Saturday 26 September 2009

Πεσ' τα

Στα 5 χρόνια που εκφράζομαι δημόσια στα social media έτυχε να κάνω πολλές έντονες "συζητήσεις" - με ή χωρίς εισαγωγικά. Σ' αυτές τις κουβέντες προσπάθησα - όχι πάντοτε με επιτυχία - να είμαι διαλλακτικός και ευγενικός με τους συνομιλητές μου. Αν και δεν φοβάμαι τις έντονες, προσβλητικές εκφράσεις, αν και δεν έχω πρόβλημα να χρησιμοποιήσω μπινελίκια, τα αποφεύγω συνειδητά.
Δεν πρόκειται γιά σεμντοτυφία ή δειλία. Πρόκειται γιά την μάλλον ελιτίστικη πεποίθηση, ότι όποιος καταφεύγει σε βρισίδια δείχνει ανεπίτρεπτη αδυναμία. Η μαγκιά είναι να σφάζεις τον άλλο με το μπαμπάκι.

Το πρόβλημα στα social media είναι ότι δεν διαλέγεις τους συνομιλητές σου. Οι δυνατότητες να κουβεντιάσεις μόνο με εκείνους που σου αρέσουν είναι πολύ περιορισμένες. Τα social media είναι και πρέπει να είναι ανοιχτά σε όλους.
Τι κάνεις όμως αν σου την πέσει ένας βλάκας; Τι κάνεις αν ξεφυτρώνει σαν ραπανάκι στην κουβέντα συνεχώς κάποιος άσχετος; Πόση υπομονή και πόση ευγένεια μπορείς να δείξεις; Κυρίως: πόσο χρόνο μπορείς να του αφιερώσεις;
Για να αναπτύξω ένα επιχείρημα σε έναν λογικό άνθρωπο χρειάζομαι 2'. Για να αναπτύξω σε έναν ηλίθιο (με ευγενικό τρόπο) ότι λέει βλακείες μπορεί να μου πάρει και 1/2 ώρα.
Το - ελεγχόμενο - μπινελίκωμα είναι λοιπόν αναγκαία μέθοδος οικονομίας χρόνου.

Στις αρχές της διαδικτυακής μου ζωής δεν το είχα καταλάβει αυτό. Έχασα τότε 2.5 μήνες γράφοντας ατέρμονα και τεράστια σχόλια συζητώντας με έναν βλάκα. Μόνο και μόνο γιατί δεν ήθελα να του πω κατάμουτρα ότι είναι βλάκας.

Σήμερα τα όρια της ανοχής μου έχουν κατέβει σημαντικά. Με ανθρώπους που εκτιμώ μπορώ να συζητάω γιά ώρες. Αν κάποιος δεν μου αρέσει, τον βρίζω από την αρχή και εξοικονομώ τον χρόνο μου - και τον δικό του.
Παρ' όλα αυτά, η παλιά μου ελιτίστικη στάση κατά του μπινελικώματος εξακολουθεί να μου δίνει τσιμπήματα αμφιβολίας. Κι αν έχω άδικο; Κι αν είμαι υπερβολικός στην κρίση μου γιά τον άλλο; Ποιός είμαι εγώ στο κάτω κάτω που θα βγάλει τον άλλο βλάκα - και θα του το πει κατάμουτρα κιόλας; Μήπως θα έπρεπε να συγκρατιέμαι περισσότερο;
Μήπως δεν θα έπρεπε να γενικεύω τόσο πολύ; Αντί να λέω "όλοι εσείς είσαστε !%!%@%##%", μήπως θα έπρεπε να γράψω "ίσως ορισμένοι μεμονωμένοι άνθρωποι κάτω από μεμονωμένες συνθήκες κάνουν κάποιο λαθάκι" ;
Η πρώτη πρόταση αποτελέιται από 4 λέξεις, η δεύτερη από 11. Σχεδόν τριπλάσια έκταση.

Κάθε φορά που έχω τέτοιου είδους διλήμματα, καταφεύγω σ' αυτούς που ονομάζω "πνευματικούς μου πατέρες". Πρόκειται γιά λίγο-πολύ γνωστές προσωπικότητες, τις οποίες έτυχε να γνωρίσω στην εφηβική μου ηλικία. Αυτοί οι άνθρωποι διαμόρφωσαν με τις ιδέες τους, με την στάση τους σε μεγάλο βαθμό την προσωπικότητα μου και τον τρόπο που σκέφτομαι. Φυσικά και διαφώνησα πολλές φορές μαζί τους, όπως πρέπει να γίνεται με τους πατεράδες μας. Αλλά ακόμα και η διαφωνία μαζί τους με οδήγησε σε ενδιαφέροντα μονοπάτια σκέψης.

Ένας από τους πνευματικούς μου πατέρες είναι ο δημοσιογράφος / εκδότης Κώστας Καββαθάς. Γιά την ακρίβεια, ο Κώστας pilot Καββαθάς. Γιά χρόνια διάβαζα τα κείμενα του. Πολλές φράσεις του τις ξέρω απ' έξω.
Εδώ και κάμποσο καιρό είχα σταματήσει να τον διαβάζω. Τον ξαναθυμήθηκα λόγω των εκογών.
Θυμήθηκα ότι σαν λύση στα πολιτικά προβλήματα της χώρας, ο pilot προτείνει εδώ και δεκαετίες την ανάληψη της διακυβέρνησης από μιά ομάδα ανιδιοτελών τεχνοκρατών. Η ομάδα αυτή θα ανατρέψει εκ βάθρων τους σάπιους θεσμούς και θα φέρει την Ελλάδα στον 21ο αιώνα - κυρίως μέσω της τεχνολογικής ανάπτυξης.

