Wednesday 30 December 2009

Νησιά (updated)

Νησί του Πάσχα. 27° 9' νότια, 109° 25' δυτικά.
3700 χιλιόμετρα από την Χιλή και 4200 χιλιόμετρα από την Χαβάη.
Οι κάτοικοι - οι Rapa Nui - ονομάζουν την πατρίδα τους Te Pito Te Henua. Ο ομφαλός της Γης. Αποδεικνύοντας γιά μιά ακόμα φορά, ότι σε μιά σφαίρα το κάθε σημείο μπορεί να είναι το κέντρο του Κόσμου.

* * * *
Floreana. 1° 18' νότια, 90° 26' δυτικά.
1050 χιλιόμετρα από το Equador.
Η Dore Strauch, δασκάλα και ο Friedrich Ritter, οδοντογιατρός εγκαταλείπουν τους αντίστοιχους συζύγους τους και την πατρίδα τους, το Βερολίνο. Ο πολιτισμός δεν έχει να τους δώσει πιά τίποτα και αποφασίζουν να ζήσουν ερωτευμένοι γιά την υπόλοιπη ζωή τους στην Floreana. Όλα αυτά μπορεί να φαντάζουν σημερινά αλλά έγιναν το 1929, όταν η Floreana ήταν ακόμα ακατοίκητη. Στους πρόποδες του ηφαίστειου χτίζουν την καλύβα τους, καλλιεργούν λίγα στρέμματα γης και ζουν ευτυχισμένοι. Γυμνοί. Ρούχα φορούσαν μόνο αν ερχόταν κάποιος επισκέπτης στο νησί τους.
Η ευτυχία κρατάει 3 χρόνια, μέχρι να έρθει η Eloise Wagner de Bousquet στο νησί. Αυτοανακυρηγμένη βαρώνη, κουβαλάει μαζί της τσιμέντο, αγελάδες, γαιδάρους και 2 εραστές. Επιχειρηματίας. Θέλει να χτίσει deluxe ξενοδοχείο στην Floreana. Το ξενοδοχείο Hacienda Paradiso δεν χτίστηκε ποτέ. Γιά όσους παραλληλίζουν με το σήμερα, υπενθυμίζω ότι αυτά έγιναν το 1932.
Η "βαρώνη" βασανίζει τα ζώα και τους εραστές της, φέρνει εργάτες που τους εξοντώνει στην δουλειά, θέλει να διώξει την Dore και τον Friedrich από την Floreana. Τυραννάει όλα τα πλάσματα του νησιού με μαστίγιο και ρεβόλβερ.

Γιά δύο χρόνια. Το 1934 η "βαρώνη" εξαφανίζεται μυστηριωδώς χωρίς ν' αφήσει κανένα ίχνος. Μαζί και ο ένας των εραστών. Ο σκελετός του 2ου εραστή βρέθηκε χρόνια αργότερα ξασπρισμένος σε κάποια παραλία. Ο Friedrich πεθαίνει λίγο μετά την εξαφάνιση της "βαρώνης" από γάγγραινα. Συνηθισμένη επιπλοκή εκείνα τα χρόνια, αν τραυματιζόσουν. Η Dore, έχοντας χάσει τον αγαπημένο της, γυρίζει στο Βερολίνο.

Η Floreana έμεινε ακατοίκητη γιά πολλά χρόνια ακόμα. Σήμερα έχει 100 κατοίκους.



* * * *
Tikopia - Anuta. 12° 18' νότια 168° 50' ανατολικά.
1100 χιλιόμετρα από τα Φίτζι. Κάτοικοι: 1200.
Η Tikopia κατοικείται εδώ και 3000 χρόνια. Διακόσια χρόνια πριν ο Όμηρος γράψει την Ιλιάδα. Φανταστικό γιά ένα νησί χαμένο στην μέση του Ειρηνικού με διαστάσεις περίπου 4 Χ 3 χιλιόμετρα.
Ένα μεγάλο μέρος του νησιού καλύπτεται από μιά ημι-ελώδη ρηχή λίμνη που προσφέρει το απαραίτητο νερό και ψάρια.
Οι κάτοικοι έχουν μάθει να ζουν με τους περιορισμένους πόρους του νησιού. Η κοινωνική τους ζωή είναι έτσι δομημένη, ώστε να μην υπάρξει υπερπληθυσμός. Κάθε οικογένεια μπορεί να κάνει μόνο τόσα παιδιά, όσα μπορούν να τραφούν από το κτήμα της. Μόλις ο πρωτότοκος γιός φτάσει σε ηλικία γάμου, οι γονείς και τα αδέρφια του παύουν να τεκνοποιούν.
Το σεξ είναι ελεύθερο, δεν υπάρχουν ηθικοί περιορισμοί. Ο μόνος περιορισμός είναι να μην γεννηθούν παραπανίσια παιδιά.
Αν κάποια καιρική καταστροφή καταστρέψει τις σοδειές, ο πληθυσμός γίνεται υπερβολικός ακόμα και χωρίς περιττές γεννήσεις. Εκείνες τις χρονιές, οι ανύπαντρες κοπέλλες και τα αγόρια του νησιού φεύγουν από το νησί κολυμπώντας. Προτιμάνε έναν θάνατο στην μέση του ωκεανού από έναν θάνατο από πείνα.


* * * *
Οι πληροφορίες είναι παρμένες από το καταπληκτικό βιβλίο με τίτλο "Άτλας απομακρυσμένων νησιών" και υπότιτλο "50 νησιά στα οποία δεν έχω πάει, ούτε πρόκειται να πάω ποτέ". Συγγραφέας η Judith Schalansky, εκδόσεις mare.
Η μετάφραση και τα σχόλια είναι δικά μου.

Sunday 27 December 2009

Μικρές αγγελίες

Ψάχνω γιά δουλειά.
Αυτό το ποστ δεν αποτελεί έκκληση γιά βοήθεια (αν και δεν θα έλεγα όχι ;-) ). Είναι μιά περιγραφή των συμπερασμάτων που έβγαλα μέχρι σήμερα ψάχνοντας γιά δουλειά.

Μερικές γενικές πληροφορίες πρώτα. Ξέρω να κάνω 7-8 διαφορετικές δουλειές. Η πιό ευχάριστη είναι επαγγελματίας σκίππερ. Η πιό αποδοτική είναι να κατασκευάζω λογισμικό. Καθότι παραδόπιστος, απορρίπτω τις υπόλοιπες δουλειές και μένω κολλημένος με το λογισμικό, εδώ και πολλά, πολλά χρόνια. Όλα τα περασμένα χρόνια ήμουν / είμαι ελεύθερος επαγγελματίας και οι πελάτες μου είναι μεγάλες εταιρείες. Όταν μιά εταιρεία χρειαστεί "σπέσιαλ" λογισμικό - δηλαδή κάτι που δεν υπάρχει έτοιμο στο εμπόριο - με καλεί, συμφωνούμε πάνω στο τι ακριβώς θα κάνω, τι θα κοστίσει και πόσο χρόνο θα πάρει. Τα χρονικά όρια κυμαίνονται από μερικές βδομάδες μέχρι 12-15 μήνες. Αφού συμφωνήσω με τον πελάτη, στρώνομαι στην δουλειά.

Είναι μιά καλή δουλειά, δεν έχω παράπονο. Το μόνο της μειονέκτημα είναι ότι επειδή οι πελάτες μου είναι μεγάλες εταιρείες και επειδή οι απαιτήσεις τους αλλάζουν συχνά, με θέλουν επί τόπου. Το "επι τοπου" καλύπτει 9 ευρωπαϊκές χώρες και 2 αμερικάνικες πολιτείες. Αυτό σημαίνει ότι κάθε 2-3 μήνες αλλάζω τόπο διαμονής, κάτι που γίνεται εδώ και 15+ χρόνια τώρα. Στην αρχή το έβρισκα κουλ. Κάτι σαν "θα γνωρίσω καινούργιους τόπους". Μετά από τόσα χρόνια έχει απομυθοποιηθεί κατά πολύ. Σήμερα αν μου προτείνεις να ταξιδέψω - ιδίως με αεροπλάνο - θα σου κατεβάσω πηχιαία μούτρα. Και έχω βαρεθεί να κοιμάμαι σε ξενοδοχεία, όσο πολυτελή και να είναι. Εξαιρείται το αγαπημένο μου ξενοδοχείο, το οποίο παραδόξως βρίσκεται στην Βουλιαγμένη. Με την κατάλληλη συνοδεία ;-) θα μπορούσα να μείνω εκεί γιά μήνες.

Ψάχνω λοιπόν γιά καινούργια δουλειά που θα είναι αποδοτική όσο η σημερινή (τουλάχιστον) και δεν θα απαιτεί μετακινήσεις. Με βάση αυτά που ξέρω να κάνω, μάλλον θα πρέπει να είναι και σχετική με την κατασκευή λογισμικού.

* * * * *
Η πρώτη μου σκέψη ήταν να καταστευάσω / πουλήσω εφαρμογές γιά το iPhone. Είναι κουλ μηχάνημα - στο πολύ κοντινό μέλλον όλοι μας θα χρησιμοποιούμε αυτού του τύπου τα "κινητά". Η λέξη σε εισαγωγικά, γιατί αυτά τα μηχανάκια μπορύν να κάνουν 1000δες άλλα πράγματα εκτός του να είναι τηλέφωνα. Αφού λοιπόν το αγοραστικό κοινό είναι τεράστιο, γιατί να μην φτιάξω κάτι και να το πουλήσω;

Πριν ξεκινήσω να φτιάχνω οτιδήποτε, έκανα μιά έρευνα πάνω στο τι ζητάει η αγορά. Γιά το iPhone υπάρχουν 95000 εφαρμογές! Έλεος. Εκτός από τις στάνταρντ λειτουργίες που βάζει ο κατασκευαστής από το εργοστάσιο, μπορεί ο πελάτης να προσθέσει μιά επιλογή από 95000 άλλες χρήσεις. Έστω ότι εγώ θα φτιάξω την 95000 + 1 εφαρμογή, που θα είναι καλύτερη και πιό χρήσιμη από όλες τις άλλες. Τι θα μπορούσε να είναι αυτό; Τι είναι εκείνο που έχει εμπορική επιτυχία σήμερα, τι ζητάει ο καταναλωτής;
Η απάντηση είναι: βυζιά :-(

Το iPhone διαθέτει αισθητήρα επιτάχυνσης. Αυτό σημαίνει ότι το μηχάνημα "αισθάνεται" τις κινήσεις του χεριού σου. Την ίδια τεχνική χρησιμοποιούν και οι κονσόλες παιχνιδιών (Wii κ.α. ). Κάποιος εξυπνάκιας ζωγράφισε κάτι υποτυπώδη βυζιά (κάτι σαν U U ) και τα προγραμμάτισε έτσι ώστε να ακολουθούν τις κινήσεις του χεριού. Μπορεί δηλαδή ο πελάτης / χρήστης να κουνήσει το χέρι του ρυθμικά πάνω - κάτω και τα βυζιά θα ταλαντωθούν με ρυθμό.
Φανταστική εφαρμογή. Με αυτήν την τεχνολογία ο κόσμος έγινε σίγουρα πιό όμορφος. Τα χοροπηδηχτά βυζιά ήταν ακριβώς αυτό που μας έλειπε γιά να σωθεί ο πλανήτης.
Να ήταν τουλάχιστον τα βυζιά της Μόνικα Μπελούτσι ή της Πηνελόπης Σταυρούλας (Penelope Cruz), να πω χαλάλι τους. Αλλά ζωγραφιστά; Είναι δυνατόν να πληρώνει κάποιος γιά να δει ένα UU να χοροπηδάει; Ναι, δυστυχως. Είναι.

