Tuesday 23 February 2010

Θεατρικό

Σκηνή από πρόσφατο πάρτυ γενεθλίων, στο οποίο βρέθηκα σαν καλεσμένος.


Πρωταγωνιστές.
Εκείνος, 87 χρονών, ξανθός, πρασινομάτης, χήρος.
Εκείνη, 84 χρονών, ξανθιά (φυσική), καστανομάτα, χήρα.
Μόλις έχουν γνωριστεί στο πάρτυ, εδώ και 1/2 ώρα περίπου.

Σκηνή πρώτη.
Ανοίγει η πόρτα και μπαίνει σίφουνας η 19χρονη εγγονή. Ορμάει πάνω στον παππού της, σέρνοντας (κυριολεκτικά) έναν 19χρονο μαντράχαλο από το χέρι.
Θερμή αγκαλιά στον παππού - με ανταπόδωση. Συστάσεις.
"Παππού, να σου συστήσω τον Μάρκο. Το αγόρι μου."
Ανταλλαγές φιλοφρονήσεων, σφιξίματα χεριών.
Η εγγονή και το αγόρι της αποχωρούν.

Σκηνή δεύτερη.
Εκείνος: "Θυμάσαι αγαπητή Ελισσάβετ την δική μας εποχή; Τότε ούτε που μπορούσαμε να διανοηθούμε ότι θα παρουσιάσουμε τον εκλεκτό της καρδιάς μας στους δικούς μας.
Αλλά βέβαια εσύ δεν μπορείς να το θυμάσαι αυτό - είσαι πολύ νεώτερη."

Εκείνη: (χαμήλωμα στο βλέμμα, πετάρισμα οι βλεφαρίδες, σούφρωμα των χειλιών σε σχήμα ενός υποθετικού φιλιού. Ανασήκωμα του κεφαλιού και τίναγμα των μαλλιών προς τα πίσω. Χαμόγελο)
"Μα όχι αγαπητέ Γρηγόρη. Είμαι πολύ μεγαλύτερη στην ηλικία απ' όσο νομίζεις"

Εννοείται ότι ούτε ο ένας ούτε ο άλλος δίνουν δεκάρα γιά το τι κάνει η νέα γενιά με τον εκλεκτό της καρδιάς της.

Εκείνος: (μεταφορά της καρέκλας του κατά 10 εκατοστά προς το μέρος της. Απλωμα του χεριού έτσι ώστε να στηρίζεται - εντελώς φυσικά - στην πλάτη της καρέκλας που κάθεται εκείνη. Γέρσιμο του κορμιού κατά 20 μοίρες προς το μέρος της)
Ε, όχι και νομίζω. Ξέρω τι ηλικία βλέπω σε σένα. Και η ηλικία που βλέπω είναι θαυμάσια.

Εκείνη: (δήθεν κουρασμένα)
Αχ, τι φασαρία που κάνει αυτή η μουσική των παιδιών. Πόνεσαν τ' αυτιά μου. Και πιάστηκα εδώ στην καρέκλα. Τι θα έλεγες γιά έναν μικρό περίπατο έξω;

Φλασμπακ: όταν οι δυό τους ήταν νεολαίοι ξεσήκωναν ολόκληρες γειτονιές με τις μουσικές τους.

Εκείνος: Φυσικά. Πάω να φέρω τα παλτά μας.
(σηκώνεται, φέρνει παλτά, την βοηθάει να φορέσει το δικό της, της κρατάει την πόρτα να βγει έξω).

Εξω είναι θεοσκότεινα, γύρω από το μαγαζί υπάρχει ένα αχανές πάρκιγκ αυτοκινήτων, κάτι θάμνοι και τίποτα άλλο αξιόλογο. Επίσης, πέφτουν μύτες από το κρύο.
Όλα αυτά δεν μοιάζουν να ενοχλούν κανέναν.

Σκηνή τρίτη.
Επιστροφή των δύο πρωταγωνιστών μετά από 20'. Θριαμβευτική είσοδος με γέλια και αναψοκοκκινισμένα μάγουλα (απο το κρύο; ).
Το πρώτο που ζητάνε αφού βγάλουν τα παλτά τους είναι σαμπάνια.
Λογικό. Βρίσκονται άλλωστε σε πάρτυ γενεθλίων.

Αυλαία

* * * *
Το σημερινό θεατρικό - που αποτελεί περιγραφή πραγματικού γεγονότος - αφιερώνεται στις γυναίκες εκείνες που έχουν κοντινά τα 40α τους γενέθλια (στο κοντινό μέλλον ή στο κοντινό παρελθόν - αδιάφορο).