Διαφωνώ σε πολλά σημεία με αυτήν την προσέγγιση. Την θεωρώ μη πραγματοποιήσιμη. Αλλά ακόμα και αν ήταν πρακτικά δυνατή, πάλι λάθος θα την θεωρούσα. Γιά φιλοσοφικούς / ηθικούς λόγους.

Λίγο οι αμφιβολίες μου γιά το υβριστικό μου ύφος, λίγο οι εκλογές και η παλία πρόταση του pilot γιά την σωτηρία της χώρας, θέλησα να ξαναδιαβάσω κείμενα του. Βρήκα 2 σαιτ που υπογράφονται από τον ίδιο.

Στο μπλογκ του, δημοσιεύει ένα επίκαιρο κείμενο γιά τις εκλογές. Επίσης ένα παλιότερο κείμενο με αρκετά βρισίδια, εδώ. Το τελευταίο με έπεισε οριστικά, ότι είμαι πολύ μαλθακός και ευγενικός. Προσεχώς - μιμούμενος τον πνευματικό μου πατέρα - θα γίνω ακόμα λιγότερο διαλλακτικός από όσο είμαι τώρα.

Βρήκα άλλο ένα κείμενο του. Όμορφο, από τα κείμενα εκείνα που σε κάνουν να κοιτάς με νοσταλγία τον ουρανό. Το αφιερώνω σ' εκείνη που έχει βγάλει φτερά και ετοιμάζεται να πετάξει.

Tuesday 22 September 2009

Προεκλογικόν

Ο κόσμος καίγεται και οι έλληνες κάνουν πρόωρες εκλογές. Μιά ματιά στις διεθνείς ειδήσεις (οι οποίες καταλαμβάνουν το 0.1% στα ελληνικά δελτία ειδήσεων) αρκεί να μας πείσει ότι έχουμε σοβαρά προβλήματα. Αντί να ασχοληθούμε με αυτά, αντί να ψηφίσουμε έστω με κριτήριο το ποιός διαθέτει τις καλύτερες προτάσεις γιά τα σημαντικά προβλήματα του καιρού μας, ψηφίζουμε με κριτήριο το ποιός είναι λιγότερο ανίκανος.

Έχουμε σαν δεδομένο ότι οι επόμενοι κυβερνήτες μας θα είναι βλάκες, ανίκανοι και διεφθαρμένοι και προσπαθούμε απεγνωσμένα να μειώσουμε το κακό. Ξεχνώντας ότι "οι ηλίθιοι πολιτικοί και οι βλάκες ψηφοφόροι είναι γεννημένοι ο ένας για τον άλλον".

Ο Περαστικός έγραψε ένα πολύ σωστό ποστ υπέρ της ψήφου προς τα μικρά κόμματα και ιδίως τους Οικολόγους Πράσινους. Ο cyrus έγραψε επίσης πολύ σωστά κατά της αποχής σαν μέθοδο διαμαρτυρίας. Οι 2 συνμπλογγερ επισημαίνουν ορθότατα, ότι η αποχή βοηθάει τα μεγαλύτερα κόμματα. Γράφουν ότι οι κυβερνήσεις συνασπισμού (μπορούν να) είναι δημιουργικές και ωφέλιμες γιά την Ελλάδα. Γράφουν ότι η ψήφος στα μικρά κόμματα δεν είναι μιά χαμένη ψήφος αλλά η απαρχή μιάς ουσιαστικής αλλαγής.

Σωστά όλα αυτά, αλλά δεν μου αρέσουν. Ψηφίζω γιά να γίνει κάτι, όχι γιά να μην γίνει. Θέλω να ψηφίσω έναν σωστό διαχειριστή της κρατικής εξουσίας, έναν troubleshooter. Δεν θέλω να ψηφίσω τον Χ ανίκανο γιά να μην πάρει αυτοδυναμία ο Ψ διεφθαρμένος.

Ο Περαστικός ελπίζει ότι οι Ο-Π θα έχουν ανάλογη πορεία με τα ευρωπαϊκά πράσινα κόμματα. Αυτά ξεκίνησαν στα τέλη του '70 (30 χρόνια πριν από μας) με πολύ μικρά ποσοστά, μπήκαν σιγά σιγά στα κοινοβούλια, επηρέασαν την νομοθεσία και έφεραν ( ; ) σημαντικές αλλαγές στις κοινωνίες των κρατών τους. Είμαι πολύ πιό απαισιόδοξος. Πιστεύω ότι αυτό δεν θα γίνει στην Ελλάδα - ούτε καν μακροπρόθεσμα. Εύχομαι σε όλους μας, να έχει ο Περαστικός δίκιο κι εγώ άδικο.
Ο λόγος της απαισιοδοξίας είναι η αντιστροφή αίτιου και αιτιατού. Τα ευρωπαϊκά πράσινα κόμματα, είχαν ήδη μεγάλο έρεισμα στην κοινωνία πριν καλά καλά δημιουργηθούν. Η γέννηση και η ανάπτυξη τους έδωσε πολιτική / κομματική παρουσία σε ένα κίνημα, που υπήρχε ΗΔΗ. Όταν οι γερμανοί πράσινοι έπαιρναν 3% στις πρώτες τους δημοτικές εκλογές (1981), ήδη ένα 10-12% της τοπικής κοινωνίας είχε ισχυρές περιβαλλοντικές ανησυχίες.

Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν τέτοιες συνθήκες. Από το 3% που ψηφίζει Ο-Π μόνο το 1.5% έχει περιβαλλοντικές ανησυχίες. Οι υπόλοιποι ψηφίζουν Ο-Π σαν διαμαρτυρία προς τα μεγάλα κόμματα, Σύμφωνα με την ολόσωστη λογική του cyrus και του Περαστικού, η ψήφος στους Ο-Π είναι με τις παρούσες συνθήκες η καλύτερη επιλογή. Αλλά ένα κόμμα δεν μπορεί να μεγαλώσει με αυτήν την λογική. Δεν είναι δυνατόν να ψηφίζεις αιωνίως κάτι που δεν σε εκφράζει (την προστασία του περιβάλλοντος) μόνο και μόνο γιά να γλυτώσεις τον μπαμπούλα του δικομματισμού και την παγίδα της αποχής.

Και τι έγινε δηλαδή με την αποχή; Ενισχύσαμε τον Γιωργάκη και τον Κωστάκη. Ε, και; Η Ελλάδα έχει διεφθαρμένες και ανίκανες κυβερνήσεις τουλάχιστον από τον πόλεμο μέχρι σήμερα (γιά να μην πάμε πιό παλιά). Παρ' όλα αυτά, τα πάμε μιά χαρά. Ποιός διαμαρτύρεται; Ποιός θέλει ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ να αλλάξει οτιδήποτε; Ιδίως όταν η αλλαγή σημαίνει θυσίες του ίδιου; Εκτός από κάτι μικρογκρίνιες καφενειακού επιπέδου στα μπλογκς, εκτός από κάτι δημοσιογραφικά ευφυολογήματα στις εφημερίδες, δεν βλέπω πουθενά κάποιο κίνημα διαμαρτυρίας.

Δεν είναι ότι οι έλληνες δεν ξέρουν να διαμαρτύρονται. Πως κάηκε η Αθήνα τον περασμένο Δεκέμβρη; Γιατί κλείνουν οι δρόμοι όταν μιά οποιαδήποτε συντεχνία θέλει να προστατέψει τα κεκτημένα της; Όταν τους καίει κάτι, οι έλληνες ξέρουν πολύ καλά να κατεβαίνουν στους δρόμους.
Το ότι κανείς δεν διαμαρτύρεται γιά μιά καλύτερη Παιδεία, γιά υποδομές, για την Υγεία, γιά την εξάλειψη της διαφθοράς, της ρεμούλας, γιά την αξιοκρατία, γιά την προστασία του περιβάλλοντος κ.α. σημαίνει ότι δεν τους καίει αρκετά.
Ποιός ενοχλείται που η αποχή ευνοεί τον δικομματισμό; Αφού εδώ και 60 χρόνια τα πάμε μιά χαρά.

Το κόμμα ΣΕΟΧ (= "Σας Έχω Όλους Χεσμένους") παίρνει σταθερά ένα 30% κάθε φορά. Βγάζει δηλαδή σχεδόν αυτοδύναμη κυβέρνηση. Η ελληνική κοινωνία απλά αδιαφορεί.

Έγραψε ο Καιρός (alias Γιώργος Τετράδης) ένα πανέξυπνο και ολόσωστο κείμενο γιά τις εκλογές των τελευταίων δεκαετιών. Το διακόσμησε με μιά άσχετη πλην όμορφη φωτογραφία της στεριάς όπως αυτή φαίνεται από την θάλασσα (θα εκδικηθώ σε λίγο ;-) ). Του έβαλε σαν τίτλο μιά παραφθορά από τους παλιούς στίχους του Μ. Θεοδωράκη: "Και συ λαε εκμαυλισμενε".
Ο Γιώργος είναι επώνυμος δημοσιογράφος και προτιμάει έναν ανώδυνο τίτλο. Εγώ σαν ανώνυμος μπλόγκερ μπορώ να γράψω τον σωστό τίτλο, όπως αυτός τραγουδιόταν για πολλά χρόνια: "Και συ λαέ μαλακισμένε, ψήφισες Καραμανλή".

Εκεί που φύτρωνε φλισκούνι κι άγρια μέντα
κι έβγαζε η γη το πρώτο της κυκλάμινο
τώρα χωριάτες παζαρεύουν τα τσιμέντα
και τα πουλιά πέφτουν νεκρά στην υψικάμινο.

Αυτοί οι στίχοι του Νίκου Γκάτσου (γραμμένοι το 1976 μπαϊδεγουεη), ντυμένοι με την μουσική του Μάνου Χατζιδάκι δίνουν το στίγμα της σημερινής Ελλάδας.

Η παρακάτω φωτογραφία δείχνει την σημερινή Ελλάδα. Με εξαίρεση 10 άτομα που περπατάνε στα πρώτα 10 μέτρα από την αμμουδιά (μέχρι εκεί που πατώνουν) , οι έλληνες λένε "θάλασσα" και εννοούν "ξαπλώστρες".


Τι σχέση έχει η θάλασσα με τις εκλογές; Μα, τεράστια.
Είμαι απόλυτα πεισμένος, ότι μόνο αν οι έλληνες γίνουν ναυτικός λαός έχουν κάποια ελπίδα να δουν προκοπή. Μόνο αν το μάθημα της ναυπηγικής μπεί σαν υποχρεωτικό από την 1η Λυκείου θα αλλάξει κάτι.

Το πρώτο πράγμα που σε διδάσκει η θάλασσα είναι Ευθύνη. Δεν χωράνε λαμογιές, ούτε χατζηαβάτηδες ούτε κουτοπόνηροι σκυψοσβέρκηδες. Είσαι υπέυθυνος να κάνεις την δουλειά σου σωστά, αλλιώς θα πας στον πάτο μαζί με τους συντρόφους σου. Ελέγχεις τους άλλους και ελέγχεσαι (αυστηρά αλλά δίκαια) από όλους.