Μιλάμε ότι το αγοραστικό κοινό αγνοεί επιδεικτικά 95000 άλλες εφαρμογές (ανάμεσα τους θα υπάρχουν και κάποιες χρήσιμες, δεν γίνεται) και βραβεύει με τα λεφτά του τα χοροπηδηχτά βυζιά.
Και μετά με ρωτάς αγάπη μου, γιατί είμαι μισάνθρωπος...

Έτσι μούρχεται να ζητήσω από τον φίλο Περαστικό να μου ζωγραφίσει έναν κώλο. Κάτι σαν ΟΟ αντί γιά UU. Ο Περαστικός είναι σοβαρό άτομο και θα αρνηθεί βέβαια, αλλά ας υποθέσω γιά μιά στιγμή ότι δέχεται. Εγώ θα προγραμματίσω το σκίτσο ΟΟ να χοροπηδάει πάνω-κάτω και θα τρελαθούμε στα λεφτά.
Από την άλλη σκέφτομαι ότι διαθέτω ένα IQ που έχει στείλει δορυφόρους στο διάστημα. Πως είναι δυνατόν να θέλω να κερδίσω λεφτά με χοροπηδηχτά βυζιά; Ντρέπομαι γιά λογαρισμό του Δαρβίνου.

Να ξεκαθαρίσω ότι δεν έχω τίποτα εναντίον του συγκεκριμένου μηχανήματος - και των ομοίων του. Μιά χαρά μηχάνημα είναι. Επίσης δεν έχω τίποτα εναντίον εκείνου που κατασκεύασε την εφαρμογή με τα χοροπηδηχτά UU. Ποιός είμαι εγώ που θα απαγορέψω στον οποιονδήποτε να κατασκευάσει οτιδήποτε;
Εκείνο που με ρίχνει στα τάρταρα της απελπισίας είναι οι εκατοντάδες χιλιάδες πελάτες που προτίμησαν να πληρώσουν για τα χοροπηδηχτά βυζιά και όχι για μία από τις 95000 άλλες εφαρμογές. Μα καλά, ΚΑΜΜΙΑ άλλη χρήση δεν έχουν αυτοί οι άνθρωποι γιά το κινητό τους;

* * * *
Εξακολουθώ να ψάχνω γιά δουλειά. Εξακολουθώ να σπάω το κεφάλι μου ώστε να βρω ποιό λογισμικό θα μπορούσε να γίνει εμπορική επιτυχία. Μέχρι τώρα έχω αναλύσει - και απορρίψει - γύρω στις 20 διαφορετικές ιδέες. Η εφαρμογή γιά το iPhone ήταν μιά από αυτές.
Εκείνα που θέλω να κατασκευάσω εγώ, δεν θέλει να τα αγοράσει κανείς. Εκείνα που θέλει να αγοράσει ο κόσμος, δεν θέλω να τα κατασκευάσω εγώ.
Το δίλημμα παραμένει. Αν δεν βρω κάτι σύντομα, θα αναγκαστώ να πακετάρω τα πράγματα μου γιά τον επόμενο πελάτη, την επόμενη μακρυνή πόλη.

Saturday 19 December 2009

Λίθιο;

Μιά μερίδα απλοϊκών οικολόγων πιστεύει ότι έχουμε ήδη τις λύσεις στα ενεργειακά προβλήματα του πλανήτη, αλλά οι κακές πετρελαϊκές εταιρείες (οι γνωστές 7 αδελφές) δεν μας αφήνουν να απαλλαγούμε απ' το πετρέλαιο. Τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά, δυστυχώς.
Το πετρέλαιο έχει ένα σημαντικό πλεονέκτημα. Κάνεις μιά τρύπα στο έδαφος και το αντλείς. Μέρα - νύχτα, γιά χρόνια, μέχρι να στερέψει. Δυστυχώς, δεν μπορείς να κάνεις το ίδιο με τις ΑΠΕ ( = Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας). Ναι μεν συνολικά ο ήλιος και ο άνεμος μας δίνουν πολύ περισσότερη ενέργεια από το πετρέλαιο, αλλά αυτή η ενέργεια είναι "σκόρπια". Δεν είναι συγκεντρωμένη σε μιά γεώτρηση. Γιά το ισοδύναμο ενός βαρελιού πετρέλαιο πρέπει να καλύψεις μερικά στρέματα με φωτοβολταϊκές κυψέλες. Υπολόγισε τώρα ότι χρειαζόμαστε εκατομμύρια βαρέλια πετρέλαιο κάθε μέρα...
Δεν υπάρχουν διαθέσιμες εκτάσεις γιά κάτι τέτοιο. Πόσο μάλλον που χρειαζόμαστε και εφεδρικές, γιατί ο ήλιος δεν είναι διαθέσιμος 24 ώρες / 24ωρο όπως η πετρελαιοπηγή. Υπάρχει η νύχτα, υπάρχουν συννεφιές.

Ένα γερμανικό κονσόρτσιουμ θέλει να πλακοστρώσει (κατά ένα μικρό τμήμα) την Σαχάρα γιά να παράγει ηλεκτρικό ρεύμα με την βοήθεια του ήλιου. Το πολύ ενδιαφέρον project Desertec. Έστω ότι έχουν επιτυχία και καταφέρνουμε να υποκαταστήσουμε το πετρέλαιο. Πως θα κινήσουμε τα αυτοκίνητα μας με ηλεκτρικό ρεύμα;
ΟΚ, υπάρχουν ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Χρειάζονται όμως μπαταρίες. Γιά να φτιαχτούν οι μπαταρίες, χρειάζεται λίθιο. Πρόκειται γιά τις μπαταρίες ιόντων λιθίου, που χρησιμοποιούμε όλοι στα κινητά μας. Ναι, αλλά η παγκόσμια παραγωγή λιθίου μόλις και μετά βίας φτάνει γιά τα κινητά. Ενα κινητό θέλει 1 μικρή μπαταρία, ένα αυτοκίνητο χρειάζεται 5000 μεγάλες. Που θα βρούμε το απαραίτητο λίθιο γιά τόσα αυτοκίνητα;

Το λίθιο είναι μιά μυστήρια ουσία. Υπάρχει υπεράφθονο στο σύμπαν, είναι από τα πιό διαδεδομένα χημικά στοιχεία. Γιά κακή μας τύχη είναι απελπιστικά διασκορπισμένο. Δεν υπάρχουν κοιτάσματα λιθίου. Είναι σαν να σου δείχνουν μιά αμμουδιά μήκους πολλών χιλιομέτρων, να σου δίνουν ένα βαρέλι και να σου ζητάνε να το γεμίσεις αποκλειστικά με ξανθούς κόκκους άμμου.
Υπάρχουν κάποια υποτυπώδη κοιτάσματα λιθίου στην Λατ. Αμερική. Στην Χιλή (όπου ήδη έχουν σπαταλήσει το 1/5 των κοιτασμάτων), την Αργεντινή και το Περού προξενούν τεράστιες οικολογικές καταστροφές προκειμένου να κερδίσουν το λίγο λίθιο γιά τα κινητά. Οι οικολόγοι κάνουν την πάπια, γιατί λίθιο = μπαταρίες και οι μπαταρίες έιναι απαραίτητες γιά να απαλλαγούμε απ' το "κακό" πετρέλαιο.
Θα απαλλαγούμε (αν) με πολλούς κόπους από το πετρέλαιο και θα καταστρέψουμε τον πλανήτη γιά να παράγουμε λίθιο γιά τις μπαταρίες μας. Ποιό το όφελος;

Μιά μικτή χρήση ίσως αποτελούσε την λύση. Θεωρητικά μπορούμε να συνεχίσουμε με το πετρέλαιο εκεί που δεν γίνεται αλλιώς (π.χ. αυτοκίνητα) και να χρησιμοποιήσουμε εναλλακτικές πηγές όπου είναι δυνατόν (π.χ. θέρμανση). Μιά δραστική μείωση στην κατανάλωση πετρελαίου θα ήταν ( ;;; ) ανακούφισή γιά τον πλανήτη. Πρακτικά δεν γίνεται - γιά χρηματο-πολιτικούς λόγους.
Όλα αυτά τα τεράστια πλάνα είναι αποδοτικά μόνο σε συνθήκες μεγάλης κλίμακας. Αν αντικαταστήσουμε το 50% του πετρελαίου με ηλιακή ενέργεια, θα πάψουν να είναι κερδοφόρα τα τάνκερ και τα διυλιστήρια. Το πετρέλαιο - αλλά και οι διάφορες εναλλακτικές λύσεις - είναι της φιλοσοφίας "ή όλα ή τίποτα".
Μιά μικτή χρήση είναι ασύμφορη με τα σημερινά οικονομικά κριτήρια. ΟΚ, σήμερα χρησιμοποιούνται εναλλακτικές πηγές ενέργειας σε πολλές χώρες. Αλλά είναι όλες επιδοτούμενες. Καίμε χρήματα φορολογουμένων γιά να γεμίσουμε τα λιβάδια με ανεμόμυλους και τις ταράτσες με φωτοβολταϊκά, την ίδια στιγμή που θα μπορούσαμε με το πετρέλαιο να έχουμε την ίδια ενέργεια με το 1/3 του κόστους. Δεν μπορούμε να επιδοτούμε τις ΑΠΕ επ' άπειρον. Γιά να συναγωνιστεί κάποτε η τιμή τους το πετρέλαιο χρειάζονται μεγάλες κλίμακες (που δεν γίνεται, γιατί μας λείπει το λίθιο).

Η ανθρωπότητα βρίσκεται σε ενεργειακό αδιέξοδο. Σεν παρόμοιες περιπτώσεις είτε γίνεται πόλεμος ώστε να ξεκαθαριστεί η κυριαρχία επί των φυσικών πόρων (όσων έχουν απομείνει) είτε μιά τεχνολογική καινοτομία δίνει νέες λύσεις.
Υπάρχει και μιά 3η φιλοσοφία - με διαρκώς αυξανόμενο αριθμό οπαδών - που προπαγανδίζει την "επιστροφή στην φύση". Να μειώσουμε τις ανάγκες μας, να μειώσουμε την κατανάλωση ώστε να μην σπαταλήσουμε πόρους. Αν και αυτό δεν έχει εφαρμοστεί ποτέ στην ιστορία του ανθρώπινου γένους, εξακολουθεί να κυριαρχεί σε πολλά μυαλά.

Ο πόλεμος μάλλον δεν συμφέρει κανέναν αυτήν την εποχή. Απομένει η τεχνολογία, η οποία όμως έχει στραβοτιμονιάσει εντελώς. Τα επόμενα 20 χρόνια προβλέπονται συνταρακτικές αλλαγές στο ίντερνετ και στο Web 2.0 αλλά τίποτα άξιο λόγου στον τομέα των τροφίμων και της ενέργειας. Αλλά με το ουέμπ 2.0 δεν γεμίζεις το στομάχι σου, ούτε θερμαίνεις το σπίτι σου. Το ίντερνετ δεν παράγει απολύτως τίποτα πρωτογενές.
Ο προηγούμενος πελάτης μου πληρώνει 3 έξυπνους ανθρώπους συν 15000 ευρω / χρόνο σε μηχανήματα / εξοπλισμό, μόνο και μόνο γιά να απαλλάσσεται από τα διαφημιστικά μέηλ (σπαμ). Έχουμε δηλαδή 1000 σπάμμερ συν 3 αντισπαμμερ σε *κάθε* μεγάλη εταιρεία (συνολικά χιλιάδες), συν εκατοντάδες μηχανήματα που δεν κάνουν άλλη δουλειά από το να ασχολούνται με το πόσα κουτάκια βιάγκρα θα πλασσαριστούν στους ανίκανους και τους αγάμητους.
Αν αυτό δεν είναι μιά κολοσσιαία σπατάλη ανθώπινων μυαλών, δεν ξέρω τι είναι. Και αυτό είναι ένα μόνο παράδειγμα - έχω δεκάδες. Τα ίδια μυαλά, με τα ίδια τεχνικά μέσα, θα μας είχαν δώσει ήδη λύσεις στο ενεργειακό πρόβλημα, αν τα αφήναμε.