Στις γυναίκες εκείνες που νομίζουν ότι επειδή έγιναν 40 (συνπλην 5) έπαψαν να είναι ελκυστικές.

Στις γυναίκες που νομίζουν ότι έχουν ρυτίδες και χαλάρωση ιστών και γι' αυτό δεν είναι πιά όμορφες (ρυτίδες και χαλάρωση έχουν μεν, αλλά χρειάζεσαι μικροσκόπιο και 2 μεγενθυντικούς φακούς για να τις διαπιστώσεις).

Thursday 11 February 2010

Διεθνής οικονομία

Κάτι δεν μου πήγαινε καλά όλον τον τελευταίο καιρό με την ελληνική κρίση, την φημολογούμενη χρεωκοπία, τα πολυθρύλητα ομόλογα, τα spreads κλπ. Οι - όχι φτωχές - γνώσεις μου στο χρηματοπιστωτικό σύστημα και η - επίσης όχι φτωχή - λογική μου δεν αρκούσαν γιά να απαντήσουν στις ερωτήσεις που έβαζα στον εαυτό μου. Διάβαζα και διαβάζω πολλές αναλύσεις - εγχώριες και ξένες - και οι απορίες μου μεγαλώνουν.
Έτσι αποφάσισα να ανατρέξω σε πρωτογενεις πηγές, όχι αναλύσεις άλλων. Έδωσα μ' αυτόν τον τρόπο μερικές απαντήσεις στις απορίες μου, τις οποίες καταγράφω εδώ. Δεν ισχυρίζομαι ότι έχω καταλάβει πλήρως το πρόβλημα, ούτε ότι έχω λύσεις. Το σημερινό ποστ συμπυκνώνει απλά μερικές πληροφορίες γιά να μπορώ να ανατρέξω σ' αυτές στο μέλλον.

* * * * *
Η πρώτη μου απορία ήταν η ελληνοκεντρικότητα του προβλήματος. Γιατί ειδικά η Ελλάδα; Οι περισσότεροι έλληνες σχολιαστές θεωρούν αυτονόητο ότι οι ξένοι μας μισούν, γι' αυτο κερδοσκοπούν σε βάρος μας. Αυτή η εξήγηση είναι προφανώς γιά τα μπάζα. Υπάρχουν αρκετές άλλες χώρες με παρόμοιο μέγεθος και παρόμοια - αν όχι μεγαλύτερα - οικονομικά προβλήματα. Οι κερδοσκόποι είναι αμοραλιστές. Τους ενδιαφέρει άν θα κερδίσουν 10 η 1000. Τους αφήνει παγερά αδιάφορους αν θα τα κερδίσουν από την Ελλάδα η την Σενεγάλη. Γιατί λοιπόν βρέθηκε η Ελλάδα στο στόχαστρο;

Η απάντηση βρίσκεται στις δυνατότητες χειραγώγησης. Ο κερδοσκόπος διαλέγει χώρα με τα κριτήρια (α) δυσανάλογα πολλά χρέη (β) ανίκανη διακυβέρνηση (γ) χαμηλή παραγωγικότητα (δ) σάπιες υποδομές (γραφειοκρατία, ρουσφέτι, διαφθορά κ.α. ). Μπορεί μερικές άλλες χώρες να έχουν συγκρίσιμα χρέη με την Ελλάδα, αλλά μόνο η Ελλάδα πληρεί _όλα_ τα κριτήρια γιά να μπορούν να την χειραγωγήσουν οι κερδοσκόποι.

* * * * *
Η δεύτερη μου απορία ήταν τα ποσά. Ο τυπικός έλληνας πιστεύει ότι οι κερδοσκόποι θα ανεβάσουν τεχνητά τα spreads στα ομόλογα γιά να πάρουν πολλά λεφτά. Αυτό είναι ελληνοκεντρική βλακεία. Η Ελλάδα χρωστάει 300 δις. ευρώ. Δεν τα δανείζεται όλα μονομιάς, αλλά σε μικρότερα ποσά. Έστω 20 δις κάθε φορά. Ακόμα και αν τα επιτόκια ανέβουν πολύ, το συνολικό κέρδος θα είναι μηδαμινό γιά τους κερδοσκόπους.
Η διαφορά (spread) ανάμεσα στα ελληνικά και στα γερμανικά επιτόκια έφτασε μάξιμουμ 4% τους τελευταίους μήνες και κράτησε 3 μέρες. Με 20 δις. Χ 4% = 800 εκατομμύρια. Δηλαδή ακόμα και στην ιδανικότερη συγκυρία γιά τους κερδοσκόπους, το πολύ πολύ να βγάλουν 800 εκ. Σε μιά αγορά 7 τρισεκατομμυρίων, τα 800 εκατομμύρια (δηλαδή ποσοστό 0,001% ) δεν αξίζουν καν να σηκωθείς απ' το κρεβάτι σου.