Το δεύτερο πράγμα που μαθαίνεις στην θάλασσα είναι η Δουλειά και η Υπομονή. Δεν γίνεσαι καπετάνιος σε 1 μέρα. Ούτε πλούσιος σε μιά μέρα. Πρέπει να φας ΠΟΛΥ αλάτι και πρέπει να το αξίζεις πραγματικά μέχρι να σε αναγνωρίσουν οι άλλοι σαν ανώτερο τους.
Πακέτο με την αξιοκρατία. Ο άξιος πάει μπροστά και γίνεται καπετάνιος. Με ανίκανο καπετάνιο θα βουλιάξουμε.

Το τρίτο πράγμα είναι ο Σεβασμός. Αν πάρεις την θάλασσα αψήφιστα, αν τολμήσεις να σκεφτείς "ωχ αδερφέ, και τι έγινε δηλαδής" θα σε πνίξει. Ο βυθός είναι γεμάτος κουφιοκεφαλάκηδες ωχαδερφιστές.
Δεν υπάρχει ρομαντισμός στην θάλασσα. Δεν μετράνε τα ωραία ηλιοβασιλέματα και η ποιητική διάθεση - μόνο με την αυστηρά τεχνοκρατική μέθοδο ταξιδεύεις. Δεν την σκαπουλάρεις "στο περίπου". Είτε θα κάνεις ακριβώς αυτό που είναι σωστό είτε θα κάνεις μπλουμ.

Η διάθεση να εξερευνήσεις καινούργια μέρη, να αφήσεις πίσω σου την σκονισμένη σιγουριά του δημόσιου υπάλληλου.
Η υποχρέωση να βοηθήσεις όποιον έχει την ανάγκη σου, χωρίς προσωπικό όφελος. Ακόμα κι αν κινδυνέψεις.
Η μαγκιά (τα guts, που λένε και τα εγγλεζάκια) να κάνεις κλειστή πλαγιοδρομία κατάμονος μεσοπέλαγα με 31.5 κόμβους αέρα.

Και πολλά, πολλά, πολά άλλα.

Βάλτε γιά 3 μήνες έναν 15χρονο πάνω σ' ένα οποιοδήποτε πλοίο. Και αν στα επόμενα 137 χρόνια αυτός ο 15χρονος θελήσει να γίνει δημόσιος υπάλληλος, να μου τρυπήσετε την μύτη.

Η θάλασσα είναι η λύση στο πολιτικό πρόβλημα της Ελλάδας. Όσο η πλαζ της πιό πάνω φωτογραφίας αποτελεί πραγματικότητα, δεν υπάρχει σωτηρία. Ότι και να ψηφίσουμε. Είτε ψηφίσουμε είτε απέχουμε.

Αν κάποτε οι έλληνες αρχίσουν να βλέπουν τον κόσμο από την οπτική γωνία που δείχνουν οι 3 πιο κάτω φωτογραφίες, ίσως έχουμε κάποια ελπίδα.




Wednesday 9 September 2009

Laura

Η πρώτη φορά που ένιωσα την ιδέα ήταν στα 11 μου χρόνια. Ιούλιος Βερν, Ο Γύρος του Κόσμου σε 80 ημέρες. Χρειάστηκα άλλες 10 αναγνώσεις και πολλά χρόνια μέχρι να καταλάβω ότι η κεντρική ιδέα του βιβλίου είναι διαφορετική από τον τίτλο. Μέχρι να το καταλάβω, η ιδέα είχε αποτυπωθεί ανεξίτηλα μέσα μου.
Η δεύτερη ώθηση ήταν πολύ δυνατότερη και ήρθε πάλι από τον Ι. Βερν. 20.000 Λεύγες υπό την Θάλασσα. Και εδώ το κεντρικό θέμα είναι άλλο, ο γύρος του κόσμου όμως υπάρχει σαν βασικό στοιχείο της ιστορίας.

Με πρότυπο τον Πλοίαρχο Νέμο - αλλά και επειδή μου ταίριαζε στον χαρακτήρα - άρχισα τις μοναχικές εξορμήσεις στα 14 μου. Στην αρχή στην ξηρά και γιά μισή μέρα, μετά στην ξηρά πολυήμερες, μετά στην θάλασσα με συνοδεία. Στο τελευταίο στάδιο, το πιό απαιτητικό, πολυήμερα ταξίδια στην θάλασσα μόνος μου. Αυτό έγινε γιά πρώτη φορά όταν ήμουν 18, έχει ξαναγίνει από τότε περισσότερες φορές από όσες θα μπορούσα νε μετρήσω και αποτελεί πάντα μιά ξεχωριστή εμπειρία. Στις ελάχιστες στιγμές της ζωής μου που έχω πλησιάσει την απόλυτη ευτυχία ήμουν μόνος πάνω σ' ένα πλοίο, μόνο με την θάλασσα γύρω μου.

Αν και οι ιδέες του Ι. Βερν είναι ακόμα μέσα μου, δεν έχω κάνει τον γύρο του κόσμου. Έχω ταξιδέψει όμως στις "7 θάλασσες" :-) Εξ' άλλου, ο γύρος του κόσμου διά θαλάσσης είναι αδύνατος. Πάνω στον Ισημερινό, η Αφρική κόβει τον θαλασσινό δρόμο, ενώ λίγο πιό βόρεια η Αμερική, η Αφρική και η Ασία κάνουν το μεγαλύτερο κομμάτι του κύκλου στεριανό.
Όλα τα ταξίδια τα έκανα από μιά εσωτερική ανάγκη. Τυχαίνει να μην πολυταιριάζω με τους ανθρώπους, τυχαίνει να έχω γιά πρότυπο τον Πλοίαρχο Νέμο, τυχαίνει να μου αρέσει η θάλασσα. Αλλά αυτά δεν με κάνουν ούτε καλύτερο ούτε ανώτερο από οποιονδήποτε άλλον άνθρωπο. Ούτε επιδιώκω κάποιο υλικό όφελος από αυτά.