Απολογισμός και περίληψη, γιατί πολύ φλού τα έγραψα μέχρι τώρα:
-- Καλό θα ήταν να καταργήσουμε το πετρέλαιο, αλλά είναι πολύ δύσκολο
-- Δεν μπορούμε να καταργήσουμε το πετρέλαιο εν μέρει, γιατί δεν συμφέρει οικονομικά [*1]. Η θα το καταργήσουμε τελείως ή καθόλου.
-- Σε σημερινές τεχνολογικές συνθήκες [*2] η κατάργηση του πετρελαίου (έστω και η μερική) θα σήμαινε μιά απελπιστική εξάρτηση από το λίθιο. Με όλες τις περιβαλλοντικές καταστροφές που συνεπάγεται αυτό. Συν όλες τις πολιτικό- στρατιωτικές επιπτώσεις γιά τις χώρες που παράγουν λίθιο. Ότι γίνεται σήμερα στην Μ. Ανατολή θα μεταφερθεί στην Ν. Αμερική.

-- Οι εναλλακτικές μας είναι είτε πόλεμος, είτε τεχνολογική εξέλιξη, είτε επιστροφή στις ρίζες [*3]. Ο πόλεμος μάλλον δεν συμφέρει κανέναν, η τεχνολογική εξέλιξη αναλώνεται σε μη-παραγωγικές βλακειούλες (φεησμπουκ και αι-ποντ αντί γιά τροφή και ενέργεια), η επιστροφή στις ρίζες δεν έχει εφαρμοστεί ποτέ γιατί δεν ταιριάζει με την ανθρώπινη φύση.

Συμπέρασμα: το άμεσο μέλλον προβλέπεται ζοφερό.

ΕΚΤΟΣ, αν
[*1] Αλλάξουμε επί τέλους το ξεπερασμένο οικονομικό μοντέλο του καπιταλισμού με κάτι πιό μοντέρνο και παραγωγικό. Αν γίνει αυτό, θα απαλλαγούμε από το "όλα ή τίποτα" των μεγάλων οικονομικών μεγεθών και ίσως μπορέσουμε να χρησιμοποιήσουμε το βέλτιστο μίγμα ενεργειακών πηγών. Το "όλα η τίποτα" δεν είναι επιβεβλημένο από την τεχνολογία, αλλά από το καπιταλιστικό οικονομικό μοντέλο.

[*2] Προσανατολίσουμε αλλού την τεχνολογία μας. Στις πραγματικές ανάγκες της ανθρωπότητας και όχι σε αντιπαραγωγικές αηδίες.

[*3] Αλλάξουμε το κοινωνικό - βιολογικό μας μοντέλο. Ο υπερπληθυσμός είναι η μεγαλύτερη μάστιγα του πλανήτη και η πηγή γιά όλα τα προβλήματα ενέργειας, τροφής και φυσικών πόρων.
Πρέπει να μειώσουμε δραστικά τις γεννήσεις. Η απόκτηση παιδιών πρέπει να θεωρείται ατύχημα, όχι ευλογία. Οι γονείς πρέπει να πληρώνουν βαρείς φόρους, όχι να παίρνουν φοροαπαλλαγές και επιδόματα.
Όπως κάποτε καταλάβαμε ότι η παχυσαρκία είναι βλαβερή και αρχίσαμε τις δίαιτες (καταστρατηγώντας το φυσικό ένστικτο της αυτοσυντήρησης που μας παροτρύνει να τρώμε συνεχώς), έτσι πρέπει να καταλάβουμε ότι ο υπερπληθυσμός είναι βλαβερός.
Οι γυναίκες πρέπει να μάθουν να βλέπουν σ' έναν άντρα τον σύντροφο σε όμορφες κοινές εμπειρίες, όχι τον μελλοντικο πατέρα των παιδιών τους.

Επειδή όμως ούτε το [*1] ούτε το [*2] ούτε το [*3] είναι πιθανό να πραγματοποιηθούν, καταλήγω στο αρχικό μου συμπέρασμα.
Το μέλλον προβλέπεται ζοφερό

Sunday 13 December 2009

Οι πραγματικοι

Παρορμητικός χαρακτήρας, με υπερβολική αυτοπεποίθηση, εξωστρεφής και αρσενικός. Ήταν μάλλον αναμενόμενο ότι απο νωρίς θα "φαινόμουν" για πολύ περισσότερος από όσος είμαι. Στα πρώτα χρόνια, αυτά της εφηβείας, μου άρεσε. Ήταν εύκολο να γίνει και έδινε μεγάλη άνοδο στις ορμόνες μου το να με αναγνωρίζουν σαν "πρώτο" σε όλα.
Γρήγορα ήρθαν οι σφαλιάρες της ζωής. Απανωτές και δυνατές (από σιγανές δεν παίρνω πρέφα). Ευτυχώς που ήρθαν νωρίς. Γιά να μάθω έγκαιρα το ποιός είμαι. Γιά να μάθω ότι υπάρχουν σ' αυτόν τον κόσμο άλλοι, πολύ καλύτεροι μου. Σε όλους τους τομείς, ακόμα και σε εκείνους που θεωρούνται ειδικότητα μου.

Είναι αυτός ο μεγαλύτερος λόγος που σιχαίνομαι τους δήθεν. Αυτούς που παριστάνουν κάτι. Αυτούς που έχουν μεγάλη ιδέα γιά τον εαυτό τους. Αυτούς που παίρνουν στομφώδες ύφος και μας εξηγούν με υψωμένο δάχτυλο το πως λειτουργεί ο κόσμος. Την ίδια στιγμή που βασίζονται στην μάνα τους γιά να τους πλένει τα σώβρακα και στον πατέρα τους για να τους πληρώνει το νοίκι.
Τους σιχαίνομαι γιατί μου θυμίζουν τον κακό εαυτό μου.

Τους πιό αντιπαθείς δηθενιάρηδες τους έχω γνωρίσει στον κόσμο των οικονομικών ("μάνατζερ" κάθε είδους, μεσίτες, τραπεζίτες και λοιπά φρουτάκια) και στον κόσμο της θάλασσας. Άνθρωποι που συμπεριφέρονται σαν πρωτοξάδερφα του Ποσειδώνα και δεν ξέρουν την τύφλα τους από θάλασσα.

Ακριβώς επειδή έχω απωθημένο εναντίον του εαυτού μου, γίνομαι υπερβολικός μερικές φορές. Όσο περισσότερο βρίζω τους δήθεν τόσο περισσότερο ανοίγει η καρδιά μου όταν βλέπω κάποιον πραγματικά άξιο. Και όταν αυτός ο άξιος έχει σχέση με την Θάλασσα, τότε χαίρομαι ακόμα περισσότερο.

Την Δανάη δεν την γνωρίζω προσωπικά. Μόνο από όσα γράφει στο συμμετοχικό της μπλογκ. Η εκτίμηση μου είναι μεγάλη γιά μιά ομάδα γυναικών που στις δεκαετίες '60 - '70 - '80 κατάφεραν κάτι αδιανόητο γιά ελληνίδα. Να γίνουν επαγγελματίες καπετάνισσες και να ταξιδέψουν τις 7 θάλασσες.

Αρκετά κείμενα της Δανάης μου αρέσουν, αλλά με το χθεσινό δάκρυσα. Αν κάποιος θέλει να μάθει τι αισθάνεται ο Οδυσσέας κάθε φορά που βγαίνει από ένα λιμάνι (κυριολεκτικά ή μεταφορικά), ας διαβάσει το κείμενο της εδω.

Monday 7 December 2009

Kapitalistes

Όταν το 1989 έπεσε το τείχος του Βερολίνου, πολλοί δυτικοί πανηγύρισαν την πτώση του σοσιαλισμού με έναν ποδοσφαιρικό τρόπο. Κάτι στο στυλ "νικήσαμε 1-0, άρα είμαστε καλύτεροι". Δεν τους πέρασε απ' το μυαλό ότι ταυτόχρονα πανηγύριζαν την κατάρρευση του καπιταλισμού.
Γιά πολλά έχουν κατηγορήσει τον καπιταλισμό, τα περισσότερα είναι λάθος. Εκείνο που έχει περάσει σχετικά απαρατήρητο σαν αδυναμία του συστήματος είναι οι τεράστιες απαιτήσεις του σε φυσικούς πόρους.
Το 1989 το 10% της ανθρωπότητας ζούσε το καπιταλιστικό μοντέλο (Δ. Ευρώπη, USA, Ιαπωνία) και κατανάλωνε το 80% των φυσικών πόρων. Όσο το υπόλοιπο 90% ζούσε μαντρωμένο πίσω από τείχη και κάτω από το κνούτο μαοικο-σταλινικών καθεστώτων, δεν υπήρχε πρόβλημα. Από την στιγμή όμως που έπεσαν τα τείχη και το υπόλοιπο 90% της ανθρωπότητας θέλει να ζήσει όπως ζουν οι δυτικοί, το πρόβλημα των φυσικών πόρων γίνεται άλυτο.
Ο σοσιαλισμός έπεσε γιατί ήταν αποτυχημένο σύστημα, ο καπιταλισμός θα πέσει επειδή είναι υπερβολικά πετυχημένο. Δεν έχουμε 14 πλανήτες διαθέσιμους στα εγγύς αστρικά συστήματα ώστε να δώσουμε στα 1.3 δισ. των κινέζων (μόνο οι κινέζοι είναι 2Χ όσο οι δυτικοί) τα δυτικά στάνταρντς.

Υπάρχει λοιπόν ένα κατεπείγον πρόβλημα φυσικών πόρων. Οι δυτικοί είναι οι μόνοι που μπορούν να το λύσουν αλλά κάνουν την πάπια. Λάθος τους.

Οι δυτικοί, μέσα στον ενθουσιασμό τους "νικήσαμε τον σοσιαλισμό" παραβλέπουν 3 σημεια.
1) οι υπόλοιποι λαοί δεν μπορούν να αναγνωρίσουν το πρόβλημα. Οι υπόλοιποι ζουν ακόμα σε ένα αλλοπρόσαλλο κράμα 18ου και 21ου αιώνα. Γονατίζουν στον αυτοκράτορα αλλά έχουν λογαριασμό στο φεησμπουκ. Λιθοβολούν τις μοιχαλίδες αλλά τραβάνε βίντεο με τα κινητα τους. Ο Κολοκοτρώνης με λάπτοπ και ο Ανδρούτσος με ντιβιντι. Πως θα αποκτήσουν αυτοί οι άνθρωποι περιβαλλοντική συνείδηση πλανητικών διαστάσεων;

Λαοί αμόρφωτων τσοπάνηδων. Οι δημόσιες υπηρεσίες τους κινούνται με μπαξίσι. Ρίχνουν φόλες στα ζώα (αδέσποτα και μη). Κάθε φορά που θέλουν να χτίσουν ένα σπίτι, καίνε ένα δάσος. Πως να εξηγήσει κανείς σε τέτοιους λαούς το el nino και τον κύκλο του πλαγκτόν στους ωκεανούς; Αυτοί δεν ξέρουν καν τι είναι θαλασσα.