Μην ξεχνάμε, ότι τα spreads δεν μπορούν ν' αυξάνονται επ' αόριστον. Το 4% ήταν ένα παροδικό μάξιμουμ, παραπάνω δεν έχει. Δεν είναι δυνατόν να δανείζεις μιά χώρα με αλόγιστα δυσβάσταχτους τόκους. Αν βαρέσει κανόνι, εσύ θα χάσεις τα λεφτά σου.
Μπαιδεγουέη, η φράση ότι οι κερδοσκόποι δανείζουν την Ελλάδα και μετά την σπρώχνουν στην χρεωκοπία, είναι ηλίθια.

Παρ' όλα αυτά, η απορία παραμένει. Οι κερδοσκόποι εναντίον της Ελλάδας είναι υπαρκτοί, δεν είναι αποκύημα φαντασίας. Αλλά αν τα ποσά είναι τόσο μικρά, γιατί το κάνουν;

* * * *
Η τρίτη μου απορία αφορά την στάση των ευρωπαίων εταίρων. Γιατί δεν αφήνουν απλά την Ελλάδα να χρεωκοπήσει; Τι πόνος τους έχει πιάσει; Διαβάζω πολλές αιτιολογήσεις, αλλά καμμία δεν είναι λογική (η ελληνοκεντρικότητα τυφλώνει είπαμε).

Π.χ. μιά αιτιολόγηση λέει ότι αν χρεωκοπήσει η Ελλάδα θα πληγεί το ευρώ. Ανοησίες. Πρώτον το ευρώ είναι ήδη πολύ ψηλά. Ακόμα και αν πέσει η αξία του κατα 30%, θα ωφεληθούν οι ευρωπαίοι στις εξαγωγές. Δεύτερον, σιγά που θα επηρεάσει η Ελλάδα το ευρώ. Η ελληνική οικονομία αποτελεί το 2% της ευρωζώνης. Τα σκαμπανεβάσματα (είτε η χρεωκοπία) της Ελλάδας είναι ένα ανθ-υπο-τσιμπηματάκι γιά το ευρώ. Και σε καμμία περίπτωση δεν δικαιολογεί την πρεμούρα των ευρωπαίων εταίρων μας να μας βοηθήσουν.

Π.χ. μιά άλλη αιτιολόγηση λέει ότι οι βορειοευρωπαίοι θέλουν να κατακτήσουν μερίδιο στις ελληνικές αγορές. Βλακεία. Πρώτον τις ελληνικές αγορές τις έχουν κατακτήσει ήδη. Τι να πάρουν από την Ελλάδα που δεν το έχουν ήδη πάρει; Δεύτερον, θα ήταν ηλίθιοι να ξοδέψουν 30 δις ευρώ γιά να κατακτήσουν μιά αγορά συνολικής αξίας 10 δις. ευρώ.

Μιά τελευταία επωδός - πολύ προσφιλής στους έλληνες - είναι οτι όλες οι αγορές είναι αλληλένδετες, ότι οι έλληνες δεν φταίνε γιά τα ελλείμματα τους (ψευτοδικαιολογία ολκής), ότι το πρόβλημα είναι γενικό, ότι φταίει η Γερμανία που κατέβασε τους μισθούς της (ψέμματα) και ανέβασε την παραγωγικότητα της (γιατί θα έπρεπε να τεμπελιάζουν; ) κ.α.π. Το γενικό συμπέρασμα από όλη αυτήν την ψαλμωδία είναι "δώστε μας κι άλλα ζεστά μετρητά να τα φάμε όπως τα προηγούμενα". Λογικό ότι η ελληνική κοινή γνώμη είναι πολύ δεκτική γι' αυτήν την βλακειούλα, η οποία μυρηκάζεται μανιωδώς στα ελληνικά ΜΜΕ. Αλλά οι υπόλοιποι δεν τρώνε κουτόχορτο.

Παρ' όλα αυτά, θέλουν να μας βοηθήσουν. Γιατί;

* * * * *
Μιά απάντηση ίσως βρίσκεται στα CDS (credit default swaps).

Περιγράφω εδώ συνοπτικά (γιά τα θυμάμαι στο μέλλον), τι είναι ένα CDS.