Το αντίθετο συμβαίνει με τους επαγγελματίες. Υπάρχει μιά ολόκληρη βιομηχανία "Γύρων του Κόσμου", με αποκλειστικό γνώμονα το κέρδος. Το υλικό κέρδος δεν είναι κατακριτέο στα μάτια μου. Μιά χαρά επαγγελματίες είναι οι άνθρωποι. Από τεχνική σκοπιά είναι μάλιστα αξιοθαύμαστοι. Αυτά που καταφέρνουν είναι κλάσεις ολόκληρες πιό πάνω από αυτά που μπορεί να καταφέρει ένας απλός ανθρωπάκος σαν εμένα.
Αλλά είναι τελείως διαφορετικό πράγμα να κάνεις τον Γύρο του Κόσμου (είτε οποιοδήποτε άλλο μοναχικό ταξίδι) επειδή νιώθεις μιά εσωτερική ανάγκη να σε σπρώχνει και τελείως διαφορετικό επειδή κάποιος σε πληρώνει γι' αυτό.

Υπάρχουν λοιπόν κάμποσοι επαγγελματικοί γύροι του κόσμου. Γιά monohulls, γιά καταμαράν, γιά μεγάλα πληρώματα (15-20 άτομα), γιά μικρά πληρώματα (2-3), γιά single handed (μόνος σου), με ανάποδη φορά (σημ. ο πλανήτης και το κλίμα προσφέρουν μιά ευνοική φορά γιά τον κύκλο).
Ουσιαστικά όλοι αυτοί οι γύροι του κόσμου είναι περικυκλώσεις της Ανταρκτικής. Μόνο ο 60ς νότιος παράλληλος προσφέρει έναν πλήρη κύκλο αποκλειστικά με θάλασσα. Ήδη από τον 55 νότιο σε "κόβει" η Αμερική και στον 65 νότιο ξεκινάει η Ανταρκτική (Ν. πολικός κύκλος).
Οι γύροι της γής λοιπόν ξεκινάνε από κάποια πολυπληθή ευρωπαική πόλη εξ' αιτίας των θεατών και των διαφημίσεων, κατεβαίνουν όλη την διαδρομή μέχρι τον 60 νότιο παράλληλο, φέρνουν γυροβολιά την Ανταρκτική και ξαναανεβαίνουν στην Ευρώπη γιά τον τερματισμό.
Δεν τα γράφω υποτιμητικά αυτά. Οι επιδόσεις αυτών των ανθρώπων είναι τεχνικά επιτεύγματα, ασύλληπτα γιά τον μέσο άνθρωπο. Σημειώνω μονάχα, ότι η έκφραση "Γύρος του Κόσμου" μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο γιά κέρδος. Μιλάω γιά Χοντρά Λεφτά.

Να μην ξεχάσω και τους μοναχικούς θαλασσόλυκους που γυρνάνε τον κόσμο όχι με την μορφή αγώνα αλλά με την μορφή εξερεύνησης. Αυτοί οι γύροι κρατάνε 2 έως 4 χρόνια και περιλαμβάνουν στάσεις σε πολλές χώρες. Και εδώ ο γνώμονας είναι το κέρδος, αφού αυτοί οι θαλασσοπόροι μεταφράζουν τις εμπειρίες τους σε πωλήσεις βιβλίων, σεμινάρια, ρόλους συμβούλου, διαφημίσεις κ.α. Και πολύ καλά κάνουν.

Κάνω εδώ μιά αναγκαία παρένθεση.
Στην Ελλάδα είναι αδιανόητο να κερδίζει κανείς λεφτά σαν ιστιοπλόος η σαν θαλασσοπόρος. Οι έλληνες είναι ένας λαός γεωργών, τσοπάνηδων και τυροκόμων. Όταν ο έλληνας λέει "πάμε στην θάλασσα" εννοεί ότι θα πάει σε μιά αμμουδιά με ξαπλώστρες και θα πιεί μπύρες αλειφόμενος με άγρια λάδια καρύδας και ακούγοντας μουσική στην διαπασών. Οι πιό ψαγμένοι τσοπάνηδες θα μπουν σε ένα αυτοκίνητο και θα διασχίσουν τις χιλιάδες ρεματιές και ραχούλες μέχρι να βρουν (αν βρουν) κάποια "ερημική" παραλία. Η οποία θα είναι ερημική είτε επειδή είναι χάλια είτε επειδή τα ξενοδοχεία και οι ξαπλώστρες θα έρθουν το επόμενο καλοκαίρι.

Γυρνώντας από τις διακοπές του, ο τυπικός τσοπάνης θα δημοσιεύσει - αν διαθέτει μπλογκ - ωραιότατες φωτογραφίες από τις παραλίες και την θάλασσα, όπως αυτά φαίνονται από την στεριά. Δεν έχω δει ούτε μιά φωτογραφία σε ελληνικό μπλογκ, που να δείχνει την στεριά όπως αυτή φαίνεται από την θάλασσα.
Με μοναδική και φωτεινή εξαίρεση ετούτον εδώ, στον οποίο βγάζω το καπέλο.