2)Ακόμα και αν οι υπόλοιποι λαοί αναγνώριζαν το πρόβλημα των φυσικών πόρων, δεν θα ήθελαν να δώσουν λύσεις. Εδώ σκίζονται να γίνουν καπιταλιστές όπως εμείς - οι νικητές. Πως θα πειστούν να *μην* μιμηθούν τους νικητές;

3) Ακόμα και αν ήθελαν δεν θα μπορούσαν. Δεν έχουν την τεχνολογία, δεν έχουν τις γνώσεις. Κυρίως, δεν έχουν την πολιτική δύναμη να επιβάλλουν στους δυτικούς την όποια λύση θα μπορούσε να βρεθεί.

Το συμπέρασμα από τα 3 παραπάνω είναι, ότι μόνο οι δυτικοί μπορούν να λύσουν τα παγκόσμια περιβαλλοντικά προβλήματα. Όσο το αγνοούν αυτό, τόσο τα προβλήματα θα εντείνονται. Κάποια στιγμή οι υπόλοιποι λαοί θα ξεκινήσουν έναν γιγαντιαίο πόλεμο γιά την κυριαρχία των φυσικών πόρων. Ο πόλεμος είναι το μόνο που ξέρουν να κάνουν.

Αντί να αναγνωρίσουν οι δυτικοί αυτό το απλό γεγονός, αντί να ξεκινήσουν μιά παγκόσμια προσπάθειαγιά το περιβάλλον, ασχολούνται με ... το ίντερνετ.

Η Γη θα μπορούσε να θρέψει γύρω στα 15 - 16 δισεκατομμύρια ανθρώπους. Μπορούμε να έχουμε πιό αποτελεσματική διαχείριση των υπαρχόντων φυσικών πόρων. Με την βοήθεια της τεχνολογίας μπορούμε να βρούμε καινούργιους. Τέλος, με μερικές έξυπνες αλλαγές στον τρόπο ζωής μας (όπως η κατάργηση της κτηνοτροφίας και της κρεατοφαγίας π.χ. ) θα έχουμε αρκετούς φυσικούς πόρους γιά όλη την ανθρωπότητα.

Οι δυτικοί όμως ακόμα κοιμούνται. Ααααα και αναπτύσσουν το ίντερνετ. Δεν λέω, ωραίο είναι να έχει ο καθένας μας ένα διαδυκιακό μπαλκονάκι (λέγε με μπλογκ) και να εκφωνεί τους λόγους του. Στο 'νετ υπάρχουν συναρπαστικές πληροφορίες, ενισχύεται η ελευθερία του λόγου κλπ.
Ναι, υάρχουν ελάχιστοι που ασχολούνται με όμορφα πράγματα. Φιλοσοφικές ανησυχίες, πολιτικές αναζητήσεις, Τέχνη, η έκφραση του εαυτού τους. Αλλά το πραγματικό ιντερνετ είναι "αλλού". Σύμφωνα με τις πιό αξιόπιστες μετρήσεις, το 90% του όγκου της πληροφορίας που διακινείται μέσω ίντερνετ έχει να κάνει με το σεξ.

Μέχρι το 2005 το 60% ήταν σπαμ (δηλαδή διαφήμιση γιά βιάγκρα) και το 30% ήταν πορνοεικόνες - το βίντεο δεν ήταν τόσο διαδεδομένο.
Σήμερα έχουμε 30% σπαμ, 40% πορνοφιλμ και 20% ιδιωτική επικοινωνία - δηλαδή τσατ, φεησμπουκ, μπλογκς κλπ. από την οποία το μεγαλύτερο κομμάτι ασχολείται με το πως θα πηδήξει ή πηδηχτεί. [*]

Δεν είμαι πουριτανός, ούτε σκοπεύω να επιβάλλω σε κανέναν το πως θα χρησιμοποιήσει το ίντερνετ. Εκείνο που με ενοχλέι είναι ότι αντί να ασχοληθούμε με το επείγον πρόβλημα των φυσικών πόρων (αποφεύγοντας τον επόμενο πόλεμο), ασχολιόμαστε με το πως θα πηδήξει ο κάθε ανίκανος.
Το ίντερνετ δεν μπορείς να το κάψεις γιά να ζεστάνεις το σπίτι σου. Ούτε να το φας γιά να χορτάσεις. Ούτε να το βάλεις στο αυτοκίνητο σου αντί γιά βενζίνη.

Τα 1000 πιο λαμπρά μυαλά της ανθρωπότητας θα μπορούσαν να μας στείλουν στον Άρη ή στον Τιτάνα γιά να φέρουμε πρώτες ύλες από εκεί. Αν υποθέσουμε ότι χρειαζόμαστε καινούργιες. Η θα μπορούσαν να αναπτύξουν καινούργιες τεχνολογίες ώστε να εκμεταλλευτούμε καλύτερα τις υπάρχουσες πρώτες ύλες. Αντί γι' αυτό τα πληρώνουμε να μας φτιάξουν ιντερνετικές εφαρμογές. Μη τυχόν και δεν βρει γκόμενο η κάθε στερημένη κλώσσα, θα χάσει η ανθρωπότητα.

Το πρόβλημα με τις πρώτες ύλες είναι, ότι χρειάζεσαι αφθονία πρώτων υλών γιά να τις αντικαταστήσεις. Παράδειγμα το πετρέλαιο. Κάποτε θα τελειώσει. Μερικοί υποστηρίζουν μάλιστα ότι έχει τελειώσει ήδη (δες peak oil). Αλλά δεν μπορούμε να περιμένουμε πότε θα τελειώσει γιά να το αντικαταστήσουμε με ηλιακή ενέργεια.
Για να φτιάξουμε εργοστάσια ηλιακής ενέργειας χρειαζόμαστε πετρέλαιο. Γιά να φτιάξουμε γραμμές μεταφοράς χρειαζόμαστε πετρέλαιο, για να αλλάξουμε τις υποδομές παραγωγής και διανομής χρειαζόμαστε πετρέλαιο. Για να φτιάξουμε τις μπαταρίες των μελλοντικών ηλεκτρικών αυτοκινήτων χρειαζόμαστε πετρέλαιο.
Αν το πετρέλαιο σωθεί, δεν θα μπορέσουμε να φτιάξουμε τα υποκατάστατα. Νιξ πετρέλαιο, νιξ ανεμογεννήτριες. Θα καταποντιστούμε στον Μεσαίωνα.

Η πιό έξυπνη κίνηση των προηγμένων λαών (όσων δηλαδή οι δημόσιες υπηρεσίες δεν κινούνται με μπαξίσι) θα ήταν να παρατήσουν το ίντερνετ και να ασχοληθούν με το επείγον πρόλημα των φυσικών πόρων. Αλλά το ανθρώπινο είδος ποτέ δεν διακρινόταν γιά την εξυπνάδα του :-(

[*] Ο καημένος ο Δαρβίνος που μας θεωρούσε εξελιγμένο και έξυπνο είδος θα έχει γυρίσει 3 φορές στον τάφο του. Γιά την πιό απλή βιολογική λειτουργία - το να πηδήξουμε - έχουμε στήσει ένα ολόκληρο υπερθέαμα όπως το ίντερνετ.
Έχει δει κανείς ελέφαντα με προβλήματα πρόωρης εκσπερμάτωσης; Γάιδαρο με προβλήματα στύσης; Αντιλόπη με προβλήματα κολπικού οργασμού; Λέαινα με διαζύγιο να κλαίγεται γιά τον άκαρδο που την παράτησε;
Ποιό έξυπνο και εξελιγμένο είδος ρε Δαρβίνε; Ρεζίλι των γαιδάρων είμαστε.

Saturday 21 November 2009

Le Moribond

Σήμερα ήμουν σε μιά κηδεία.
Ψέματα. Ήμουν σε πάρτυ - ολοήμερο.
Ψέματα. Κηδεία ήταν.

Τον Θωμά τον γνώρισα κάπου στο τέλος του πανεπιστήμιου. Εγώ τελειόφοιτος, εκείνος αιώνιος φοιτητής σε μιά φιλοσοφική σχολή αδιευκρίνιστων λοιπών στοιχείων. Από την αρχή συμπαθήσαμε ο ένας τον άλλο και πολύ γρήγορα η κοινή μας αγάπη γιά τα ζώα μας έκανε να περνάμε πολλές μέρες μαζί.
Πιό αταίριαστο ζευγάρι δεν θα μπορούσες να δεις. Ο ένας ορμητικός, θορυβώδης, σαματατζής, ο άλλος ήπιος, ήσυχος, χαμηλών τόνων. Ο ένας ανοργάνωτος και χαοτικός. Μέχρι σήμερα δεν μπορεί να οργανώσει ένα ραντεβού με την αγαπημένη του. Ο άλλος οργανωμένος και μεθοδικός. Ο ένας τεράστιος μαντράχαλος, ο άλλος μικρόσωμος, ευέλικτος και γρήγορας. Ο ένας μισάνθρωπος και μονόχνωτος, ο άλλος κοινωνικός, να γνωρίζει τους πάντες. Και το κυριότερο: να αγαπάει τους ανθρώπους με τις ατέλειες τους.

Εκείνη την εποχή, πολλές δραστηριότητες γιά την προστασία των ζώων (και του περιβάλλοντος) δεν ήταν και τόσο νόμιμες. Ότι κάναμε περιείχε το ρίσκο να μας βάλουν μέσα. Έπρεπε λοιπόν να έχουμε κάποιον γιά τα κουβαλήματα και τους ξυλοδαρμούς, αλλά και κάποιον να οργανώνει τις δραστηριότητες τόσο καλά, ώστε να μην περάσουμε τα υπόλοιπα χρόνια μας πίσω από τα σίδερα. Ο Θωμάς είχε αναλάβει αυτό το τελευταίο - και τα κατάφερε τέλεια.

Μετά το πανεπιστήμιο τραβήξαμε διαφορετικούς δρόμους. Εγώ έγινα ελεύθερος επαγγελματίας, οι πελάτες μου τεράστιες πολυεθνικές. "Κατεστημένο" με έλεγε, τις λίγες πιά φορές που επικοινωνούσαμε. Εγώ του υπενθύμιζα ότι οι ξεπουλημένοι λακέδες του κατεστημένου είναι εκείνοι που δίνουν τα λεφτά στον Θωμά γιά να συνεχίσει τις ανθρωπιστικές του δραστηριότητες.
Ο Θωμάς είχε κληρονομήσει ένα σπιτάκι από την γιαγιά του, σε μιά συνοικία με εργατικές πολυκατοικίες. Αυτό που σήμερα - ευφημιστικά - ονομάζουμε "υποβαθμισμένη περιοχή". Έπιασε δουλειά σαν δημόσιος υπάλληλος, υπεύθυνος για την κοινωνική πρόνοια.

