Friday 13 November 2009

Πόλεμοι

Έχει καταλάβει κανείς γιατί γίνεται ο πόλεμος στο Αφγανιστάν; Εγώ όχι. Μερικές θεωρίες συνωμοσίας μιλάνε γιά έλεγχο στην παγκόσμια αγορά ναρκωτικών. Ίσως έχουν δίκιο. Τουλάχιστον στο Ιράκ ξέρουμε τον λόγο (πετρέλαιο). Αν και επίσημα αναφέρεται κάποιος άλλος.
Γενικά οι πόλεμοι έχουν μια αγνή έννοια σαν επίσημη αιτία (ελευθερία, δικαιοσύνη κ.α. ) και μια πιό βρώμικη έννοια σαν πραγματική. Η πραγματική αιτία είναι τις περισσότερες φορές ο έλεγχος σε μιά πλουτοπαραγωγική πηγή. Ή απλά ο τυφλός (θρησκευτικός) φανατισμός. Δεν είμαι ο πρώτος που ισχυρίζεται ότι οι μεγάλοι αυτής της Γης προκειμένου να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα τους στέλνουν τους μικρούς να σφαχτούν.

Αναρωτιέμαι τι σκέφτονται οι απλοί φαντάροι στον πόλεμο. Μερικοί - ίσως οι περισσότεροι - είναι πεισμένοι ότι πολεμάνε γιά καλό σκοπό. Πιστεύουν π.χ. ότι επιβάλλεται να σφάξουμε τους άπιστους, επιβάλλεται να σκοτώσουμε τον απέναντι γιατί μας πρόσβαλλε την πατρίδα κ.α. Άλλοι δεν πιστεύουν μεν στα ψηλά ιδανικά αλλά είναι αναγκασμένοι να πολεμήσουν. Αν δεν πολεμήσουν, θα εκτελεστούν σαν λιποτάκτες.

Κανένας πόλεμος δεν μπορεί να εμπνεύσει την Τέχνη. Άντε το πολύ πολύ να εμπνεύσει κάποια ανόητα εμβατήρια και κάποιους θρύλους "ηρωικής" αυταπάρνησης. Πράγματα δηλαδή που ξεχνιώνται πολύ γρήγορα.

Με μιά εξαίρεση.

Τον Τρωικό Πόλεμο.

Δεν ξέρουμε καν αν έγινε. Ούτε το πότε. Δεν ξέρουμε αν έγινε στον τόπο που σήμερα ονομάζεται Τροία. Υπάρχουν θεωρίες που τοποθετούν τον Τρωικό Πόλεμο στην Αγγλία και την Φινλανδία ! (καλά, μερικοί είναι εντελώς σαλταρισμένοι). Αν έγινε, αν έγινε στον τόπο που θεωρείται σήμερα σαν Τροία, τότε μάλλον το 1300 π.Χ. Περίπου.

Ο Όμηρος τον τραγούδησε το 800 π.Χ., δηλαδή 500 χρόνια μετά.
Εμείς διαβάζουμε Όμηρο σήμερα, 2810 χρόνια μετά.
Όχι μόνο αυτό, αλλά πολλοί μεγάλοι κατοπινοί καλλιτέχνες αντέγραψαν τον Όμηρο. Ο Βιργίλιος (700 χρόνια μετά). Ο Δάντης (2000 χρόνια). Ο Σαίξπηρ (2400). Και δεν ξέρω πόσοι άλλοι σε πόσες άλλες εποχές. Γιατί;

Για να καταλάβουμε τις αναλογίες, ας φανταστούμε τους Ρόλιγκ Στόουνς να τραγουδάνε την ιστορία του Μωάμεθ του Πορθητή. Η άλωση της Πόλης έγινε το 1453, δλδ. περίπου 550 χρόνια πριν σήμερα. Υπήρχε και εκεί πολιορκία, σκληρή μάχη, δόλος (η περίφημη Κεκρόπορτα όπως ο Δούρειος Ίππος) και κάψιμο της πόλης μετά την άλωση.