Έστω ότι η Ελλάδα χρειάζεται λεφτά, όπως όλα τα κράτη. Βγάζει ένα ομόλογο με 5% επιτόκιο. Αυτο σημαίνει ότι εγώ θα δώσω 10.000 στην Ελλάδα και θα πάρω πίσω 10.500 (υποθέτω ότι δανείζω γιά 12 μήνες).
Μεχρι στιγμής έχουμε 2 "παίχτες" στην αγορά. Ο ένας δανείζει και ο άλλος πληρώνει τόκο. ΟΚ.
Αν ο δανειζόμενος (η Ελλάδα) χρεωκοπήσει, τότε ο δανειστής (εγώ) θα χάσει τα λεφτά του. Αλλιώς θα κερδίσει 500 ευρω.

Έστω ότι εγώ φοβάμαι μιά πιθανή χρεωκοπία της Ελλάδας και θέλω να εξασφαλιστώ. Ζητάω από μιά ασφάλεια να μου ασφαλίσει το ρίσκο. Οι ασφάλειες είναι μεγάλες διεθνείς εταιρείες και ασφαλίζουν τον οποιονδήποτε διά πάσαν νόσον και πάσαν μαλακίαν. Νόμιμο. Δίνω λοιπόν στην ασφάλεια 300 ευρώ. Μ' αυτήν την ενέργεια μπαίνει ένας 3ος παίχτης στην αγορά.
Αυτή η "ασφάλιση" είναι το λεγόμενο CDS.

Αν η Ελλάδα πάει καλά, θα δώσει 10.500, όπως είχε συμφωνηθεί. Εγώ θα έχω δώσει 10.000 και θα πάρω 10.500. Θα έχω κερδίσει μόνο 200 ευρώ, γιατί τα 300 τα έδωσα στην ασφάλεια. Ο κερδισμένος της ιστορίας θα είναι η ασφάλεια, που πήρε λεφτά χωρίς να κάνει τίποτα. Εδώ να σημειώσουμε, ότι οι περισσότερες ασφάλειες είναι αμερικάνικες και γερμανικές / γαλλικές. Έχει σημασία συτό.

Αν η Ελλάδα χρεωκοπήσει, εγώ θα πάρω πάλι 10.500 ευρω. Αλλά αυτήν την φορά θα τα δώσει η ασφάλεια, όχι η χρεωκοπημένη Ελλάδα. Εγώ είμαι ΟΚ, πήρα το κεφάλαιο μου συν 500 ευρώ τόκους, μείον 300 ευρώ ασφάλιστρα. Η Ελλάδα είναι έτσι κι αλλιώς χρεωκοπημένη, άρα φεύγει από την εξίσωση. Ο μεγάλος χαμένος θα είναι η (γερμανική είπαμε) ασφαλιστική εταιρεία, που πήρε 300 ευρώ ασφάλιστρα και πρέπει να πληρώσει 10.500.

Εδώ αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε, γιατί όλες οι ευρωπαικές κυβερνήσεις τρέχουν να σώσουν την Ελλάδα. Αν η Ελλάδα χρεωκοπήσει, θα καταρρεύσουν κάμποσες ευρωπαικές + αμερικάνικες τράπεζες (που είναι συνέταιροι των ασφαλειών).

Δεν παίζουν λοιπόν (άμεσο) ρόλο τα ελείμματα. Ούτε υπάρχει κάποιο ειδικό μίσος / αγάπη γιά την Ελλάδα. Κανένας δεν νοιάζεται γιά μας.
Τα ποσά που διακινεί η Ελλάδα (το χρέος, τα spreads κλπ. ) είναι μηδαμινά.
Η Ελλάδα είναι ο καρπαζοεισπράκτορας που εξ' αιτίας του διεφθαρμένου κράτους και των σάπιων υποδομών αποτελεί το καταλληλότερο πιόνι στην σκακιέρα τους.

Στο παιχνίδι ΔΕΝ συμμετέχει η Ελλάδα. Απλά κάποιοι τύποι έχουν στοιχηματίσει τεράστια ποσά στο ότι η Ελλάδα θα χρεωκοπήσει και κάποιο άλλοι τύποι (οι γερμανικές ασφάλειες) φοβούνται μήπως χάσουν το στοίχημα.


