Wednesday 16 March 2011

Απώλεια

Πάντα οι άνθρωποι αναρωτιώνταν αν έχουν ψυχή. Όλες οι θρησκείες και οι περισσότερες φιλοσοφίες θεωρούν την ψυχή σαν δεδομένη. Όχι μόνο δεδομένη αλλά και ανεξάρτητη από το φθαρτό σώμα, ανεξάρτητη από το χρονικό συνεχές (αιώνια).

Ο Πλάτωνας διαχώρισε (πρωτος; ) την ψυχή από το σώμα. Είπε ότι άλλα πράγματα βιώνει το σώμα μας και άλλα η ψυχή μας. Οι θρησκείες ασχολούνται περισσότερο με το τι θα απογίνει η ψυχή μας μετά τον θάνατο. Την θεωρούν όχι μόνο αιώνια και άφθαρτη αλλά και πολύ σημαντικότερη από το σαρκίο μας στον "μάταιο" τούτο κόσμο.

Οι νευροβιολόγοι αμφισβητούν όλο και περισσότερο την ύπαρξη της ψυχής. Κάθε καινούργια ανακάλυψη στον τομέα της νευροβιολογίας αποδεικνύει ότι τα πάντα δεν είναι παρά κάποιες ορμόνες μαζί με κάποια απλά χημικά στοιχεία (νάτριο, κάλιο, μαγνήσιο κ.α. ) που ερεθίζουν τα νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου μας.

Οτιδήποτε βιώνουμε, όλα τα αισθήματα που αναβλύζουν μέσα μας και κάποτε σβήνουν, όλες οι αισθήσεις που μας συνδέουν με τον έξω κόσμο δεν είναι παρά κάποια ηλεκτροχημική αντίδραση ανάμεσα σε μερικές χιλιάδες νευρώνες.

Διαθέτουμε κάποιο dna το οποίο προσπαθούμε να αναπαράγουμε όσο γίνεται περισσότερο πριν πεθάνουμε. Όποιος καταφέρει να αναπαράγει το dna του πολλές φορές θεωρείται πετυχημένο βιολογικό είδος - οι υπόλοιποι εξαφανίζονται.

Σύμφωνα με την επιστήμη, ο εγκέφαλος δεν είναι παρά ένα - πολύπλοκο - εργαλείο, το οποίο βρίσκεται εκεί προκειμένου να  μας βοηθήσει στο να αναπαράγουμε επιτυχώς το dna μας. Όλες μας οι σκέψεις, όλα μας τα αισθήματα, όλες μας οι αισθήσεις, οτιδήποτε αποτελεί τον εαυτό μας, την συνείδηση μας, την ψυχή μας εν τέλει, βρίσκεται εγκλωβισμένο μέσα στις ηλεκτροχημικές αντιδράσεις του εγκεφάλου μας.

* * * *
Είναι χαρακτηριστικό, ότι γιά ένα τόσο θεμελιώδες ερώτημα που έχει απασχολήσει όλους σχεδόν τους ανθρώπους γιά τόσες χιλιάδες χρόνια δεν υπάρχει ακριβής ορισμός. Κανένας φιλόσοφος, κανένας θεολόγος και κανένας επιστήμονας δεν έχει δώσει έναν ακριβή, κοινά αποδεκτό ορισμό της ψυχής. Αναρωτιώμαστε αν υπάρχει ψυχή (και το αν είναι αιώνια, άφθαρτη κλπ. ) χωρίς να ξέρουμε τι είναι η ψυχή.

Δεν συμφωνώ με τις απόψεις της νευροβιολογίας. Έτσι κι αλλιώς είμαι πολύ (έως απελπιστικά πολύ) δύσπιστος με τα συμπεράσματα της επιστήμης. Πιστεύω ότι (κυρίως) ο δυτικός τρόπος επιστημονικής σκέψης είναι απελπιστικά μονομερής. Επειδή εξ ορισμού δεν μπορεί να δώσει απάντηση σε πολύπλοκα και αλληλοεξαρτώμενα ερωτήματα, "σπάει" το αρχικό ερώτημα σε πολλά μικρότερα και δίνει απάντηση σε αυτά.
Όσο πιό κορυφαίος γίνεται ένας δυτικός επιστήμονας, τόσο πιό πολύ εξειδικεύεται σε έναν και μοναδικό τομέα της επιστήμης του - αγνοώντας όλα τα υπόλοιπα.

Προσωπικό βίωμα. Κάποτε γνώρισα στο cern έναν - υποψήφιο νομπελίστα - φυσικό. Με αστρονομικά ψηλό IQ. Δεν ήξερε όμως να φτιάξει καφέ. Όταν του έδειξα πως δουλεύει η καφετιέρα, έμεινε έκπληκτος από το γεγονός ότι γιά να φτιάξεις καφέ χρειάζεσαι νερό!! Από τότε, όποτε συναντάω κορυφαίους επιστήμονες σκέφτομαι το "θαύμα της καφετιέρας". Ζεσταίνεις νερό και φτιάχνεις καφέ. Μεταφυσικά πράγματα ;-)

Η δυτική επιστήμη δεν είναι παρά ένα γαιτανάκι από *πολύ* μικρές απαντήσεις σε *πολύ* μικρά και επί μέρους ερωτήματα. Αλλά ακόμα και αν ξέρω όλες τις επί μέρους απαντήσεις δεν ξέρω την ολότητα. Η ερώτηση γιά την ύπαρξη της ψυχής είναι ολιστική, γι αυτό η (δυτική) επιστήμη αδυνατεί να την απαντήσει.