Πικάντικη λεπτομέρεια: οι θαλασσινοί λαοί (άγγλοι, ολλανδοί, νορβηγοί) δεν έχουν διπλώματα θαλασσοπορίας. Το να ταξιδεύεις στην θάλασσα είναι γι' αυτούς τόσο αυτονόητο ώστε δεν χρειάζεται να αποδείξεις τις ικανότητες σου. Αν ένας εγγλέζος ή ένας ολλανδός θελήσει να γίνει τσοπάνης, πρέπει να σπουδάσει, να δώσει εξετάσεις και να πάρει δίπλωμα τσοπάνη. Αν θέλησει να ξανοιχτεί με ένα πλοίο στην θάλασσα, δεν χρειάζεται δίπλωμα θαλασσοπόρου. Στην Ελλάδα ισχύουν ακριβώς τα αντίθετα. Από εκεί αναγνωρίζουμε, ποιός είναι ναυτικός λαός και ποιός όχι.

Δεν είναι κατακριτέο να μην είναι κάποιος ναυτικός λαός. Μια χαρά αξιοπρεπές επάγγελμα είναι ο τσοπάνης και ο γεωργός. Αλλά όποιος δεν είναι ναυτικός λαός δεν μπορεί να διανοηθεί τα τεράστια ποσά που κυκλοφορούν στην επαγγελματική / αθλητική θαλασσοπορία.
Οι ιστιοπλοικοί αγώνες συγκεντρώνουν τα τρίτα μεγαλύτερα διαφημιστικά έσοδα κάθε χρόνο. Τους ξεπερνάει μόνο το παγκόσμιο πρωτάθλημα ποδοσφαίρου και οι ολυμπιακοί αγώνες. Επόμενοι με μεγάλη διαφορά στην 4η θέση έρχονται οι αγώνες αυτοκινήτου (Φόρμουλα 1 κ.α. ). Αυτά τα στοιχεία δείχνουν το πόσο δημοφιλής είναι η θαλασοπορία στις άλλες χώρες. Το πόσο ελκυστική φαίνεται η ιδέα του Γύρου του Κόσμου σε τόσους πολλούς ανθρώπους - πλην ελλήνων.


Κλείνει η παρένθεση, επιστρέφω στον επαγγελματικό γύρο του κόσμου.

Με σκοπό την προσέλκυση ακόμα περισσότερων διαφημιστικών εσόδων, δημιουργήθηκε μιά καινούργια κατηγορία "γύρος του κόσμου" και προστέθηκε στις τόσες που υπάρχουν. Η κανούργια κατηγορία είναι γιά έφηβους. Ημι-επίσημος τίτλος "ο νεώτερος άνθρωπος που έκανε μόνος του τον γύρο του κόσμου". Μετράει η ηλικία που έχει κάποιος κατά τον τερματισμό - ένας γύρος μπορεί να κρατήσει και 4 χρόνια είπαμε.

Σήμερα ο αμερικάνος Zac Sunderland (17 χρονών) κρατάει τον τίτλο. Παρά λίγο να τον χάσει από την αυστραλέζα Jessica Watson (16), αλλά η τελευταία τράκαρε λίγο πριν τον τερματισμό.
Η επόμενη ανταγωνίστρια βρίσκεται στα σκαριά και είναι η 13χρονη ολλανδή Laura Dekker. Αν καταφέρει να ξεκινήσει, θα τερματίσει μάλλον όταν θα είναι 15 χρονών. Προς το παρόν έχει προβλήματα με την ολλανδική δικαιοσύνη, η οποία αφαίρεσε την κηδεμονία από τους φυσικούς της γονείς και την έκλεισε σε άσυλο. Απαγορεύοντας της το ταξίδι, γιά να την προστατεύσει. Ο πατέρας της Laura έχει επιδοθεί σε έναν λυσσώδη δικαστικό αγώνα, οι δικαστές το ξέρουν ότι έχουν άδικο. Αλλά τρενάρουν την υπόθεση όσο μπορούν, μέχρι να περάσει λίγος χρόνος και να χάσει η Laura την ευκαιρία να είναι η νεώτερη.

Η 13χρονη Laura γεννήθηκε πάνω σε πλοίο, μεγάλωσε πάνω σε πλοίο και έχει ταξιδέψει πάμπολλες φορές μόνη της. Δεν αμφιβάλλω καθόλου ότι έχει τις ικανότητες αλλά και την θέληση να κάνει αυτό το ταξίδι. Σαν κάποιος που στην ίδια ηλικία είχε κάψει τα κύτταρα του μυαλού του με την ιστορία του Πλοίαρχου Νέμο, καταλαβαίνω απόλυτα την Laura - και την θαυμάζω.

Το μόνο που με ενοχλεί στην ιστορία της είναι η εμπορευματοποίηση. Όλο αυτό γίνεται επειδή μερικοί μαρκετίστες θέλουν να βγάλουν λεφτά από το νεανικό κοινό. Εφευρίσκουν νεανικούς πρωταγωνιστές όπως η Laura γιά να προσελκύσουν έφηβους στην θάλασσα.
Από την άλλη μεριά, καλύτερα να δίνεις πρότυπα σαν την Laura στους έφηβους. Καλύτερα να τους δείχνεις την φυγή, την εξερεύνηση, την ευθύνη, την αρμονία με τα φυσικά στοιχεία. Σε σύγκριση με τα διάφορα ξέκωλα που διαφημίζουν την παρθενία τους (Μπρίτνευ Σπήαρς την έλεγαν; ), σε σύγκριση με τα νιντέντο και τα ριαλιτοπαίχνιδα, μακάρι 1000 φορές να γίνει η Laura πρότυπο γιά τους έφηβους.
Αλλά τι φταίει το κορίτσι - που θα μπορούσε να είναι εγγονή μου - να θυσιάσει την εφηβεία της στον βωμό του μάρκετιγκ;