* * * * *
Το σενάριο θα ήταν ήδη αρκετά δυσάρεστο, αν έμενε εδώ. Αλλά γίνεται χειρότερο - υπάρχει και συνέχεια.
Στο παιχνίδι μπαίνει και 4ος παίχτης. Αυτός δρα σαν εμένα και εμφανίζεται αρχικά σαν δανειστής της Ελλάδας. Είπαμε, εγώ έδωσα 10.000 και θα πάρω 10.500 - με η χωρίς ασφάλεια. Αυτός ΔΕΝ δίνει λεφτά στην Ελλάδα, αλλά ΠΑΡ' ΟΛΑ ΑΥΤΑ ασφαλίζεται γιά μιά πιθανή χρεωκοπία. Το καταραμένο το credit default swap το επιτρέπει αυτό, νομιμότατα.

Εμένα σαν τίμιο δανειστή δεν με νοιάζει η Ελλάδα. Είτε χρεωκοπήσει είτε όχι, έγω θα πάρω τα 10.500 και θα δώσω 300 στην ασφάλεια. Δεν έχω να περιμένω τίποτα άλλο.
Αλλά ο 4ος (ο άτιμος δανειστής) έχει σαν αποκλειστικό σκοπό να ωθήσει την Ελλάδα στον γκρεμό.

Αν η Ελλάδα επιζήσει, ο κερδοσκόπος θα έχει χάσει τα 300 που έδωσε στην ασφάλεια. Δεν θα πάρει τίποτα. Η ασφάλεια ασφαλίζει με το CDS το ρίσκο χρεωκοπίας είπαμε. Νιξ χρεωκοπία, νιξ πληρωμή - και ο κερδοσκόπος έδωσε ασφάλιστρα και έχασε.
Αν η Ελλάδα χρεωκοπήσει, ο κερδοσκόπος θα πάρει 10.500 ευρώ (από την ασφάλεια), έχοντας επενδύσει μόνο 300. Ένα κολοσσιαίο περιθώριο κέρδους.

* * * * *
Οτιδήποτε "περιέχει" περιθώριο κέρδους είναι ανταλλάξιμο στα χρηματιστήρια. Ο κερδοσκόπος δεν χρειάζεται καν να περιμένει το αποτέλεσμα του στοιχήματος - αν δηλαδή η χώρα χρεωκοπήσει η όχι. Κρατάει στα χέρια του το CDS και με κάθε αρνητική είδηση γιά την Ελλάδα μπορεί να το πουλήσει στην αγορά.
Το χρηματιστήριο έτσι κι αλλιώς πουλάει μέλλον. Η τιμή οποιουδήποτε "χαρτιού" εξαρτάται από το τι πιστεύει ο αγοραστής / πωλητής γιά το μέλλον.
Το CDS είναι ένας παρανοικός πολλαπλασιαστής χρημάτων (που ακούστηκε να δίνεις 300 και σε έναν χρόνο να παίρνεις 10.500; ). Αν ακουστεί η παραμικρή είδηση υπέρ / κατά της Ελλάδας, αυτό μεταφράζεται σε υπερβολικά πολλαπλασιασμένες τιμές γιά τα CDS. Είτε προς τα πάνω, είτε προς τα κάτω, οι κερδοσκόποι τα τσέπωσαν.

Αυτή η 4η κατηγορία (όσοι ασχολούνται με αγοραπωλησίες CDS) είναι εκείνοι που πραγματικά θέλουν να χρεωκοπήσει η Ελλάδα. Στην αντίπερα όχθη (γερμανογαλλικές) ασφάλειες, μεγάλες τράπεζες και (ευρωπαικές) κυβερνήσεις, προσπαθούν να μην χάσουν το στοίχημα. Αν χάσουν, θα χρεωκοπήσουν οι ίδιοι.

* * * * *
Πρόταση γιά την διεθνή κοινότητα (την συνυπογράφουν οι μεγαλύτεροι οικονομολόγοι): καταργήστε έδω και τώρα τα CDS. Ιδίως εκείνα που δεν συνοδεύονται από αγορά ομόλογων. Ο τίμιος δανειστής - είτε με είτε χωρίς ασφάλιση - δεν έχει λόγους να σπρώξει μιά χώρα στην χρεωκοπία.

Πρόταση γιά την Ελλάδα (συνυπογράφεται μόνο από μένα): εξυγίανση του δημόσιου τομέα, νέες υποδομές, αυξημένη παραγωγικότητα, δουλειά, δουλειά, δουλειά, δουλεία. Και Φαντασία. Αυτά θα κάνουν την χώρα ακατάλληλη γιά κερδοσκοπίες.