Όχι μόνο πρέπει να φανταστούμε τον Μικ Τζάγγερ να υμνεί το 2009 την ανδρεία του Μωάμεθ του Πορθητή, αλλά πρέπει να φανταστούμε και ότι τους ύμνους που θα γράψει ο Μικ θα τους απαγγέλουν κατάπληκτοι το έτος 4820 μ.Χ. στα σχολεία. Αν υποθέσουμε ότι το 4820 θα υπάρχουν σχολεία ή και ανθρωπότητα.

Αδιανόητο. Παρανοϊκό. Ασύλληπτο. Πως είναι δυνατόν να υμνήσει κάποιος έναν πόλεμο 500 χρόνια μετά την λήξη του; Πως είναι δυνατόν να ενδιαφέρονται άνθρωποι γι' αυτόν τον ύμνο 2810 χρόνια μετά;

Γιατι;

Σε τι διαφέρει ο Τρωικός Πόλεμος από τις χιλιάδες άλλες πολέμους που έκανε η ανθρωπότητα; Οι πραγματικές αιτίες δεν είναι τίποτα ιδιαίτερο. Αν πιστέψουμε τους ιστορικούς, ο Τρωικός Πόλεμος έγινε για να αποκτήσουν οι Αχαιοί τον έλεγχο των μεταλείων της περιοχής. Δηλαδή ένας ακόμα πόλεμος γιά τον έλεγχο των φυσικών πόρων, όπως τόσοι άλλοι.

Εκείνο που κάνει τον Τρωικό Πόλεμο διαφορετικό από τους άλλους, εκείνο που κάνει τους ανθρώπους να απαγγέλουν την ιστορία του 2810 χρόνια μετά, είναι Η Ελένη. Με Η κεφαλαίο. Η γυναίκα που γιά χάρη της αξίζει να σκοτωθείς.
Παρένθεση: εγώ θα προτιμούσα να ζήσω γιά χάρη της, όχι να σκοτωθώ. Αλλά εγώ είμαι γνωστός δειλός φυγόμαχος και ποτέ δεν θα με υμνήσουν οι Ποιητές.

Η Ελένη. Με εξαίρεση τον Μενέλαο και τον Αγαμέμνονα, κανένας άλλος δεν είχε λόγους να πολεμήσει. Ο Πάρης είχε θίξει την τιμή των Ατρειδών, όχι του Οδυσσέα. Ούτε του Αχιλλέα, ούτε του Αίαντα. Γιατί ξεσηκώθηκαν όλοι αυτοί να πολεμήσουν; Γιατί έφυγαν από τα σπιτάκια τους;

Παραβλέπω επίτηδες την επιστημονική ιστορική εκδοχή, ότι το έκαναν για τα μεταλεία. Δεν είναι η ιστορική εκδοχή εκείνη που έμεινε ζωντανή στους αιώνες. Τα ομηρικά έπη είναι εκέινα που έμειναν ζωντανά. Ο Όμηρος μας λέει ότι το έκαναν γιά την δόξα. Την δόξα να υπερασπιστούν την Ελένη.
Ο Αχιλλέας μάλιστα ήξερε από πριν ότι θα πεθάνει στην Τροία, δεν είχε δλδ. ούτε καν την δικαιολογία των μεταλείων. Αυτό κι αν είναι τρέλα.

Σπάνια ξέρουμε τι κάνουμε, γιατί το κάνουμε. Ακόμα σπανιότερα μπορούμε να προβλέψουμε τις επιπτώσεις αυτού που κάνουμε. Η ζωή μας ολόκληρη δεν έχει νόημα. Το μόνο που έχει νόημα είναι η υπέρβαση. Η ύβρις. Να σκοτωθείς γιά τα μάτια μιάς γυναίκας.
Όχι βέβαια μιάς οποιασδήποτε γυναίκας. Της Ελένης. Της μοναδικής.