Είχε ένα αυτοκίνητο 20 χρονών, που δεν το χρησιμοποιούσε έτσι κι αλλιώς γιατί κυκλοφορούσε συνεχώς με ποδήλατο. Το "σήμα κατατεθέν" του ήταν ότι για περιβαλλοντικούς λόγους χρησιμοποιούσε τους φακέλλους αλληλογραφίας πολλές φορές. Οχι μόνο στην ιδιωτική του αλληλογραφία, αλλά και στην υπηρεσιακή ;-)

Ο Θωμάς όμως δεν ήταν ένας γραφικός παλαβιάρης. Υπεύθυνος γιά την κοινωνική πρόνοια σημαίνει σκληρή δουλειά, όχι αστεία. Αν δεχτούμε ότι είσαι ευσυνείδητος, κάτι που γιά εκείνον ήταν αυτονόητο.
Να υπενθυμίσω ότι ο ρόλος των πολιτικών είναι να ψηφίζουν κάποια νομικά πλαίσια και να εγκρίνουν κάποια κονδύλια γιά την κοινωνική πρόνοια. Δεν μπορούν να κάνουν τίποτα περισσότερο, και πολύ σωστά. Οι άνθρωποι σαν τον Θωμά αναλαμβάνουν να αξιοποιήσουν τα κονδύλια που έχουν εγκριθεί. Από τους τελευταίους εξαρτάται αν εξανεμιστούν χωρίς αποτέλεσμα ή αν πιάσουν τόπο.

Σ' αυτήν την αποστολή ο Θωμάς τα κατάφερε τέλεια. Με την μεθοδικότητα του, την επιμονή του, την αγάπη γιά τον συνάνθρωπο του ανέλαβε μιά υποβαθμισμένη περιοχή και την έκανε πρότυπο κοινωνικής πρόνοιας. Με προγράμματα για τους ηλικιωμένους, τους ναρκομανείς, άστεγους, με καινούργιους παιδικους σταθμούς κ.α. Όλα αυτά, χωρίς να ξεχνάει τα ζώα.
Όχι μόνο διαχειρίστηκε τέλεια τα κρατικά κονδύλια, αλλά δημιούργησε καινούργια. Ξεζούμισε όσους πλούσιους έπεσαν στα χέρια του με δωρεές και εισφορές, στρίμωξε όλους τους πολιτικούς γιά να δώσουν περισσότερα λεφτά, οργάνωσε συλλογές χρημάτων.
Ο Θωμάς ήταν ένας άνθρωπος που αν τον έβλεπες στα 20 μέτρα να έρχεται καταπάνω σου σκεφτόσουν "ωχ, όχι πάλι αυτός". Κι όμως, με αυτήν την επιμονή κατάφερε να διπλασιάσει τους διαθέσιμους πόρους γιά την κοινωνική πρόνοια στην περιοχή του.

Το "πρότυπο" κοινωνικής πρόνοιας που αναφέρω πιό πάνω δεν αποτελεί προσωπική εκτίμηση αλλά επίσημο χαρακτηρισμό. Αν κάτι χαρακτηριστεί από το αρμόδιο υπουργείο σαν "πρότυπο" γιά μιά περιοχή, εφαρμόζεται υποχρεωτικά σε όλες τις άλλες. Η δουλειά του Θωμά δεν ωφέλησε μόνο τους κάτοικους της περιοχής του, αλλά οι μέθοδοι του εφαρμόζονται παντού, όπου υπάρχουν αντίστοιχα προβλήματα.

***
Ο Θωμάς ήταν συνομίληκος μου, μόλις 2 μήνες μεγαλύτερος. Πέθανε προχθές από καρκίνο του προστάτη, κάτι που μου δείχνει πόσο κοντά είμαι κι εγώ στον θάνατο :-(

Είχε λίγους μήνες να προετοιμάσει τον θάνατο του. Και θέλησε η κηδεία του να αποτελέσει γιορτή. Ένα τελευταίο γλέντι γιά τους δικούς του ανθρώπους. Ήταν γλετζές. Αγαπούσε την ζωή, όπως αγαπούσε τους ανθρώπους. Του ήταν αδιανόητο η κηδεία του να συνοδεύεται από θρήνους και τελετουργικό. Έπρεπε να έχει μουσική, φαγοπότι και γλέντι. Μέχρι σήμερα ήξερα τέτοιου είδους κηδείες μόνο από βιβλία και στίχους. Σήμερα γιά πρώτη φωρά βίωσα μιά κηδεία που ήταν γιορτή.

Θυμήθηκα ότι πριν πολλά χρόνια, σαν φοιτητές αγαπούσαμε και οι δύο μας τον Jacques Brel. Το αγαπημένο μας ήταν το "Le Moribond", ο ετοιμοθάνατος. Στους στίχους, ο Brel περιγράφει κάποιον που αποχαιρετά τον κόσμο και θέλει να τον αποχαιρετήσουν με μουσική, χορό και διασκέδαση.

Je veux qu'on rie, Je veux qu'on danse
Je veux qu'on s'amuse comme des fous
Je veux qu'on rie, Je veux qu'on danse
Quand c'est qu'on me mettra dans le trou

Ποιός να πίστευε ότι οι αγαπημένοι στίχοι θα αποτελούσαν τόσο σύντομα την τελευταία θέληση του ενός από μας;

Έγινε πάρτυ λοιπόν. Μιά τζαζ μπάντα έπαιζε γρήγορα κομμάτια, υπήρχε ποτό, φαγητό και ωραίες γυναίκες.
Σκυλιά που ο Θωμάς είχε βοηθήσει όσο ζούσε, γύριζαν ελεύθερα ανάμεσα στους καλεσμένους. Είδα έναν υφυπουργό, δύο γραμματείς υπουργείου, έναν βουλευτή, έναν βιομήχανο. Οι αξιότιμοι κ.κ. χρηματοδότες ;-) . Δίπλα τους γιαγιούλες που ο Θωμάς τους είχε βρει σπίτι, πρώην πρεζόνια που ο Θωμάς τα είχε βοηθήσει στην αποτοξίνωση, πρώην άνεργοι που ο Θωμάς τους είχε βρει δουλειές. Εκτός από τον στενό συγγενικό του κύκλο πρέπει να ήταν άλλα 200-300 άτομα εκεί. Οι δικοί του άνθρωποι, η γειτονιά του.

Υπήρχε ένα μικρόφωνο και όποιος ήθελε έπαιρνε τον λόγο και διηγιόταν κάποιο ανέκδοτο από την ζωή του Θωμά. Οι περισσότεροι περιέγραψαν πως τον γνώρισαν και πως τους βοήθησε. Μερικές ιστορίες μας έκαναν να κρατάμε τις κοιλιές μας από τα γέλια.

Τι ήταν ο Θωμάς; Ένα τίποτα. Ένα όνομα που αύριο θα έχει ξεχαστεί. Ένας Άνθρωπος που έτυχε να αγαπάει τους ανθρώπους και τα ζώα. Αν κάτι ελάχιστο έμεινε από την ζωή του, αυτό είναι η αγάπη που έδωσε στα πλάσματα γύρω του.
Όσο γιά μένα, το έγραψα και στην αρχή. Είμαι το τελειώς αντίθετο του Θωμά. Απο εμένα δεν θα μείνει τίποτα.
(Ναι, αγαπάω μια γυναίκα. Αλλά ο έρωτας γιά την συγκεκριμένη είναι διαφορετικό πράγμα από την γενική, αλτρουιστική αγάπη για τον άνθρωπο).

Η κηδεία μου - δεν θέλω να συμβεί καν. Αλλά τώρα είμαι πολύ κουρασμένος γιά να δώσω λεπτομέρειες.

Υ.Γ. Για τους μη γαλλομαθείς εδώ το τραγούδι του Brel με αγγλικούς υπότιτλους. Υπενθυμίζω ότι το τραγούδι έχει μελοποιηθεί και στα αγγλικά αλλά με εντελώς ποπ μελωδια και χάλια μετάφραση, που αλλάζει εντελώς το νόημα. Στο βιντεάκι ο Brel τραγουδάει και οι υπότιτλοι είναι η ακριβής μετάφραση.
Γιά όσους δεν ξέρουν τον Jacques Brel συστήνω το Amsterdam (στα 5 πιο αγαπημενα μου ολων των εποχων) και το Ne Me Quitte Pas.

Friday 13 November 2009

Πόλεμοι

Έχει καταλάβει κανείς γιατί γίνεται ο πόλεμος στο Αφγανιστάν; Εγώ όχι. Μερικές θεωρίες συνωμοσίας μιλάνε γιά έλεγχο στην παγκόσμια αγορά ναρκωτικών. Ίσως έχουν δίκιο. Τουλάχιστον στο Ιράκ ξέρουμε τον λόγο (πετρέλαιο). Αν και επίσημα αναφέρεται κάποιος άλλος.
Γενικά οι πόλεμοι έχουν μια αγνή έννοια σαν επίσημη αιτία (ελευθερία, δικαιοσύνη κ.α. ) και μια πιό βρώμικη έννοια σαν πραγματική. Η πραγματική αιτία είναι τις περισσότερες φορές ο έλεγχος σε μιά πλουτοπαραγωγική πηγή. Ή απλά ο τυφλός (θρησκευτικός) φανατισμός. Δεν είμαι ο πρώτος που ισχυρίζεται ότι οι μεγάλοι αυτής της Γης προκειμένου να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα τους στέλνουν τους μικρούς να σφαχτούν.

Αναρωτιέμαι τι σκέφτονται οι απλοί φαντάροι στον πόλεμο. Μερικοί - ίσως οι περισσότεροι - είναι πεισμένοι ότι πολεμάνε γιά καλό σκοπό. Πιστεύουν π.χ. ότι επιβάλλεται να σφάξουμε τους άπιστους, επιβάλλεται να σκοτώσουμε τον απέναντι γιατί μας πρόσβαλλε την πατρίδα κ.α. Άλλοι δεν πιστεύουν μεν στα ψηλά ιδανικά αλλά είναι αναγκασμένοι να πολεμήσουν. Αν δεν πολεμήσουν, θα εκτελεστούν σαν λιποτάκτες.

Κανένας πόλεμος δεν μπορεί να εμπνεύσει την Τέχνη. Άντε το πολύ πολύ να εμπνεύσει κάποια ανόητα εμβατήρια και κάποιους θρύλους "ηρωικής" αυταπάρνησης. Πράγματα δηλαδή που ξεχνιώνται πολύ γρήγορα.

Με μιά εξαίρεση.

Τον Τρωικό Πόλεμο.

Δεν ξέρουμε καν αν έγινε. Ούτε το πότε. Δεν ξέρουμε αν έγινε στον τόπο που σήμερα ονομάζεται Τροία. Υπάρχουν θεωρίες που τοποθετούν τον Τρωικό Πόλεμο στην Αγγλία και την Φινλανδία ! (καλά, μερικοί είναι εντελώς σαλταρισμένοι). Αν έγινε, αν έγινε στον τόπο που θεωρείται σήμερα σαν Τροία, τότε μάλλον το 1300 π.Χ. Περίπου.

Ο Όμηρος τον τραγούδησε το 800 π.Χ., δηλαδή 500 χρόνια μετά.
Εμείς διαβάζουμε Όμηρο σήμερα, 2810 χρόνια μετά.
Όχι μόνο αυτό, αλλά πολλοί μεγάλοι κατοπινοί καλλιτέχνες αντέγραψαν τον Όμηρο. Ο Βιργίλιος (700 χρόνια μετά). Ο Δάντης (2000 χρόνια). Ο Σαίξπηρ (2400). Και δεν ξέρω πόσοι άλλοι σε πόσες άλλες εποχές. Γιατί;

Για να καταλάβουμε τις αναλογίες, ας φανταστούμε τους Ρόλιγκ Στόουνς να τραγουδάνε την ιστορία του Μωάμεθ του Πορθητή. Η άλωση της Πόλης έγινε το 1453, δλδ. περίπου 550 χρόνια πριν σήμερα. Υπήρχε και εκεί πολιορκία, σκληρή μάχη, δόλος (η περίφημη Κεκρόπορτα όπως ο Δούρειος Ίππος) και κάψιμο της πόλης μετά την άλωση.