* * * *
Υ.Γ. Τα CDS είναι υπέυθυνα και γιά την παγκόσμια οικονομική κρίση. Αντί για την χρεωκοπία της Ελλάδας, οι κερδοσκόποι τζογάριζαν στο αν θα χρεωκοπήσουν οι ιδιοκτήτες αμερικάνικων ακινήτων. Το 1998 είχαν βρεί έναν αφερέγγυο καρπαζοεισπράκτορα, τις φτωχές αμερικάνικες οικογένειες που είχαν πάρει δάνειο γιά να χτίσουν σπίτι. Το 2010 βρήκαν τον επόμενο αφερέγγυο καρπαζοεισπράκτορα - την Ελλάδα.

Monday 1 February 2010

Υψηλή Πολιτική

Έχω στο μυαλό μου μιά επαγωγή. Ότι καπιταλισμός => δημοκρατία => ευημερία.
Το ξέρω ότι είναι λάθος, είμαι σίγουρος γι' αυτό. Αλλά σαν μαθηματικός δεν μου αρκεί να ξέρω. Πρέπει να ξέρω και το γιατί. Με απασχολεί ο συσχετισμός μεταξύ του καπιταλισμού και της (κοινοβουλευτικής) δημοκρατίας από την μιά - και το ερώτημα κατά πόσο αυτή η σχέση παράγει ευημερία από την άλλη.

Η πρώτη διαπίστωση είναι ότι ο σημερινός καπιταλισμός έχει πάψει προ πολλού να έχει σχέση με αυτό που περιγράφει ο Μαρξ. Υπάρχουν μεν ακόμα οι ιδιοκτήτες των μέσων παραγωγής και οι προλετάριοι που παράγουν υπεραξία, αλλά αυτοί οι δύο παράγοντες του καπιταλισμού έχουν βαθιά θαφτεί από δεκάδες άλλους. Σήμερα ο κάθε 19χρονος μπορεί να πάρει ένα PC και να ιδρύσει την Google. Ο τριτογενής τομέας έχει ξεπεράσει προ πολλού την καπιταλιστική βιομηχανική παραγωγή.

Γεννησε η δημοκρατία τον καπιταλισμό; Ισως. Δεν ξέρω. Όλα δείχνουν προς τα εκεί. Ο καπιταλισμός μεταφυτεύτηκε - βίαια - και σε πολλές δικτατορίες, αλλά παντού όπου παρουσιάστηκε σαν νορμάλ εξέλιξη είχε την δημοκρατία σαν υπόβαθρο.

Συνεπάγεται η δημοκρατία από τον καπιταλισμό; Πιστεύω πως όχι. Π.χ. στην πρωην Σοβ. Ένωση υπήρχε καπιταλισμός. Υπήρχε ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής και υπήρχε υπεραξία. Τώρα το αν η υπεραξία πήγαινε σε "λάθος" προορισμούς είναι άλλο καπέλο. Ο πρώην σοβιετικός καπιταλισμός δεν γεννησε δημοκρατία. Ούτε ο σημερινός ρωσικός καπιταλισμός το καταφέρνει. Η σημερινή ρωσική "δημοκρατία" πρέπει να γράφεται με πολλά εισαγωγικά.

Συνεπάγεται ο καπιταλισμός από την δημοκρατία; Πιστεύω πως ναι. Η δημοκρατία φέρνει αναγκαστικά την ελεύθερη αγορά. Η ελεύθερη αγορά δεν είναι αναγκαστικά καπιταλιστική, αλλά - με τα σημερινά δεδομένα - πολύ κοντά στον καπιταλισμό.
Αυτή η σκέψη με φέρνει στο προσωπικό μου πολιτικό ιδεώδες. Μιάς δημοκρατίας με ελεύθερη αγορά αλλά χωρίς καπιταλισμό - που τον θεωρώ ξεπερασμένο. Αυτό έχει σχέση με την ευημερία και θα το αναλύσω παρακάτω.

Πριν προχωρήσω στην σχέση καπιταλισμού / δημοκρατίας με την ευημερία, πρέπει να δώσω μερικούς ορισμούς. Είπα ήδη ότι ο καπιταλισμός σήμερα δεν είναι αυτό που έχει περιγράψει ο Μαρξ. Τι είναι όμως (κοινοβουλευτική) δημοκρατία;
Βλέπω ότι η δημοκρατία των ΗΠΑ είναι εντελώς διαφορετική από εκείνη της Γαλλίας, και εκείνη με την σειρά της εντελώς διαφορετική από εκέινη της Γερμανίας, της Σουηδίας, της Αγγλίας κ.ο.κ.
Η δημοκρατία είναι μιά γενική ιδέα περί συνέλευσης / λαικής κυριαρχίας, που έχει σαν ιδέα τις ρίζες της στην αρχαία Ελλάδα. Το πως εφαρμόζεται πρακτικά αυτή η γενική ιδέα είναι μιά πολύ ιδιαίτερη υπόθεση γιά κάθε λαό.