Χιουμοριστική, αυτοσαρκαστική παρένθεση: όπως ξέρουμε, η απάντηση σε όλα τα ερωτήματα του κόσμου είναι 42 ;-)

Εξ άλλου, μέχρι πριν 60 - 100 χρόνια η επιστήμη (δλδ. όλοι οι "σοβαροί" επιστήμονες του κόσμου) ήταν απόλυτα πεισμένη - ανάμεσα σε πολλές άλλες μπαρούφες - ότι
α) η γυναίκα δεν πρέπει να σκέφτεται πολύ, ούτε να μορφώνεται, γιατί η μόρφωση μειώνει την βιολογική ικανότητα της να αποκτήσει παιδιά. Την κάνει στείρα.
β) η ευγονική θα σώσει το ανθρώπινο είδος από τις αρώστιες. Έπρεπε να έρθει αυτό το παρανοϊκό κάθαρμα που εφάρμοσε με γερμανική μεθοδικότητα τους θάλαμους αερίων γιά να καταλάβουν το λάθος τους. Τα περί "ανώτερης άριας φυλής" αποτελούσαν γενικά παραδεκτές επιστημονικές αλήθειες, ΙΔΙΩΣ στην Αμερική του 1930. Και αν δεν είχαν γίνει πράξη με τόσο αποτρόπαιο τρόπο, ίσως να τις πιστεύαμε μέχρι σήμερα.

Σε ένα παλιότερο μου ποστ μιλάω ξανά γιά την ψυχή και έχω μιά μεγάλη παρένθεση με τις αντιρρήσεις μου περί επιστήμης.

* * * *
Πιστεύω λοιπόν ότι υπάρχει ψυχή. Όλοι μας έχουμε. Όχι μόνο οι άνθρωποι αλλά και τα ζώα - όλα τα ζώα.
Και αφήνω την νευροφυσιολογία να διακυρήσσει ότι όλα είναι ηλεκτροχημικές αντιδράσεις του εγκεφάλου.

Υπάρχει μεν, αλλά δεν είναι αιώνια, ούτε άφθαρτη, ούτε πηγαίνει στην αγκαλιά κάποιου θεούλη. Πεθαίνει μαζί μας, όπως έζησε μαζί μας. Σώμα και ψυχή σε μιά άρρηκτη ενότητα.
Ναι, είναι μεταφυσικά αυτά που πιστεύω. Δεν μπορώ - ούτε θέλω - να τα αποδείξω. Ούτε με επιστημονικά, ούτε καν με λογικά επιχειρήματα.

Όποιος πέρασε μέρες μόνος του στην μέση ενός ωκεανού, με μοναδική συντροφιά την απεραντοσύνη της Θάλασσας και του έναστρου ουρανού, ΞΕΡΕΙ ότι έχει ψυχή. Χωρίς να χρειάζεται καμμία απόδειξη γι αυτό.

Όποιος ερωτεύτηκε πολύ, βαθιά και παράφορα, ΞΕΡΕΙ ότι έχει ψυχή. Η νευροβιολογία λέει μπαρούφες. Ναι, υπάρχουν μερικές ορμόνες που συνδέονται με το ερωτικό αίσθημα, ναι θέλουμε βιολογικά να αναπαραχθούμε αλλά τι αποδεικνύει αυτό; Τίποτα.
Αν ήμασταν απλά οργανισμοί που αναπαράγουν το dna τους, τι τον χρειαζόμαστε τον έρωτα; Μπορούμε κάλλιστα να αναπαραχθούμε και χωρίς. Μετά από τόσες χιλιάδες χρόνια, η φύση θα είχε εξαλείψει κάτι τόσο "άχρηστο" όσο ο έρωτας. Εδώ αν δεν εξασκήσεις του μύες σου, θα πάθεις ατροφία μέσα σε λίγες μέρες. Η φύση καταστρέφει οτιδήποτε περιττό. Ο έρωτας γιατί υπάρχει, αφου δεν αποτελεί βιολογική αναγκαιότητα και αφού δεν συνδέεται με την ψυχή μας;

Ποιός δεν έχει κλάψει στο άκουσμα μιάς μουσικής; Ποιός δεν έχει μείνει εκστασιασμένος μπροστά στο θαύμα της Τέχνης; Ποιός έχει δει ένα ηλιοβασίλεμα και δεν έχει αισθανθεί να ενώνεται με όλον τον κόσμο;

Τι είναι όλα αυτά; Βιολογικές ανάγκες, στον υπέρτατο σκοπό της αναπαραγωγής; Φυσικά όχι. Αν δεν είχαμε ψυχή, όλα τα παραπάνω δεν θα είχαν λόγο ύπαρξης και θα είχαν εξαφανιστεί εδώ και χιλιάδες χρόνια.

Ζούμε με την ψυχή μας λοιπόν. Ας την κάνουμε να νιώσει γιά άλλη μιά φορά το - απερίγραπτο με λέξεις - αίσθημα της Αρμονίας και της Γαλήνης.

* * * *
Υ.Γ. Ετούτο το κείμενο είναι αφιερωμένο σε μιά ψυχή, που πρόσφατα έφυγε γιά πάντα. Αγαπούσε τα παιδιά, τα πολύχρωμα λουλούδια του αγρού και τα ζώα - ιδίως τα αδέσποτα. Φρόντισε από πολύ νωρίς, ώστε ένα κομμάτι της (μάλλον το καλύτερο) να έχει περάσει στην δική μου ψυχή. Ίσως να είναι αυτός ο ορισμός της Αιωνιότητας.

  © Blogger template 'Solitude' by Ourblogtemplates.com 2008

Back to TOP