Όχι μόνο πρέπει να φανταστούμε τον Μικ Τζάγγερ να υμνεί το 2009 την ανδρεία του Μωάμεθ του Πορθητή, αλλά πρέπει να φανταστούμε και ότι τους ύμνους που θα γράψει ο Μικ θα τους απαγγέλουν κατάπληκτοι το έτος 4820 μ.Χ. στα σχολεία. Αν υποθέσουμε ότι το 4820 θα υπάρχουν σχολεία ή και ανθρωπότητα.

Αδιανόητο. Παρανοϊκό. Ασύλληπτο. Πως είναι δυνατόν να υμνήσει κάποιος έναν πόλεμο 500 χρόνια μετά την λήξη του; Πως είναι δυνατόν να ενδιαφέρονται άνθρωποι γι' αυτόν τον ύμνο 2810 χρόνια μετά;

Γιατι;

Σε τι διαφέρει ο Τρωικός Πόλεμος από τις χιλιάδες άλλες πολέμους που έκανε η ανθρωπότητα; Οι πραγματικές αιτίες δεν είναι τίποτα ιδιαίτερο. Αν πιστέψουμε τους ιστορικούς, ο Τρωικός Πόλεμος έγινε για να αποκτήσουν οι Αχαιοί τον έλεγχο των μεταλείων της περιοχής. Δηλαδή ένας ακόμα πόλεμος γιά τον έλεγχο των φυσικών πόρων, όπως τόσοι άλλοι.

Εκείνο που κάνει τον Τρωικό Πόλεμο διαφορετικό από τους άλλους, εκείνο που κάνει τους ανθρώπους να απαγγέλουν την ιστορία του 2810 χρόνια μετά, είναι Η Ελένη. Με Η κεφαλαίο. Η γυναίκα που γιά χάρη της αξίζει να σκοτωθείς.
Παρένθεση: εγώ θα προτιμούσα να ζήσω γιά χάρη της, όχι να σκοτωθώ. Αλλά εγώ είμαι γνωστός δειλός φυγόμαχος και ποτέ δεν θα με υμνήσουν οι Ποιητές.

Η Ελένη. Με εξαίρεση τον Μενέλαο και τον Αγαμέμνονα, κανένας άλλος δεν είχε λόγους να πολεμήσει. Ο Πάρης είχε θίξει την τιμή των Ατρειδών, όχι του Οδυσσέα. Ούτε του Αχιλλέα, ούτε του Αίαντα. Γιατί ξεσηκώθηκαν όλοι αυτοί να πολεμήσουν; Γιατί έφυγαν από τα σπιτάκια τους;

Παραβλέπω επίτηδες την επιστημονική ιστορική εκδοχή, ότι το έκαναν για τα μεταλεία. Δεν είναι η ιστορική εκδοχή εκείνη που έμεινε ζωντανή στους αιώνες. Τα ομηρικά έπη είναι εκέινα που έμειναν ζωντανά. Ο Όμηρος μας λέει ότι το έκαναν γιά την δόξα. Την δόξα να υπερασπιστούν την Ελένη.
Ο Αχιλλέας μάλιστα ήξερε από πριν ότι θα πεθάνει στην Τροία, δεν είχε δλδ. ούτε καν την δικαιολογία των μεταλείων. Αυτό κι αν είναι τρέλα.

Σπάνια ξέρουμε τι κάνουμε, γιατί το κάνουμε. Ακόμα σπανιότερα μπορούμε να προβλέψουμε τις επιπτώσεις αυτού που κάνουμε. Η ζωή μας ολόκληρη δεν έχει νόημα. Το μόνο που έχει νόημα είναι η υπέρβαση. Η ύβρις. Να σκοτωθείς γιά τα μάτια μιάς γυναίκας.
Όχι βέβαια μιάς οποιασδήποτε γυναίκας. Της Ελένης. Της μοναδικής.

Ο Διομήδης, ο καλύτερος πολεμιστής από την μεριά των Αχαιών μετά τον Αχιλλέα, πήρε ένα δόρυ και λάβωσε τον Άρη. Μιλάμε γιά ποταμούς πεντακάθαρης τεστοστερόνης. Παίρνεις ένα δόρυ και λές στον αθάνατο Θεό του Πολέμου (δλδ. όχι ακριβώς τον πιό αδύναμο αντίπαλο) "κάνε πέρα ρε μάγκα γιατί σ' έφαγα λάχανο".
Και τον Άρη τον έχεις γιά δευτεράντζα. Πριν λαβώσεις τον θεό του Πολέμου έχεις επιτεθεί στον Απόλλωνα τρεις φορές και σε έχει απωθήσει στο τσακ με φωτεινές λάμψεις. Τι λέηζερ και μαλακίες, εδώ ο τύπος έχει επιτεθεί σε δύο από τους ισχυρότερους θεούς του Ολύμπου και αυτοί ακόμα τρέχουν.
Διαβάζω την ιστορία (Ιλιάδα, Ε' ) και μου σηκώνονται οι τρίχες στον σβέρκο.

Κι όλα αυτά έτσι, χωρίς ψηλά νοήματα. Γιά τα μάτια της Ελένης. Εκείνης της συγκεκριμένης Ελένης που αξίζει όσο η ζωή σου.

Δεν απορώ καθόλου που τα ομηρικά έπη συγκινούν τόσο κόσμο 2810 χρόνια μετά. Η τεστοστερόνη είναι διαχρονική. Το να αναζητάς το νόημα της ζωής στην υπέρβαση είναι διαχρονικό. Με εξαίρεση την Ελένη δεν υπάρχει κανένας άλλος λόγος να πεθαίνει κανείς. Ούτε να ζει.

Επίλογος.
Οι γυναίκες ντύνονται και στολίζονται γιά να αρέσουν στους άντρες. Τόνοι μελάνης, ατέλειωτες εργατοώρες, πακτωλοί χρημάτων σπαταλιώνται γιά το πως θα γίνουν πιό ελκυστικές.
Το θεωρώ μάταιο, βλακώδες. Ωραία, αν φορέσεις ένα μίνι και μου δείξεις τα μπούτια σου θα ερεθιστώ. Και λοιπόν τι έγινε που μ' ερέθισες; Το αρσενικό είναι ένας απλοϊκός, ελαφρώς γκαγκά οργανισμός που ερεθίζεται εύκολα. Εξαναγκασμένο είναι αυτό. Σκέτη βιολογία.
Επειδή ακριβώς πρόκειται γιά βιολογικό εξαναγκασμό, είναι εξαιρετικά παροδικό φαινόμενο. Πόσα χρόνια θα μπορείς να μου δείχνεις το βυζί σου; Την στιγμή που θα σταματήσεις, θα σταματήσει και ο δικός μου ερεθισμός. Ταυτόχρονα και το ενδιαφέρον μου γιά σένα.

Αν θέλεις να σου αφοσιωθώ πραγματικά, αν ενδιαφέρεσαι γιά την καρδιά μου και το μυαλό μου, πείσε με ότι είσαι η Ελένη. Η δική μου Ελένη. Εκείνη που γιά χάρη της θα μπορούσα να τα βάλω με τους αθάνατους θεούς.

Υ.Γ. Όλες οι χρονολογίες είναι από μνήμης. Βιώματα γράφω, δεν γράφω διατριβή.

Sunday 1 November 2009

Πεταλούδες

Το κλασσικό εκλαϊκευμένο παράδειγμα γιά την θεωρία του χάους είναι το παράδειγμα της πεταλούδας. Εκείνης που πετάει στην Νέα Υόρη και προξενεί τυφώνα στην Ταιβάν. Χάος είναι (ανάμεσα στ' άλλα) όταν ένα ασήμαντο γεγονός προξενεί κατακλυσμικές αλλαγές.
Όλοι έχουμε χαοτικές ζωές - άλλοι πολύ, άλλοι λίγο. Μερικοί διαγράφουν σταθερές τροχιές στην ζωή. Τυχαία γεγονότα διαταράσσουν γιά λίγο την ισορροπία αλλά μιά αόρατη δύναμη τους επαναφέρει. Άλλοι είναι πιό χαοτικοί. Δεν τους ενδιαφέρει αν μιά ασήμαντη αιτία τους οδηγήσει σε απρόβλεπτα μονοπάτια.

Να διαχωρίσω το Τυχαίο από το Χαοτικό. Τυχαίο είναι να είσαι 22 χρονών, να πας σ' ένα πάρτυ, να γνωρίσεις τον Νίκο, να τον αγαπήσεις και να τον παντρευτείς. Αυτό δεν είναι χαοτικό γιατί η ζωή σου παραμένει σταθερή και προβλέψιμη. Τι άλλο περιμένεις να κάνει μιά γυναίκα στα 20-35 από το να γνωρίσει κάποιον και να κάνει παιδάκια; Το πάρτυ και ο Νίκος είναι τυχαίοι παράγοντες, αλλά όχι χαοτικοί. Θα μπορούσαν να είναι η καφετέρια και ο Κώστας. Είτε η ντίσκο και ο Γιάννης.

Χαοτικό είναι κάτι τελείως διαφορετικό. Χαοτικό είναι να είσαι 22 χρονών, να βρεις ένα λουλούδι σε μιά παγωμένη πλατεία του Βερολίνου και αυτό να σε οδηγήσει στον Ειρηνικό να κάνεις καταδύσεις δίπλα σε φάλαινες.

Μιά παρένθεση γιά τον ορισμό του Τυχαίου. Οι γυναίκες αρέσκονται στην αυταπάτη ότι ο αγαπημένος τους είναι ξεχωριστός, ότι πλάστηκε αποκλειστικά γιά εκείνες (και εκείνες γι' αυτόν). Αλλά ο αγαπημένος τους ποτέ δεν είναι μοναδικός. Ανταλλάξιμος είναι. Αναλώσιμος. Τυχαίος.
Στην Αττική ζουν 2.5 εκατομμύρια αρσενικοί. Αφαιρώ ένα 90% που δεν ταιριάζει λόγω ηλικίας, φυλής, εξωτερικής εμφάνισης, χαρακτήρα, οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών. Γιά μιά γυναίκα ηλικίας 20-35 που ζει στην Αττική απομένουν 200.000 – 250.000 ανταλλάξιμοι αρσενικοί που της ταιριάζουν. Ποιόν από αυτούς θα ερωτευτεί είναι τυχαίο.
Αφού τον ερωτευτεί, ο τυχαίος και ανταλλάξιμος αρσενικός θα μεταμορφωθεί σε Mr. Big. Ο έρωτας μιάς γυναίκας κάνει τον άντρα ξεχωριστό και ανεπανάληπτο. Χωρίς τον έρωτα είμαστε του σωρού.
Κλείνει η παρένθεση για το Τυχαίο, ξαναγυρίζω στο Χάος.

Μερικοί άνθρωποι λοιπόν έχουν πολλές χαοτικές πεταλούδες στην ζωή τους, άλλοι όχι.
Δεν είναι θέμα ηλικίας. Γνωρίζω 25ρηδες που ξέρουν στα 25 τους ποιά δουλειά θα κάνουν, πόσα λεφτά θα βγάλουν, πόσα παιδιά θα αποκτήσουν και πότε θα βγουν στην σύνταξη. Γνωρίζω 65ρηδες που έχουν ξεκινήσει δέκα φορές την ζωή τους από την αρχή – και ετοιμάζονται γιά την ενδέκατη [**].