Η δημοκρατία ήρθε σε μερικούς λαούς με εξέγερση. Εδραιώθηκε με αίμα. Παραδείγματα οι ΗΠΑ, η Αγγλία, η Γαλλία, η Σουηδία, η Ιταλία, η Ελβετία. Σε άλλους λαούς μεταφυτεύτηκε από σπόντα. Παράδειγμα η Ελλάδα. Το 1821 έγινε μιά εθνική εξέγερση και οι μεγάλες δυνάμεις που επιβλήθηκαν στην Ελλάδα μετά, έφεραν την δημοκρατία σαν εισαγόμενο φρούτο.
Ο Κολοκοτρώνης και ο Ανδρούτσος έχυσαν το αίμα τους γιά να διώξουν τους τούρκους (εθνική εξέγερση). Δεν το έχυσαν γιά να ιδρύσουν κοινοβούλιο.
Έχουμε τέλος την κοινοβουλευτική δημοκρατία να επιβάλλεται με το ζόρι σε μερικές χώρες. Παράδειγμα η Γερμανία. Μετά τον πόλεμο, οι 4 κατακτητές (ΗΠΑ, Αγγλία, Γαλλία στην δυτική και Ρωσία στην ανατολική) επέβαλλαν το πολίτευμα που γουστάριζαν.

Η διαφορετική επικράτηση της δημοκρατίας σε κάθε χώρα εξηγεί και την διαφορετική αντιμετώπιση από κάθε λαό. Μπορεί οι αμερικάνοι να έχουν χιλιάδες στραβά, αλλά άμα τους θίξεις την δημοκρατία θα σου κόψουν το λαρύγγι. Το ίδιο και οι γάλλοι.
Αντίθετα οι έλληνες δεν πολυνοιάζονται γιά την δημοκρατία. Γι' αυτούς είναι εισαγόμενο φρούτο είπαμε. Ρουσφέτι, φοροδιαφυγή, πολιτικό κόστος, πελατειακές σχέσεις, διασπάθιση του δημόσιου χρήματος είναι ενέργειες που σαν κοινό παρονομαστή έχουν την υπονόμευση της δημοκρατίας. Στην Ελλάδα όποιος ρουσφετολογεί θεωρείται καπάτσος και μάγκας. Στις ΗΠΑ υπάρχει ρουσφέτι μεν, αλλά όποιος ρουσφετολογεί θεωρείται απατεώνας.
Αυτή είναι μιά ΠΟΛΥ βασική διαφορά, που βασίζεται στην διαφορετική αξιολόγηση που δίνουν στην δημοκρατία τους οι δύο λαοί.

Η Γερμανία είναι μια ειδική περίπτωση, που βάζει και τον τρίτο παράγοντα αυτού του ποστ (την ευημερία) στην εξίσωση.
Κανονικά η Γερμανία θα έπρεπε να είναι σαν την Ελλάδα. Την δημοκρατία της την φόρεσαν καπέλο, δεν την ζήτησε ο λαός. Κανονικά θα έπρεπε οι γερμανοί να καταστρατηγούν την δημοκρατία τους με χιλιάδες ρουσφέτια και ατιμίες κάθε μέρα. Δεν το κάνουν, γιατί έχουν συνδέσει στο μυαλό τους την δημοκρατία με την ευημερία. Μπορεί να είναι αντικειμενικά λάθος, αλλά γιά τον τυπικό γερμανό - καλώς η κακώς - η δημοκρατία και η ευημερία πάνε μαζί.
Αν πεις σε γερμανό οτι έβαλες το παιδί σου με μέσον στο δημόσιο, θα σε σκοτώσει διά λιθοβολισμού. Όχι γιατί είναι πιό έξυπνος / ηθικός από τον τυπικό έλληνα. Αλλά γιατί νιώθει ότι του απειλείς την προσωπική του ευημερία.

Μικρή παρένθεση και απόδειξη των σκέψεων μου: τα τελευταία χρόνια που η γερμανική ευημερία μειώνεται δραματικά, η αξιοπιστία της δημοκρατίας φθίνει δραματικά. Όσο μειώνονται τα εισοδήματα, τόσο περισσότεροι γερμανοί θέλουν να μειώσουν την δημοκρατία τους και να επιστρέψουν σε ένα αυταρχικό υπερ-κράτος. Οι γάλλοι έχουν πιό μειωμένα εισοδήματα από τους γερμανούς αλλά κανένας γάλλος δεν κάνει συμβιβασμούς με την δημοκρατία του.