Ο Διομήδης, ο καλύτερος πολεμιστής από την μεριά των Αχαιών μετά τον Αχιλλέα, πήρε ένα δόρυ και λάβωσε τον Άρη. Μιλάμε γιά ποταμούς πεντακάθαρης τεστοστερόνης. Παίρνεις ένα δόρυ και λές στον αθάνατο Θεό του Πολέμου (δλδ. όχι ακριβώς τον πιό αδύναμο αντίπαλο) "κάνε πέρα ρε μάγκα γιατί σ' έφαγα λάχανο".
Και τον Άρη τον έχεις γιά δευτεράντζα. Πριν λαβώσεις τον θεό του Πολέμου έχεις επιτεθεί στον Απόλλωνα τρεις φορές και σε έχει απωθήσει στο τσακ με φωτεινές λάμψεις. Τι λέηζερ και μαλακίες, εδώ ο τύπος έχει επιτεθεί σε δύο από τους ισχυρότερους θεούς του Ολύμπου και αυτοί ακόμα τρέχουν.
Διαβάζω την ιστορία (Ιλιάδα, Ε' ) και μου σηκώνονται οι τρίχες στον σβέρκο.

Κι όλα αυτά έτσι, χωρίς ψηλά νοήματα. Γιά τα μάτια της Ελένης. Εκείνης της συγκεκριμένης Ελένης που αξίζει όσο η ζωή σου.

Δεν απορώ καθόλου που τα ομηρικά έπη συγκινούν τόσο κόσμο 2810 χρόνια μετά. Η τεστοστερόνη είναι διαχρονική. Το να αναζητάς το νόημα της ζωής στην υπέρβαση είναι διαχρονικό. Με εξαίρεση την Ελένη δεν υπάρχει κανένας άλλος λόγος να πεθαίνει κανείς. Ούτε να ζει.

Επίλογος.
Οι γυναίκες ντύνονται και στολίζονται γιά να αρέσουν στους άντρες. Τόνοι μελάνης, ατέλειωτες εργατοώρες, πακτωλοί χρημάτων σπαταλιώνται γιά το πως θα γίνουν πιό ελκυστικές.
Το θεωρώ μάταιο, βλακώδες. Ωραία, αν φορέσεις ένα μίνι και μου δείξεις τα μπούτια σου θα ερεθιστώ. Και λοιπόν τι έγινε που μ' ερέθισες; Το αρσενικό είναι ένας απλοϊκός, ελαφρώς γκαγκά οργανισμός που ερεθίζεται εύκολα. Εξαναγκασμένο είναι αυτό. Σκέτη βιολογία.
Επειδή ακριβώς πρόκειται γιά βιολογικό εξαναγκασμό, είναι εξαιρετικά παροδικό φαινόμενο. Πόσα χρόνια θα μπορείς να μου δείχνεις το βυζί σου; Την στιγμή που θα σταματήσεις, θα σταματήσει και ο δικός μου ερεθισμός. Ταυτόχρονα και το ενδιαφέρον μου γιά σένα.

Αν θέλεις να σου αφοσιωθώ πραγματικά, αν ενδιαφέρεσαι γιά την καρδιά μου και το μυαλό μου, πείσε με ότι είσαι η Ελένη. Η δική μου Ελένη. Εκείνη που γιά χάρη της θα μπορούσα να τα βάλω με τους αθάνατους θεούς.

Υ.Γ. Όλες οι χρονολογίες είναι από μνήμης. Βιώματα γράφω, δεν γράφω διατριβή.

11 σχολια:

Jolly Roger 14 November 2009 at 11:52  

Αυτοσχολιασμος.
οσο εγραφα το παραπανω κειμενο στριφογυριζαν στο μυαλο μου οι στιχοι του Σεφερη.
"Για ενα πουκαμισο αδειανο
για μιαν Ελενη"

Αν και αποτελει τρε σικ αποδειξη κουλτουρας το να διανθιζεις τα κειμενα σου με στιχους απο μεγαλους ποιητες, δεν εβαλα αυτον τον στιχο στο ποστ.
Επιφανειακα ιδωμενος, ο στιχος εκφραζει ακριβως το αντιθετο απο εκεινο που εκφραζω εγω.
Ιδωμενος σε βαθος, ο στιχος ειναι ασχετος με το κειμενο του ποστ.
Αρα και στις 2 περιπτωσεις δεν ταιριαζει.