Δεν ξέρω σε ποιά κατηγορία ανήκω. Είμαι μάλλον κάπου στην μέση. Πολλές οι σταθερές παράμετροι στην ζωή μου, αλλά και αρκετές πεταλούδες. Καταθέτω δύο από αυτές. Δύο ασήμαντα γεγονότα που σε μεγάλο βαθμό με έκαναν αυτό που είμαι.

* * *
Την εποχή που πήγαινα στο γυμνάσιο αποτελούσε συνηθισμένο φαινόμενο να βλέπεις μετά το μάθημα έναν καθηγητή σε κάποιο από τα πολυάριθμα καφενεδάκια γύρω από το σχολείο να φιλοσοφεί με μερικούς από τους μαθητές. Όχι με οποιονδήποτε μαθητή. Εννοείται ότι υπήρχαν διακρίσεις – και πολύ σωστά.
Οι πιο δημοφιλείς καθηγητές ήταν της φυσικής, των ελληνικών και της ιστορίας. Ο πιό περιφρονημένος ήταν ο καθηγητής των τεχνικών, ο κύριος Μ. Από τους μαθητές έκανε παρέα μόνο με τον Δ. - ο Δ. έγινε αργότερα ζωγράφος και ξεπέρασε τον δάσκαλο του.

Εμένα δεν με ήθελε κανείς – ίσως γιατί εγώ δεν ήθελα κανέναν. Όποτε μου έκανε κέφι, κόλλαγα αυθαίρετα στην παρέα του κου Μ. με τον Δ. Ήταν ένα τέτοιο απόγευμα. Εκείνοι συζητούσαν γιά χρώματα, εγώ παρακολουθούσα βαριεστημένος.
Ο κος Μ. μας έκανε την ερώτηση. Ποιό είναι το χρώμα που υπάρχει παντού σ' ένα ελληνικό τοπίο, οπουδήποτε και να κοιτάξουμε, σε οποιαδήποτε εποχή; Εγώ ο ημιμαθής απάντησα αμέσως “μπλε”. Ο Δ. βασάνισε την απάντηση του πολύ περισσότερο, αλλά και αυτός κατέληξε στο μπλε.
Ο κύριος Μ. μας έδωσε την σωστή απάντηση: το γκρίζο.

Επειδή αμφισβητήσαμε, άρχισε να μας μαθαίνει να βλέπουμε τα αντικείμενα και την φύση γύρω μας. Να αναλύουμε το κάθε χρώμα, να προσθαφαιρούμε φωτισμούς. Ήταν μια διδασκαλία που κράτησε μήνες, αλλά ξεκίνησε εκεί. Σ' ένα καφενεδάκι κάτω από ένα δέντρο, με αφορμή μιά ασήμαντη ερώτηση.

Στο σχολείο δεν έμαθα τίποτα . Τα μαθηματικά και την φυσική τα ήξερα μερκούς μήνες πριν τα προβλέψει το εκπαιδευτικό πρόγραμμα (διάβαζα πολλά τεχνικά βιβλία στον ελευθερο χρόνο μου). Την υπόλοιπη διδακτέα ύλη την αποτελούσαν είτε βλακείες είτε ψέμματα. Το μόνο πράγμα που έμαθα στο γυμνάσιο ήταν αυτό. Ότι όλα τα αντικείμενα, είτε φυσικά είτε τεχνητά, εμπεριέχουν το γκρίζο.
Έμαθα να βλέπω τον κόσμο γύρω μου στο σωστό του χρώμα. Τι άλλο να περιμένω από ένα σχολείο;

* * *
Ξεκίνησα σχετικά νωρίς να περνάω τις καλοκαιρινές διακοπές μόνος μου. Με ελάχιστα εφόδια την άραζα σε ερημικές παραλίες (τότε υπήρχε τέτοιο πράγμα σ' αυτήν την χώρα) και ζούσα μόνος μου γιά βδομάδες.

Ήμουν στους Παξούς εκείνο το καλοκαίρι. Οι Παξοί ήταν τότε ένα ξεχασμένο ψαροχώρι, όχι το σημερινό θέρετρο. Ένα γλυκό, αυγουστιάτικο σούρουπο. Περπατούσα άσκοπα, είχα νομίζω βγει έξω από το χωριό, όταν είδα μιά εκκλησία. Έσπρωξα την πόρτα, μπήκα μέσα. Άρχισα να περιεργάζομαι τις τεχνικές λεπτομέρειες από τις αγιογραφίες. Αν και έξω από την εκκλησία δεν υπήρχε ψυχή, μέσα η Σιωπή ήταν απόλυτη.

Ήδη από τότε ήμουν άθεος. Δεν ξέρω τι με τράβηξε να μπω στην εκκλησία, πάντως δεν ήταν κανενός είδους θρησκευτικό αίσθημα.
Είχε περάσει αρκετή ώρα όταν η ξύλινη πόρτα έτριξε και μπήκε μιά κοπελιά μέσα. Ξένη. Αργότερα έμαθα ότι είχε την τυπική εμφάνιση μιάς ιρλανδέζας – όπως και ήταν.

Περιεργάστηκε γιά 1-2 λεπτά τον χώρο και μετά μου έκανε μιά ερώτηση γιά τις εικόνες. Απάντησα με όσα ήξερα, πράγμα που της δημιούργησε κι άλλες ερωτήσεις. Σε λίγο βρέθηκα να της εξηγώ το τελετουργικό της ορθόδοξης λειτουργίας, τις ελληνικές θρησκευτικές παραδόσεις (γιά άθεος, κατέχω αρκετά ;-) ).
Κάποτε φτάσαμε στο τελετουργικό του γάμου. Της περιέγραψα τον κουμπάρο, την αλλαγή των δαχτυλιδιών, τις λαμπάδες και τα στέφανα. Το ρύζι. Μετά την πήρα από το χέρι και γυρίσαμε 3 γύρους γύρω από ένα υποτιθέμενο τραπέζι.

Ήταν αυτός ο πρώτος και ο μοναδικός χορός του Ησαϊα της ζωής μου. Σε μιά έρημη εκκλησία, ανήλικος, με σανδάλια, τριμμένο τζην, άσπρο τ-σερτ και αλατισμένο δέρμα. Με μιά γυναίκα που είχα γνωρίσει 15 λεπτά πριν και είχα ξεχάσει το όνομα της 3 μήνες αργότερα.

Γιά να μου ανταποδώσει την τυπική ευγένεια της (θρησκευτικής) ξενάγησης, με γνώρισε το ίδιο βράδυ στο αφεντικό της. Έναν πάμπλουτο σουηδό που περνούσε τις διακοπές του με ιστιοπλοϊκό στην Ελλάδα και γύρευε νεαρούς να του προσέχουν και να του μεταφέρουν το πλοίο από το ένα νησί στο άλλο, όσο αυτός ήταν στην Σουηδία.
The rest is history ;-) Από τότε υπήρχε πάντοτε ένα πλοίο στην ζωή μου.

[**] Update και υστερόγραφο. Είχα τελειώσει το κείμενο περί χαοτικών vs. προβλέψιμων τρόπων ζωής, όταν άκουσα στο ράδιο το τελευταίο χιτ της hiphop. Από έναν διάσημο νεαρό. Από αυτούς που τα κορίτσια κρεμάνε πόστερ στα δωμάτια τους και θέλουν οπωσδήποτε να κάνουν σεξ μαζί τους.
Τα λόγια του τραγουδιού είναι κάπως έτσι (τραγουδιέται σε ρυθμό χιπχοπ).

Βαρέθηκα τον παλιόκοσμο, θέλω να κάνω λεφτά και ν' αποσυρθώ
σ' ένα σπίτι με θέα την θάλασσα, σ' ένα σπίτι με θέα την θάλασσα.
Με μιά όμορφη γυναίκα να κάνω 11 παιδιά και ακόμα περισσότερα εγγόνια
Να μην χρειάζεται να βγω από το σπίτι, να μην ξαναβγώ από το σπίτι μου

Διαβάζω αυτό το στιχούργημα και σκέφτομαι όχι ρε πούστη μου, κάποιο λάθος έχει γίνει. Εγώ είμαι ο γέρος, όχι αυτός. Αυτός ο τύπος εκφράζει τα όνειρα των 20ρηδων που τον έχουν κάνει διάσημο;

ΟΚ, έχω κι εγώ τα ιδια όνειρα. Όταν γίνω 120 χρονών θα έχω μία γλυκιά, όμορφη και τρυφερή 112ρα (μιά γκρίζα γάτα θα είναι) γιά να κάνω λεφτά, παιδιά και να κλείνομαι στο σπίτι μαζί της. Στα 120 μου θα με εκφράζει αυτό το τραγούδι, όχι στα 20.

Μέχρι να γίνω 120 με περιμένουν κάμποσες ακόμα χαοτικές πεταλούδες. Δεν σκοπεύω να τους ρίξω εντομοκτόνο.

Saturday 26 September 2009

Πεσ' τα

Στα 5 χρόνια που εκφράζομαι δημόσια στα social media έτυχε να κάνω πολλές έντονες "συζητήσεις" - με ή χωρίς εισαγωγικά. Σ' αυτές τις κουβέντες προσπάθησα - όχι πάντοτε με επιτυχία - να είμαι διαλλακτικός και ευγενικός με τους συνομιλητές μου. Αν και δεν φοβάμαι τις έντονες, προσβλητικές εκφράσεις, αν και δεν έχω πρόβλημα να χρησιμοποιήσω μπινελίκια, τα αποφεύγω συνειδητά.
Δεν πρόκειται γιά σεμντοτυφία ή δειλία. Πρόκειται γιά την μάλλον ελιτίστικη πεποίθηση, ότι όποιος καταφεύγει σε βρισίδια δείχνει ανεπίτρεπτη αδυναμία. Η μαγκιά είναι να σφάζεις τον άλλο με το μπαμπάκι.

Το πρόβλημα στα social media είναι ότι δεν διαλέγεις τους συνομιλητές σου. Οι δυνατότητες να κουβεντιάσεις μόνο με εκείνους που σου αρέσουν είναι πολύ περιορισμένες. Τα social media είναι και πρέπει να είναι ανοιχτά σε όλους.
Τι κάνεις όμως αν σου την πέσει ένας βλάκας; Τι κάνεις αν ξεφυτρώνει σαν ραπανάκι στην κουβέντα συνεχώς κάποιος άσχετος; Πόση υπομονή και πόση ευγένεια μπορείς να δείξεις; Κυρίως: πόσο χρόνο μπορείς να του αφιερώσεις;
Για να αναπτύξω ένα επιχείρημα σε έναν λογικό άνθρωπο χρειάζομαι 2'. Για να αναπτύξω σε έναν ηλίθιο (με ευγενικό τρόπο) ότι λέει βλακείες μπορεί να μου πάρει και 1/2 ώρα.
Το - ελεγχόμενο - μπινελίκωμα είναι λοιπόν αναγκαία μέθοδος οικονομίας χρόνου.

Στις αρχές της διαδικτυακής μου ζωής δεν το είχα καταλάβει αυτό. Έχασα τότε 2.5 μήνες γράφοντας ατέρμονα και τεράστια σχόλια συζητώντας με έναν βλάκα. Μόνο και μόνο γιατί δεν ήθελα να του πω κατάμουτρα ότι είναι βλάκας.