Ξαναγυρίζω στην Ελλάδα. Στην Ελλάδα η δημοκρατία δεν έχει ισχυρά ερείσματα, δεν την επέλεξε ο λαός όπως στην Ελβετία. Ήρθε ξενόφερτη. Επίσης, στην Ελλάδα η δημοκρατία δεν συνδυάζεται με την ευημερία. Κανένας έλληνας δεν πιστεύει ότι στην προσωπική του ζωή τα πάει καλά επειδή λειτουργεί το κράτος και οι θεσμοί. Κανένας έλληνας δεν συνδέει την οικονομική του άνεση με την καλή λειτουργία των κρατικών μηχανισμών (κάτι που κάνουν κατά κόρον οι γερμανοί).

Πιστεύω ότι η Ελλάδα είναι μιά χαμένη υπόθεση. Δυστυχώς, δεν υπάρχει ελπίδα γι' αυτήν την χώρα. Μιά χρεωκοπία θα ήταν μιά λύση. Ίσως ταρακουνούσε τα νερά. Ίσως μιά χρεωκοπία ανάγκαζε τους έλληνες να αναρωτηθούν τι πολίτευμα έχουν και τι πολίτευμα θέλουν. Αν οι έλληνες αποφάσιζαν υπέρ της δημοκρατίας σε συνθήκες επανάστασης, θα την σέβονταν περισσότερο μετά. Δυστυχώς, οι γερμανοί δεν θα αφήσουν την Ελλάδα να χρεωκοπήσει. Δεν τους συμφέρει.

* * *
Σαν επίλογο, αφήνω τις σημερινές συνθήκες. Σκέφτομαι γύρω από το μελλοντικό ιδεατό πολίτευμα.

Το καπιταλισμό τον θεωρώ ξεπερασμένο και νεκρό. Δεν λυπάμαι καθόλου γιά τον θάνατο του. Θα ήθελα να πετάξουμε όσο γίνεται πιό γρήγορα τα υπολείμματα του - ιδίως το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Το οποίο θεωρώ σαν απομεινάρι του καπιταλισμού και σαν σημαντικό φρένο γιά την θετική εξέλιξη μας. Το μέλλον βρίσκεται στην ελεύθερη αγορά, με τις μικρές και ευέλικτες οικονομικές μονάδες. Φτάνει πιά η μαζικοποίηση των πάντων και οι οικονομίες κλίμακας (θέλω ξεχωριστό ποστ γιά να το αναλύσω αυτό).

Την δημοκρατία την θέλω πιό ανανεωμένη, πιό μοντέρνα. Με λιγότερη γραφειοκρατία, περισσότερους ελέγχους, περισσότερη διαφάνεια. Η Ευρωπαική Ένωση είναι μιά θαυμάσια ιδέα, αλλά η υλοποίηση της είναι ένας εφιάλτης. Η μελλοντική Δημοκρατία της Ευρώπης δεν επιτρέπεται να έχει σχέση με το σημερινό έκτρωμα των Βρυξελλών. Η ευρωπαική διοίκηση σήμερα είναι ένας υπερδιογκωμένος γραφειοκρατικός, διεφθαρμένος, αδιαφανής και αντιπαραγωγικός ελέφαντας.
Αν συνεχίσει αυτό, δικαίως οι λαοί της ευρώπης θα απαξιώσουν την ευρωπαική δημοκρατία.

Τέλος έχω μιά καινούργια αντίληψη γιά την ευημερία. Ευημερία δεν είναι μόνο το εμπορικό ισοζύγιο, ούτε οι ρυθμοι "ανάπτυξης" όπως τους εννοούν οι οικονομολόγοι σήμερα. Είναι τεχνικά αδύνατον να έχουμε παγκόσμιο εμπόριο και όλοι οι λαοί να έχουν θετικό εμπορικό ισοζύγιο. Πρέπει η ευημερία να οριστεί αλλιώς. Και σίγουρα ο ορισμός της ευημερίας πρέπει να περιλαμβάνει και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

Ψιλο-διευκρίνηση γιά ολο το παραπάνω κείμενο: μιλάω γιά την συνολική ευημερία ενός λαού που εξαρτάται από το πολίτευμα και τα οικονομικά μεγέθη. Δεν μιλάω γιά την προσωπική ευημερία που εξαρτάται από το αν η αγαπημένη μου μου χαμογελάει η όχι.

  © Blogger template 'Solitude' by Ourblogtemplates.com 2008

Back to TOP