Ο Σεφερης συμφωνει μαζι μου, οτι ο Τρωικος Πολεμος δεν εγινε για γεωπολιτικους στοχους, μεταλεια και τα λοιπα που λενε οι πλιατσικολογοι, σχολαστικοι ψευτοδιανοουμενοι.
Ο Σεφερης θεωρει οπως κι εγω αυτονοητο, οτι ο πολεμος εγινε για την Ελενη.

Η - επιφανειακη - αντιθεση μας ειναι οτι ο Σεφερης παρουσιαζει την Ελενη σαν πουκαμισο αδειανο. Σαν κατι ασημαντο, σαν ενα τιποτα.
Αντιθετα, για μενα η Ελενη ειναι το παν. Εκεινη που για χαρη της αξιζει να ζησεις και να πεθανεις.

Βεβαια αυτο ειναι η επιφανειακη σκοπια. Στην πραγματικοτητα ο Σεφερης δεν αναφερεται στον Ομηρο αλλα στον Ευριπιδη. Ο Ευριπιδης, στο ομωνυμο εργο (Ελενη) βαζει την ηρωιδα να λεει

"ουκ ήλθον ες γην Τρωάδ' , αλλ' είδωλον ήν."

Η Ελενη του Ευριπιδη ισχυριζεται οτι ποτε δεν πηγε στην Τροια. Το ειδωλο της ηταν εκει, οχι η ιδια. [*]

Πανω σ' αυτο απανταει ο Σεφερης, οτι τελικα οι αντρες πολεμησαν για ενα πουκαμισο αδειανο, ενα ειδωλο, εναν ισκιο.

[*] Δεν την πιστευω, αλλα αυτο ειναι αλλη ιστορια

athinovio 15 November 2009 at 20:33  

αχ παλιομισοφόρια, τι τραβάν για σας τα αγόρια...

Jolly Roger 16 November 2009 at 12:09  

athinovio, βαρατε με κι ας κλαιω ;-)

Αν το μισοφορι αξιζει, δεν εχω κανενα προβλημα.
Το αντιθετο μαλιστα, προτιμω ενα μισοφορι που αξιζει και με ταλαιπωρει ταυτοχρονα απο ενα μισοφορι που δεν εξιζει.

Ptomas 16 November 2009 at 16:33  

Υπάρχει και μια εξαίρεση στην Ιλιάδα! Ο Οδυσσέας (σαν πιο έξυπνος της παρέας) προσπάθησε να το αποφύγει παίρνοντας τρελόχαρτο αλλά στο τέλος αναγκάστηκε να πάει.
Υπάρχει και ένα άλλο μυθιστόρημα αν και λιγότερο γνωστό που θα σε ενδιαφέρει αν δεν το έχεις ήδη διαβάσει. Είναι το Cup of Gold του John Steinbeck. Ο Henry Morgan ο πειρατής άλωσε την πόλη του Παναμά για τα μάτια της Γυναίκας που δεν είχε δεί. Και όταν την είδε απογοητεύτηκε δεν την άγγιξε και γύρισε πίσω.

M 16 November 2009 at 19:32  

Ενδιαφέρον θέμα.
Τα ευσεβώς ποθούμενα. Οι γυναίκες φαντασιώνονται ότι είναι η Ελένη και οι άνδρες περιμένουν μία Ελένη. Εκείνη όμως είναι ένα μύθος.
Δεν υπήρξε ποτέ. Κανένα αληθινό πλάσμα δεν μπορεί να αντέξει το βάρος τόσης μοναδικότητας. Ποιος θέλει να ζει με παραμύθια?
Προτιμώ την εκδοχή του Σεφέρη.
Πως τόσος πόνο τόση ζωή πήγαν στην αβυσσο για ενα πουκάμισο αδειανό, όπως αποδεικνύεται αργά ή γρήγορα.
Ευτυχώς που δεν πέθανα για χάρη της, δεν το άξιζε.

