδώ. Δεν ισχυρίζομαι ότι έχω καταλάβει πλήρως το πρόβλημα, ούτε ότι έχω λύσεις. Το σημερινό ποστ συμπυκνώνει απλά μερικές πληροφορίες γιά να μπορώ να ανατρέξω σ' αυτές στο μέλλον.

* * * * *
Η πρώτη μου απορία ήταν η ελληνοκεντρικότητα του προβλήματος. Γιατί ειδικά η Ελλάδα; Οι περισσότεροι έλληνες σχολιαστές θεωρούν αυτονόητο ότι οι ξένοι μας μισούν, γι' αυτο κερδοσκοπούν σε βάρος μας. Αυτή η εξήγηση είναι προφανώς γιά τα μπάζα. Υπάρχουν αρκετές άλλες χώρες με παρόμοιο μέγεθος και παρόμοια - αν όχι μεγαλύτερα - οικονομικά προβλήματα. Οι κερδοσκόποι είναι αμοραλιστές. Τους ενδιαφέρει άν θα κερδίσουν 10 η 1000. Τους αφήνει παγερά αδιάφορους αν θα τα κερδίσουν από την Ελλάδα η την Σενεγάλη. Γιατί λοιπόν βρέθηκε η Ελλάδα στο στόχαστρο;

Η απάντηση βρίσκεται στις δυνατότητες χειραγώγησης. Ο κερδοσκόπος διαλέγει χώρα με τα κριτήρια (α) δυσανάλογα πολλά χρέη (β) ανίκανη διακυβέρνηση (γ) χαμηλή παραγωγικότητα (δ) σάπιες υποδομές (γραφειοκρατία, ρουσφέτι, διαφθορά κ.α. ). Μπορεί μερικές άλλες χώρες να έχουν συγκρίσιμα χρέη με την Ελλάδα, αλλά μόνο η Ελλάδα πληρεί _όλα_ τα κριτήρια γιά να μπορούν να την χειραγωγήσουν οι κερδοσκόποι.

* * * * *
Η δεύτερη μου απορία ήταν τα ποσά. Ο τυπικός έλληνας πιστεύει ότι οι κερδοσκόποι θα ανεβάσουν τεχνητά τα spreads στα ομόλογα γιά να πάρουν πολλά λεφτά. Αυτό είναι ελληνοκεντρική βλακεία. Η Ελλάδα χρωστάει 300 δις. ευρώ. Δεν τα δανείζεται όλα μονομιάς, αλλά σε μικρότερα ποσά. Έστω 20 δις κάθε φορά. Ακόμα και αν τα επιτόκια ανέβουν πολύ, το συνολικό κέρδος θα είναι μηδαμινό γιά τους κερδοσκόπους.
Η διαφορά (spread) ανάμεσα στα ελληνικά και στα γερμανικά επιτόκια έφτασε μάξιμουμ 4% τους τελευταίους μήνες και κράτησε 3 μέρες. Με 20 δις. Χ 4% = 800 εκατομμύρια. Δηλαδή ακόμα και στην ιδανικότερη συγκυρία γιά τους κερδοσκόπους, το πολύ πολύ να βγάλουν 800 εκ. Σε μιά αγορά 7 τρισεκατομμυρίων, τα 800 εκατομμύρια (δηλαδή ποσοστό 0,001% ) δεν αξίζουν καν να σηκωθείς απ' το κρεβάτι σου.

Μην ξεχνάμε, ότι τα spreads δεν μπορούν ν' αυξάνονται επ' αόριστον. Το 4% ήταν ένα παροδικό μάξιμουμ, παραπάνω δεν έχει. Δεν είναι δυνατόν να δανείζεις μιά χώρα με αλόγιστα δυσβάσταχτους τόκους. Αν βαρέσει κανόνι, εσύ θα χάσεις τα λεφτά σου.
Μπαιδεγουέη, η φράση ότι οι κερδοσκόποι δανείζουν την Ελλάδα και μετά την σπρώχνουν στην χρεωκοπία, είναι ηλίθια.