Ο γύρος του κόσμου δεν είναι παιχνίδι. Είναι μιά συγκλονιστική εμπειρία. Μεγάλοι και "φτασμένοι" ενήλικες γίνονται άλλοι άνθρωποι μετά από ένα τέτοιο ταξίδι. Το δυσκολότερο δεν είναι το ίδιο το ταξίδι. Το δυσκολότερο είναι να αντιμετωπίσεις τον κόσμο μετά την επιστροφή σου. Όταν έμπειροι ενήλικες θαλασσοπόροι επιβιώνουν με δυσκολία στον κόσμο των στεριανών, πως θα τα καταφέρει μιά έφηβη;

Γι'αυτό είμαι με το μέρος των δικαστών σε αυτήν την ιστορία. Είμαι σίγουρος ότι η Laura θα κάνει σύντομα το ταξίδι που ονειρεύεται. Της το εύχομαι ολόψυχα και θα ήθελα να είχα κάνει το ίδιο. Αλλά το άν θα είναι η νεώτερη στην ιστορία ή όχι δεν παίζει κανέναν ρόλο - εκτός γιά τους διαφημιστές και τους μαρκετίστες. Αυτοί ας μείνουν στην άκρη.

Tuesday 1 September 2009

Newspeak

Ο Όργουελ έγραφε στο 1984 - πολύ σωστά - ότι ο απόλυτος έλεγχος μπορεί να επιτευχθεί μόνο άν το καθεστώς ελέγχει και την γλώσσα. Γι' αυτό το εφιαλτικό καθεστώς στο 1984 είχε εφεύρει την νιουσπήκ.
Πρόσφατα είχα την δυσάρεστη εμπειρία της επιβεβαίωσης αυτής της οργουελιανής φράσης. Δίνω τις λεπτομέρειες της συγκεκριμένης εμπειρίας λίγο παρακάτω στο ποστ, αλλά ξεκινάω με κάποιες άλλες σκέψεις.

Πιό σημαντικό από την νιουσπήκ είναι το πως αντιδράμε εμείς. Τι αν(τ)οχές έχουμε. Έγραψα στο προηγούμενο ποστ ότι δεν πιστεύω σε θεωρίες συνωμοσίας. Δεν πιστεύω δλδ. ότι υπάρχουν κάποιοι "Αλλοι" που θέλουν να μας ελέγξουν. Μακάρι να υπήρχαν αυτοί οι "Άλλοι", θα είχαμε τουλάχιστον έναν συγκεκριμένο εχθρό να πολεμήσουμε. Θα μπορούσαμε να καταστρώσουμε ένα σχέδιο δράσης και να αντισταθούμε. Τώρα μας απειλεί ο γείτονας της διπλανής πόρτας και δεν το ξέρει ούτε ο ίδιος - πόσο μάλλον μέχρι να το καταλάβουμε εμείς. Πως, με τι σχέδιο να το αντιμετωπίσουμε αυτό;

Δίνω πιό κάτω ένα παράδειγμα (γιά την ακρίβεια, πρόκειται γιά 3 κείμενα) από νιουσπήκ. Πρόκειται γιά δελτία τύπου που εξέδωσε την περασμένη άνοιξη το ελληνικό Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Είμαι σχεδόν σίγουρος ότι ο ανίκανος δημοσιογραφίσκος που τα συνέταξε δεν είχε καμμία πρόθεση να ελέγξει μυαλά. Αμφιβάλλω αν ξέρει καν τον όρο νιουσπήκ.
Κι όμως τα κείμενα του αποτελούν κλασσικό παράδειγμα του ορισμού της νιουσπήκ που δίνει ο Όργουελ. Να εννοείς τα τελείως αντίθετα πράγματα από αυτά που γράφεις.

Εκείνο που με τρομάζει περισσότερο κι από τα ίδια τα κείμενα είναι οι αντιδράσεις. Δεν υπήρξε καμμία. Νάδα, νιέτ, ντιπ. Δεν έχει πολιτικούς εχθρούς αυτό το υπουργείο και ο υπουργός του; Γιατί δεν πήρε κανένας αυτά τα κείμενα να τα ξετινάξει; Στο κάτω κάτω, τα δελτία τύπου γράφονται από δημοσιογράφους (ο συγκεκριμένος ΣΙΓΟΥΡΑ διορίστηκε με μέσον) και απευθύνονται πρώτιστα σε δημοσιογράφους. Γιατί δεν διαμαρτυρήθηκε κανένας; Γιατί δεν εκμεταλλεύτηκε η αντίθετη πολιτική παράταξη το γεγονός;

Στην Ελλάδα η νιουσπήκ θεωρείται νορμάλ. Τα κειμενάκια αυτά από μόνα τους δεν αποτελούν έλεγχο των σκέψεων μας. Ούτε ήταν αυτή η πρόθεση του δημιουργού τους. Αλλά από την στιγμή που η κοινωνία μας αποδέχεται την νιουσπήκ σαν κάτι απλό και καθημερινό, την κάτσαμε την βάρκα. Από χέρι.
Από την στιγμή που κάποιος διαστρέφει την πραγματικότητα (χρησιμοποιώντας μάλιστα το ισχυρότερο όπλο: την γλώσσσα) και κανένας δεν το αντιλαμβάνεται καν, ο νοητικός έλεγχος είναι πολύ κοντά.