Jolly Roger 17 November 2009 at 10:25  

Ptomas, δεκτη η αντιρρηση για τον Οδυσσεα. Αλλα κι αυτος αναγκαστηκε να παει.
Ναι, την ιστορια του Μοργκαν την ηξερα.
Δεν την ανεφερα, γιατι ο Μοργκαν τελικα απογοητευτηκε. Η πραγματικοτητα σταθηκε κατωτερη των προσδοκιων του.

Στην δικη μου περιπτωση, η πραγματικοτητα μεχρι στιγμης φτανει η και ξεπερναει τις προσδοκιες μου ;-)

Μ, καλως ορισες. Ρωτας ποιος θελει να ζει με παραμυθια. Εγω για παραδειγμα. ;-)
Κυτταξε, η ζωη ειναι πολυ μιζερη, πολυ χωρις νοημα. Θα πεθανουμε ετσι κι αλλιως.
Τουλαχιστον εγω θελω να πεθανω για ενα παραμυθι. Για μια γυναικα που μου πηρε το μυαλο, γιατι το αξιζει.

Ptomas 17 November 2009 at 14:39  

Τότε είσαι πολύ τυχερός άνθρωπος. Συμφωνώ πως είναι καλύτερο να ονειρεύεσαι και να κυνηγάς το ιδανικό παρά να συμβιβάζεσαι με το τυχαίο. Ούτως ή άλλως για το ταξίδι είμαστε εδώ, αυτό είναι που αξίζει και όχι ο προορισμός. Και αν είναι άπιαστο ίσως καλύτερα γιατί μπορεί να την πατήσουμε σαν τον Μόργκαν.

ESKARINA 22 November 2009 at 23:22  

Ακόμη και η ίδια η Ελένη δεν θα μπορούσε να σε πείσει ότι είναι η Ελένη, αν εσύ δεν επιλέξεις να την δεις ως την Ελένη ...
Σε πιο καταληπτή γλώσσα, μην περιμένεις από την Ελένη να σου αποδείξει ή να σε πείσει ότι είναι η Ελένη, αποφάσισε μόνος σου αν θα μπορούσε και αν θα ήθελες εσύ να είναι η δική σου Ελένη.

Σε παλαιότερη ανάρτηση σου είχες γράψει ότι είναι η αγάπη μιας γυναίκας που κάνει έναν άνδρα μοναδικό ... το ίδιο ισχύει και αντιστρόφως.

Κι αν σε ενδιαφέρει η γνώμη μιας γυναίκας, δεν χρειάζεται να πεθάνεις για την Ελένη, ούτε να τα βάλεις με τους αθάνατους θεούς... η υπέρβαση έγκειται στο να είσαι απλώς μαζί της, δίπλα της, κοντά της, αδιαπραγμάτευτα και σε πείσμα όλων όσων - μπορεί να - συμβούν.

Sarasides 4 January 2010 at 22:58  

Αν σου αρέσει η Ομηρική εκδοχή, το πουκάμισο ήταν γεμάτο θεϊκή ομορφιά.
Ο Σεφέρης όμως ακολουθεί την παραλλαγή των Τραγικών ποιητών, όπου η Ελένη δεν πήγε ποτέ στην Τροία και οι Αχαιοί πολέμησαν για το είδωλό της.
Για ένα πουκάμισο αδειανό, για μιαν Ελένη.
Αλλά ακόμα και για το είδωλό της, φίνεται πως, αξίζει να γεμίσουν αίμα ο Σιμόεντας και Σκάμανδρος μαζί!

Anonymous 5 November 2010 at 01:05  

να σας "χαρίσω" την Ελυτική εκδοχή;

"...και να οι αντίπαλοι ολοένα εκστρατευουν. άλλοι με τις πολιτικες τους θεωριες, πολλοι κραδαίνοντας απλώς λουλουδια. κάθε καιρός και η Ελένη του"

αν το θυμαμαι καλα

Anonymous 14 August 2012 at 05:16  

@ESKARINA afta lete oles kai ksenerwnoume :P :P

  © Blogger template 'Solitude' by Ourblogtemplates.com 2008

Back to TOP