Παρ' όλα αυτά, η απορία παραμένει. Οι κερδοσκόποι εναντίον της Ελλάδας είναι υπαρκτοί, δεν είναι αποκύημα φαντασίας. Αλλά αν τα ποσά είναι τόσο μικρά, γιατί το κάνουν;

* * * *
Η τρίτη μου απορία αφορά την στάση των ευρωπαίων εταίρων. Γιατί δεν αφήνουν απλά την Ελλάδα να χρεωκοπήσει; Τι πόνος τους έχει πιάσει; Διαβάζω πολλές αιτιολογήσεις, αλλά καμμία δεν είναι λογική (η ελληνοκεντρικότητα τυφλώνει είπαμε).

Π.χ. μιά αιτιολόγηση λέει ότι αν χρεωκοπήσει η Ελλάδα θα πληγεί το ευρώ. Ανοησίες. Πρώτον το ευρώ είναι ήδη πολύ ψηλά. Ακόμα και αν πέσει η αξία του κατα 30%, θα ωφεληθούν οι ευρωπαίοι στις εξαγωγές. Δεύτερον, σιγά που θα επηρεάσει η Ελλάδα το ευρώ. Η ελληνική οικονομία αποτελεί το 2% της ευρωζώνης. Τα σκαμπανεβάσματα (είτε η χρεωκοπία) της Ελλάδας είναι ένα ανθ-υπο-τσιμπηματάκι γιά το ευρώ. Και σε καμμία περίπτωση δεν δικαιολογεί την πρεμούρα των ευρωπαίων εταίρων μας να μας βοηθήσουν.

Π.χ. μιά άλλη αιτιολόγηση λέει ότι οι βορειοευρωπαίοι θέλουν να κατακτήσουν μερίδιο στις ελληνικές αγορές. Βλακεία. Πρώτον τις ελληνικές αγορές τις έχουν κατακτήσει ήδη. Τι να πάρουν από την Ελλάδα που δεν το έχουν ήδη πάρει; Δεύτερον, θα ήταν ηλίθιοι να ξοδέψουν 30 δις ευρώ γιά να κατακτήσουν μιά αγορά συνολικής αξίας 10 δις. ευρώ.

Μιά τελευταία επωδός - πολύ προσφιλής στους έλληνες - είναι οτι όλες οι αγορές είναι αλληλένδετες, ότι οι έλληνες δεν φταίνε γιά τα ελλείμματα τους (ψευτοδικαιολογία ολκής), ότι το πρόβλημα είναι γενικό, ότι φταίει η Γερμανία που κατέβασε τους μισθούς της (ψέμματα) και ανέβασε την παραγωγικότητα της (γιατί θα έπρεπε να τεμπελιάζουν; ) κ.α.π. Το γενικό συμπέρασμα από όλη αυτήν την ψαλμωδία είναι "δώστε μας κι άλλα ζεστά μετρητά να τα φάμε όπως τα προηγούμενα". Λογικό ότι η ελληνική κοινή γνώμη είναι πολύ δεκτική γι' αυτήν την βλακειούλα, η οποία μυρηκάζεται μανιωδώς στα ελληνικά ΜΜΕ. Αλλά οι υπόλοιποι δεν τρώνε κουτόχορτο.

Παρ' όλα αυτά, θέλουν να μας βοηθήσουν. Γιατί;

* * * * *
Μιά απάντηση ίσως βρίσκεται στα CDS (credit default swaps).

Περιγράφω εδώ συνοπτικά (γιά τα θυμάμαι στο μέλλον), τι είναι ένα CDS.

Έστω ότι η Ελλάδα χρειάζεται λεφτά, όπως όλα τα κράτη. Βγάζει ένα ομόλογο με 5% επιτόκιο. Αυτο σημαίνει ότι εγώ θα δώσω 10.000 στην Ελλάδα και θα πάρω πίσω 10.500 (υποθέτω ότι δανείζω γιά 12 μήνες).
Μεχρι στιγμής έχουμε 2 "παίχτες" στην αγορά. Ο ένας δανείζει και ο άλλος πληρώνει τόκο. ΟΚ.
Αν ο δανειζόμενος (η Ελλάδα) χρεωκοπήσει, τότε ο δανειστής (εγώ) θα χάσει τα λεφτά του. Αλλιώς θα κερδίσει 500 ευρω.