Το θέμα των 3 αυτών δελτίων τύπου - συνολικά 6 σελίδων - είναι αδιάφορο. Γιά την Ιστορία αναφέρω ότι το θέμα ήταν η προστασία των (αδέσποτων) ζώων. Θα μπορούσαν όμως να είναι οι φωτιές, οι καλλιέργειες ή οτιδήποτε άλλο.

Το περιεχόμενο των 3 δελτίων τύπου είναι τυπικό παράδειγμα νιουσπήκ. Αντί να πληροφορήσει το υπουργείο τους πολίτες πάνω σ' ένα συγκεκριμένο θέμα - ως ώφειλε, γι' αυτό τους πληρώνουμε -, επιδίδεται σε έναν εμετικό λιβανωτό του υπουργού. Έναν δεκάρικο, ένα λογίδριο αντάξιο του Κιμ Ιλ Σουνγκ, που στην Β. Κορέα τον αποκαλούν (υποχρεωτικά εννοείται) "μεγάλο πατερούλη", "μεγάλο οδηγητή" ή κάτι παρομοίως ηλίθιο.

Υποτίθεται ότι ένα δελτίο τύπου είναι ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ από την εξουσία προς τους πολίτες πάνω σ' ένα θέμα. Στοιχεία, Γεγονότα, Αποφάσεις. Τα συγκεκριμένα "δελτία τύπου" αποτελούνται από 6 σελίδες λιβάνισμα προς τον κο. υπουργό. Πόσο καλός είναι, πόσο ευαίσθητος στα προβλήματα μας, πόσο μας αγαπάει (το γράφει επί λέξει αυτό). Το ότι μας μίλησε, μας υποσχέθηκε, μας διαβεβαίωσε ότι να, εδωνά, τώρα, σύντομα, προσεχώς θα επιληφθεί του προβλήματος μας και όλα θα γίνουν μέλι-γάλα.

Αν ο κος. υπουργός θέλει να μας πείσει γιά το πόσο καλός είναι, γιατί δεν κάνει μιά προεκλογική καμπάνια με δικά του λεφτά; Ας γεμίσει - με έξοδα του - την Αθήνα με αφίσες. Γιατί θα πρέπει να μας ενημερώνει ένα κρατικό δελτίο τύπου - με έξοδα του ελληνικού κράτους - γιά το πόσο καλός είναι ο κος. υπουργός;

Αααααα, μην ξεχάσω. Εκτός από το πόσο άξιος είναι ο κος. υπουργός, τα δελτία τύπου επιμένουν στην ιστορική θέση ότι η Ελλάδα έδωσε τα φώτα του πολιτισμού σε όλον τον κόσμο. Αν αυτό έχει σχέση με το θέμα - υπενθυμίζω ότι το θέμα ήταν η προστασία των ζώων -, τότε εγώ είμαι η Πάμελα Άντερσον (γνωστή φιλόζωη ακτιβίστρια).
Μπορεί να τους πληρώνουμε κάτι παραπάνω, μπορεί να μην μαθαίνουμε τίποτα γιά το θέμα που μας ενδιαφέρει, αλλά μας τονώνουν το εθνικό φρόνημα.

Δεν με ενδιαφέρει η πολιτική διάσταση του γεγονότος. Το ότι όλοι οι πολιτικοί είναι άχρηστοι, ανίκανοι και ότι βάζουν χέρι στον κρατικό κορβανά το ήξερα από πριν. Μπανάλ πράγματα. Δεν με ενδιαφέρει ούτε ο συγκεκριμένος υπουργός ούτε τα συγκεκριμένα δελτία τύπου.

Εκείνο που με κάνει ν' ανατριχιάζω είναι η νιουσπήκ.
"Η ελευθερία είναι σκλαβιά" έγραφε ο Όργουελ.

"Η εργασία σε κάνει ελεύθερο" έγραφαν οι ναζί στην είσοδο του Άουσβιτς.

"Θα σας ενημερώσω γιά την προστασία των ζώων. Είμαι πολύ καλός, πολύ ικανός, σας αγαπάω, σκύβω πάνω από τα προβλήματα σας και θα κάνω σύντομα κάτι γι' αυτά. Και η Ελλάδα έδωσε τα φώτα του πολιτισμού στον κόσμο" γράφει ο υπουργός μας.
Νιουσπήκ και πάσης ΕΛλάδος.

Και κανένας δεν το παίρνει χαμπάρι. Εν έτει 2009 κανένας δεν διαμαρτύρεται γιά την διαστροφή της πραγματικότητας, γιά την προσβολή της Λογικής. Κανένας ( ; ) δεν καταλαβαίνει ότι όποιος ελέγχει την γλώσσα μας, ελέγχει και την σκέψη μας.

Το 1984 είναι εδώ.

Υ.Γ. Αφήνω εντελώς απ' έξω την μορφή των κειμένων. Ασυνταξίες, γλωσσικά λάθη (τέτοια, που να τα αναγνωρίζω εγώ ο μαθηματικός από μακρυά), προτάσεις χωρίς ρήμα, δευτερεύουσες προτάσεις μέσα σε πρωτεύουσες (που βρίσκονται μέσα σε άλλες δευτερεύουσες κ.ο.κ. ), λάθος αντωνυμίες κλπ. κλπ.
Το οποιοδήποτε αλβανάκι στην 3η τάξη του Δημοτικού Σχολείου Κυψέλης γράφει καλύτερες και πιο κατανοητές εκθέσεις από αυτά τα "δελτία τύπου".

  © Blogger template 'Solitude' by Ourblogtemplates.com 2008

Back to TOP