Έστω ότι εγώ φοβάμαι μιά πιθανή χρεωκοπία της Ελλάδας και θέλω να εξασφαλιστώ. Ζητάω από μιά ασφάλεια να μου ασφαλίσει το ρίσκο. Οι ασφάλειες είναι μεγάλες διεθνείς εταιρείες και ασφαλίζουν τον οποιονδήποτε διά πάσαν νόσον και πάσαν μαλακίαν. Νόμιμο. Δίνω λοιπόν στην ασφάλεια 300 ευρώ. Μ' αυτήν την ενέργεια μπαίνει ένας 3ος παίχτης στην αγορά.
Αυτή η "ασφάλιση" είναι το λεγόμενο CDS.

Αν η Ελλάδα πάει καλά, θα δώσει 10.500, όπως είχε συμφωνηθεί. Εγώ θα έχω δώσει 10.000 και θα πάρω 10.500. Θα έχω κερδίσει μόνο 200 ευρώ, γιατί τα 300 τα έδωσα στην ασφάλεια. Ο κερδισμένος της ιστορίας θα είναι η ασφάλεια, που πήρε λεφτά χωρίς να κάνει τίποτα. Εδώ να σημειώσουμε, ότι οι περισσότερες ασφάλειες είναι αμερικάνικες και γερμανικές / γαλλικές. Έχει σημασία συτό.

Αν η Ελλάδα χρεωκοπήσει, εγώ θα πάρω πάλι 10.500 ευρω. Αλλά αυτήν την φορά θα τα δώσει η ασφάλεια, όχι η χρεωκοπημένη Ελλάδα. Εγώ είμαι ΟΚ, πήρα το κεφάλαιο μου συν 500 ευρώ τόκους, μείον 300 ευρώ ασφάλιστρα. Η Ελλάδα είναι έτσι κι αλλιώς χρεωκοπημένη, άρα φεύγει από την εξίσωση. Ο μεγάλος χαμένος θα είναι η (γερμανική είπαμε) ασφαλιστική εταιρεία, που πήρε 300 ευρώ ασφάλιστρα και πρέπει να πληρώσει 10.500.

Εδώ αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε, γιατί όλες οι ευρωπαικές κυβερνήσεις τρέχουν να σώσουν την Ελλάδα. Αν η Ελλάδα χρεωκοπήσει, θα καταρρεύσουν κάμποσες ευρωπαικές + αμερικάνικες τράπεζες (που είναι συνέταιροι των ασφαλειών).

Δεν παίζουν λοιπόν (άμεσο) ρόλο τα ελείμματα. Ούτε υπάρχει κάποιο ειδικό μίσος / αγάπη γιά την Ελλάδα. Κανένας δεν νοιάζεται γιά μας.
Τα ποσά που διακινεί η Ελλάδα (το χρέος, τα spreads κλπ. ) είναι μηδαμινά.
Η Ελλάδα είναι ο καρπαζοεισπράκτορας που εξ' αιτίας του διεφθαρμένου κράτους και των σάπιων υποδομών αποτελεί το καταλληλότερο πιόνι στην σκακιέρα τους.

Στο παιχνίδι ΔΕΝ συμμετέχει η Ελλάδα. Απλά κάποιοι τύποι έχουν στοιχηματίσει τεράστια ποσά στο ότι η Ελλάδα θα χρεωκοπήσει και κάποιο άλλοι τύποι (οι γερμανικές ασφάλειες) φοβούνται μήπως χάσουν το στοίχημα.


* * * * *
Το σενάριο θα ήταν ήδη αρκετά δυσάρεστο, αν έμενε εδώ. Αλλά γίνεται χειρότερο - υπάρχει και συνέχεια.
Στο παιχνίδι μπαίνει και 4ος παίχτης. Αυτός δρα σαν εμένα και εμφανίζεται αρχικά σαν δανειστής της Ελλάδας. Είπαμε, εγώ έδωσα 10.000 και θα πάρω 10.500 - με η χωρίς ασφάλεια. Αυτός ΔΕΝ δίνει λεφτά στην Ελλάδα, αλλά ΠΑΡ' ΟΛΑ ΑΥΤΑ ασφαλίζεται γιά μιά πιθανή χρεωκοπία. Το καταραμένο το credit default swap το επιτρέπει αυτό, νομιμότατα.

Εμένα σαν τίμιο δανειστή δεν με νοιάζει η Ελλάδα. Είτε χρεωκοπήσει είτε όχι, έγω θα πάρω τα 10.500 και θα δώσω 300 στην ασφάλεια. Δεν έχω να περιμένω τίποτα άλλο.
Αλλά ο 4ος (ο άτιμος δανειστής) έχει σαν αποκλειστικό σκοπό να ωθήσει την Ελλάδα στον γκρεμό.

Αν η Ελλάδα επιζήσει, ο κερδοσκόπος θα έχει χάσει τα 300 που έδωσε στην ασφάλεια. Δεν θα πάρει τίποτα. Η ασφάλεια ασφαλίζει με το CDS το ρίσκο χρεωκοπίας είπαμε. Νιξ χρεωκοπία, νιξ πληρωμή - και ο κερδοσκόπος έδωσε ασφάλιστρα και έχασε.
Αν η Ελλάδα χρεωκοπήσει, ο κερδοσκόπος θα πάρει 10.500 ευρώ (από την ασφάλεια), έχοντας επενδύσει μόνο 300. Ένα κολοσσιαίο περιθώριο κέρδους.

* * * * *
Οτιδήποτε "περιέχει" περιθώριο κέρδους είναι ανταλλάξιμο στα χρηματιστήρια. Ο κερδοσκόπος δεν χρειάζεται καν να περιμένει το αποτέλεσμα του στοιχήματος - αν δηλαδή η χώρα χρεωκοπήσει η όχι. Κρατάει στα χέρια του το CDS και με κάθε αρνητική είδηση γιά την Ελλάδα μπορεί να το πουλήσει στην αγορά.
Το χρηματιστήριο έτσι κι αλλιώς πουλάει μέλλον. Η τιμή οποιουδήποτε "χαρτιού" εξαρτάται από το τι πιστεύει ο αγοραστής / πωλητής γιά το μέλλον.
Το CDS είναι ένας παρανοικός πολλαπλασιαστής χρημάτων (που ακούστηκε να δίνεις 300 και σε έναν χρόνο να παίρνεις 10.500; ). Αν ακουστεί η παραμικρή είδηση υπέρ / κατά της Ελλάδας, αυτό μεταφράζεται σε υπερβολικά πολλαπλασιασμένες τιμές γιά τα CDS. Είτε προς τα πάνω, είτε προς τα κάτω, οι κερδοσκόποι τα τσέπωσαν.

Αυτή η 4η κατηγορία (όσοι ασχολούνται με αγοραπωλησίες CDS) είναι εκείνοι που πραγματικά θέλουν να χρεωκοπήσει η Ελλάδα. Στην αντίπερα όχθη (γερμανογαλλικές) ασφάλειες, μεγάλες τράπεζες και (ευρωπαικές) κυβερνήσεις, προσπαθούν να μην χάσουν το στοίχημα. Αν χάσουν, θα χρεωκοπήσουν οι ίδιοι.

* * * * *
Πρόταση γιά την διεθνή κοινότητα (την συνυπογράφουν οι μεγαλύτεροι οικονομολόγοι): καταργήστε έδω και τώρα τα CDS. Ιδίως εκείνα που δεν συνοδεύονται από αγορά ομόλογων. Ο τίμιος δανειστής - είτε με είτε χωρίς ασφάλιση - δεν έχει λόγους να σπρώξει μιά χώρα στην χρεωκοπία.

Πρόταση γιά την Ελλάδα (συνυπογράφεται μόνο από μένα): εξυγίανση του δημόσιου τομέα, νέες υποδομές, αυξημένη παραγωγικότητα, δουλειά, δουλειά, δουλειά, δουλεία. Και Φαντασία. Αυτά θα κάνουν την χώρα ακατάλληλη γιά κερδοσκοπίες.

* * * *
Υ.Γ. Τα CDS είναι υπέυθυνα και γιά την παγκόσμια οικονομική κρίση. Αντί για την χρεωκοπία της Ελλάδας, οι κερδοσκόποι τζογάριζαν στο αν θα χρεωκοπήσουν οι ιδιοκτήτες αμερικάνικων ακινήτων. Το 1998 είχαν βρεί έναν αφερέγγυο καρπαζοεισπράκτορα, τις φτωχές αμερικάνικες οικογένειες που είχαν πάρει δάνειο γιά να χτίσουν σπίτι. Το 2010 βρήκαν τον επόμενο αφερέγγυο καρπαζοεισπράκτορα - την Ελλάδα.

3 σχολια:

Περαστικός 12 February 2010 at 10:07  

Ναι, όπως λειτουργούν σήμερα οι χρηματαγορές, γίνονται πολλές φορές ένα μεγάλο καζίνο, όπου επιτρέπονται τα στοιχήματα πάνω σε διάφορα ενδεχόμενα. Αυτό ισχύει όχι μόνο για τα δημόσια χρέη μέσω των CDS, αλλά και για κάθε άλλη αξία (μετοχές, συνάλλαγμα, εμπορεύματα και αγαθά κ.λπ.). Αν και ο αρχικός σκοπός αυτών των προϊόντων ήταν να επιτρέπουν το hedging (την προστασία από κινδύνους, π.χ. ένας έμπορος που λειτουργεί στη ζώνη του ευρώ και πωλεί στην Αμερική σε δολάρια μπορεί με ένα option ή ένα future να προστατευθεί από μεταβολές στις συναλλαγματικές ισοτιμίες όταν έλθει η ώρα να πληρωθεί), υπερέβησαν κατά πολύ αυτό το σκοπό και έγιναν τζόγος του χειρίστου είδους, αφού επηρεάζει την πραγματική οικονομία αποσταθεροποιώντας τη. Το πρόβλημα, όπως αναφέρεις, είναι να βρεθεί κάποια ισορροπία που θα επιτρέπει το hedging (την ασφάλιση), κάτι που απαιτεί να υπάρχει κάποιος που είτε θα έχει μια αντίστροφη ανάγκη ασφάλισης ή θα είναι speculator (κερδοσκόπος), καθώς είναι δύσκολο να βρίσκει ο hedger έναν άλλο hedger για να ολοκληρώνει τη συναλλαγή, αλλά με περιορισμούς και όρους που θα προστατεύουν την πραγματική οικονομία. Δύσκολα τα πράγματα και δυσκολεύουν περισσότερο από τα πραγματικά προβλήματα και τις ανισορροπίες που όντως υπάρχουν, όπως η μεταφορά του οικονομικού βάρους από τις ΗΠΑ στην Κίνα, τα τεράστια χρέη των κρατών και ιδιαίτερα των ΗΠΑ, τα αδιέξοδα του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος όπως λειτουργεί σήμερα. Όπως υποστηρίζουν κάποιοι οικονομολόγοι πρέπει να βρούμε ένα τρόπο να αφαιρέσουμε βάρος από την ανάγκη της ανάπτυξης με οικονομίστικους όρους που επιβάλλεται από το γεγονός ότι όλο το σύστημα βασίζεται στην πίστωση και πρέπει να παράγει ανάπτυξη για να καλύπτει τα επιτόκια και να περάσουμε σε μια οικονομία της διατήρησης και της ουσιαστικής βελτίωσης της ανθρώπινης ζωής, και γενικά κάθε ζωής στον πλανήτη θα προσέθετα.

Jolly Roger 13 February 2010 at 01:43  

Αναρωτιεμαι γιατι δεν περιοριζουν τα CDS. Ολοι ( ;; ) οι κυβερνητες και οι περισσοτεροι οικονομολογοι ειναι υπερ. Ετσι παγκοσμιοποιημενοι που ειμαστε, κανεναν δεν συμφερει μια μεγαλη κριση.
Και τα CDS ειναι το φυτιλι που πυροδοτει και τρεις και λιγο μια νεα κριση.

Στο ποστ δεν σκεφτηκα λυσεις. Ενα γενικο γκρεμισμα και επανιδρυση του χρηματοπιστωτικου συστηματος με νεους ορους θα ηταν πραγματι το καλυτερο. Ξερουμε ομως, οτι ειναι ουτοπικο.

Φλύαρος 16 February 2010 at 12:06  

Με αφορμή την ανάρτηση σου, διάβασα αρκετά εδώ: http://en.wikipedia.org/wiki/Credit_default_swap Πραγματικά τα "γυμνά" (naked) CDS είναι σκέτος τζόγος και θα έπρεπε να απαγορευτούν.

  © Blogger template 'Solitude' by Ourblogtemplates.com 2008

Back to TOP