Σήμερα τα όρια της ανοχής μου έχουν κατέβει σημαντικά. Με ανθρώπους που εκτιμώ μπορώ να συζητάω γιά ώρες. Αν κάποιος δεν μου αρέσει, τον βρίζω από την αρχή και εξοικονομώ τον χρόνο μου - και τον δικό του.
Παρ' όλα αυτά, η παλιά μου ελιτίστικη στάση κατά του μπινελικώματος εξακολουθεί να μου δίνει τσιμπήματα αμφιβολίας. Κι αν έχω άδικο; Κι αν είμαι υπερβολικός στην κρίση μου γιά τον άλλο; Ποιός είμαι εγώ στο κάτω κάτω που θα βγάλει τον άλλο βλάκα - και θα του το πει κατάμουτρα κιόλας; Μήπως θα έπρεπε να συγκρατιέμαι περισσότερο;
Μήπως δεν θα έπρεπε να γενικεύω τόσο πολύ; Αντί να λέω "όλοι εσείς είσαστε !%!%@%##%", μήπως θα έπρεπε να γράψω "ίσως ορισμένοι μεμονωμένοι άνθρωποι κάτω από μεμονωμένες συνθήκες κάνουν κάποιο λαθάκι" ;
Η πρώτη πρόταση αποτελέιται από 4 λέξεις, η δεύτερη από 11. Σχεδόν τριπλάσια έκταση.

Κάθε φορά που έχω τέτοιου είδους διλήμματα, καταφεύγω σ' αυτούς που ονομάζω "πνευματικούς μου πατέρες". Πρόκειται γιά λίγο-πολύ γνωστές προσωπικότητες, τις οποίες έτυχε να γνωρίσω στην εφηβική μου ηλικία. Αυτοί οι άνθρωποι διαμόρφωσαν με τις ιδέες τους, με την στάση τους σε μεγάλο βαθμό την προσωπικότητα μου και τον τρόπο που σκέφτομαι. Φυσικά και διαφώνησα πολλές φορές μαζί τους, όπως πρέπει να γίνεται με τους πατεράδες μας. Αλλά ακόμα και η διαφωνία μαζί τους με οδήγησε σε ενδιαφέροντα μονοπάτια σκέψης.

Ένας από τους πνευματικούς μου πατέρες είναι ο δημοσιογράφος / εκδότης Κώστας Καββαθάς. Γιά την ακρίβεια, ο Κώστας pilot Καββαθάς. Γιά χρόνια διάβαζα τα κείμενα του. Πολλές φράσεις του τις ξέρω απ' έξω.
Εδώ και κάμποσο καιρό είχα σταματήσει να τον διαβάζω. Τον ξαναθυμήθηκα λόγω των εκογών.
Θυμήθηκα ότι σαν λύση στα πολιτικά προβλήματα της χώρας, ο pilot προτείνει εδώ και δεκαετίες την ανάληψη της διακυβέρνησης από μιά ομάδα ανιδιοτελών τεχνοκρατών. Η ομάδα αυτή θα ανατρέψει εκ βάθρων τους σάπιους θεσμούς και θα φέρει την Ελλάδα στον 21ο αιώνα - κυρίως μέσω της τεχνολογικής ανάπτυξης.

Διαφωνώ σε πολλά σημεία με αυτήν την προσέγγιση. Την θεωρώ μη πραγματοποιήσιμη. Αλλά ακόμα και αν ήταν πρακτικά δυνατή, πάλι λάθος θα την θεωρούσα. Γιά φιλοσοφικούς / ηθικούς λόγους.

Λίγο οι αμφιβολίες μου γιά το υβριστικό μου ύφος, λίγο οι εκλογές και η παλία πρόταση του pilot γιά την σωτηρία της χώρας, θέλησα να ξαναδιαβάσω κείμενα του. Βρήκα 2 σαιτ που υπογράφονται από τον ίδιο.

Στο μπλογκ του, δημοσιεύει ένα επίκαιρο κείμενο γιά τις εκλογές. Επίσης ένα παλιότερο κείμενο με αρκετά βρισίδια, εδώ. Το τελευταίο με έπεισε οριστικά, ότι είμαι πολύ μαλθακός και ευγενικός. Προσεχώς - μιμούμενος τον πνευματικό μου πατέρα - θα γίνω ακόμα λιγότερο διαλλακτικός από όσο είμαι τώρα.

Βρήκα άλλο ένα κείμενο του. Όμορφο, από τα κείμενα εκείνα που σε κάνουν να κοιτάς με νοσταλγία τον ουρανό. Το αφιερώνω σ' εκείνη που έχει βγάλει φτερά και ετοιμάζεται να πετάξει.

Tuesday 22 September 2009

Προεκλογικόν

Ο κόσμος καίγεται και οι έλληνες κάνουν πρόωρες εκλογές. Μιά ματιά στις διεθνείς ειδήσεις (οι οποίες καταλαμβάνουν το 0.1% στα ελληνικά δελτία ειδήσεων) αρκεί να μας πείσει ότι έχουμε σοβαρά προβλήματα. Αντί να ασχοληθούμε με αυτά, αντί να ψηφίσουμε έστω με κριτήριο το ποιός διαθέτει τις καλύτερες προτάσεις γιά τα σημαντικά προβλήματα του καιρού μας, ψηφίζουμε με κριτήριο το ποιός είναι λιγότερο ανίκανος.

Έχουμε σαν δεδομένο ότι οι επόμενοι κυβερνήτες μας θα είναι βλάκες, ανίκανοι και διεφθαρμένοι και προσπαθούμε απεγνωσμένα να μειώσουμε το κακό. Ξεχνώντας ότι "οι ηλίθιοι πολιτικοί και οι βλάκες ψηφοφόροι είναι γεννημένοι ο ένας για τον άλλον".

Ο Περαστικός έγραψε ένα πολύ σωστό ποστ υπέρ της ψήφου προς τα μικρά κόμματα και ιδίως τους Οικολόγους Πράσινους. Ο cyrus έγραψε επίσης πολύ σωστά κατά της αποχής σαν μέθοδο διαμαρτυρίας. Οι 2 συνμπλογγερ επισημαίνουν ορθότατα, ότι η αποχή βοηθάει τα μεγαλύτερα κόμματα. Γράφουν ότι οι κυβερνήσεις συνασπισμού (μπορούν να) είναι δημιουργικές και ωφέλιμες γιά την Ελλάδα. Γράφουν ότι η ψήφος στα μικρά κόμματα δεν είναι μιά χαμένη ψήφος αλλά η απαρχή μιάς ουσιαστικής αλλαγής.

Σωστά όλα αυτά, αλλά δεν μου αρέσουν. Ψηφίζω γιά να γίνει κάτι, όχι γιά να μην γίνει. Θέλω να ψηφίσω έναν σωστό διαχειριστή της κρατικής εξουσίας, έναν troubleshooter. Δεν θέλω να ψηφίσω τον Χ ανίκανο γιά να μην πάρει αυτοδυναμία ο Ψ διεφθαρμένος.

Ο Περαστικός ελπίζει ότι οι Ο-Π θα έχουν ανάλογη πορεία με τα ευρωπαϊκά πράσινα κόμματα. Αυτά ξεκίνησαν στα τέλη του '70 (30 χρόνια πριν από μας) με πολύ μικρά ποσοστά, μπήκαν σιγά σιγά στα κοινοβούλια, επηρέασαν την νομοθεσία και έφεραν ( ; ) σημαντικές αλλαγές στις κοινωνίες των κρατών τους. Είμαι πολύ πιό απαισιόδοξος. Πιστεύω ότι αυτό δεν θα γίνει στην Ελλάδα - ούτε καν μακροπρόθεσμα. Εύχομαι σε όλους μας, να έχει ο Περαστικός δίκιο κι εγώ άδικο.
Ο λόγος της απαισιοδοξίας είναι η αντιστροφή αίτιου και αιτιατού. Τα ευρωπαϊκά πράσινα κόμματα, είχαν ήδη μεγάλο έρεισμα στην κοινωνία πριν καλά καλά δημιουργηθούν. Η γέννηση και η ανάπτυξη τους έδωσε πολιτική / κομματική παρουσία σε ένα κίνημα, που υπήρχε ΗΔΗ. Όταν οι γερμανοί πράσινοι έπαιρναν 3% στις πρώτες τους δημοτικές εκλογές (1981), ήδη ένα 10-12% της τοπικής κοινωνίας είχε ισχυρές περιβαλλοντικές ανησυχίες.

Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν τέτοιες συνθήκες. Από το 3% που ψηφίζει Ο-Π μόνο το 1.5% έχει περιβαλλοντικές ανησυχίες. Οι υπόλοιποι ψηφίζουν Ο-Π σαν διαμαρτυρία προς τα μεγάλα κόμματα, Σύμφωνα με την ολόσωστη λογική του cyrus και του Περαστικού, η ψήφος στους Ο-Π είναι με τις παρούσες συνθήκες η καλύτερη επιλογή. Αλλά ένα κόμμα δεν μπορεί να μεγαλώσει με αυτήν την λογική. Δεν είναι δυνατόν να ψηφίζεις αιωνίως κάτι που δεν σε εκφράζει (την προστασία του περιβάλλοντος) μόνο και μόνο γιά να γλυτώσεις τον μπαμπούλα του δικομματισμού και την παγίδα της αποχής.

Και τι έγινε δηλαδή με την αποχή; Ενισχύσαμε τον Γιωργάκη και τον Κωστάκη. Ε, και; Η Ελλάδα έχει διεφθαρμένες και ανίκανες κυβερνήσεις τουλάχιστον από τον πόλεμο μέχρι σήμερα (γιά να μην πάμε πιό παλιά). Παρ' όλα αυτά, τα πάμε μιά χαρά. Ποιός διαμαρτύρεται; Ποιός θέλει ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ να αλλάξει οτιδήποτε; Ιδίως όταν η αλλαγή σημαίνει θυσίες του ίδιου; Εκτός από κάτι μικρογκρίνιες καφενειακού επιπέδου στα μπλογκς, εκτός από κάτι δημοσιογραφικά ευφυολογήματα στις εφημερίδες, δεν βλέπω πουθενά κάποιο κίνημα διαμαρτυρίας.

Δεν είναι ότι οι έλληνες δεν ξέρουν να διαμαρτύρονται. Πως κάηκε η Αθήνα τον περασμένο Δεκέμβρη; Γιατί κλείνουν οι δρόμοι όταν μιά οποιαδήποτε συντεχνία θέλει να προστατέψει τα κεκτημένα της; Όταν τους καίει κάτι, οι έλληνες ξέρουν πολύ καλά να κατεβαίνουν στους δρόμους.
Το ότι κανείς δεν διαμαρτύρεται γιά μιά καλύτερη Παιδεία, γιά υποδομές, για την Υγεία, γιά την εξάλειψη της διαφθοράς, της ρεμούλας, γιά την αξιοκρατία, γιά την προστασία του περιβάλλοντος κ.α. σημαίνει ότι δεν τους καίει αρκετά.
Ποιός ενοχλείται που η αποχή ευνοεί τον δικομματισμό; Αφού εδώ και 60 χρόνια τα πάμε μιά χαρά.

Το κόμμα ΣΕΟΧ (= "Σας Έχω Όλους Χεσμένους") παίρνει σταθερά ένα 30% κάθε φορά. Βγάζει δηλαδή σχεδόν αυτοδύναμη κυβέρνηση. Η ελληνική κοινωνία απλά αδιαφορεί.

Έγραψε ο Καιρός (alias Γιώργος Τετράδης) ένα πανέξυπνο και ολόσωστο κείμενο γιά τις εκλογές των τελευταίων δεκαετιών. Το διακόσμησε με μιά άσχετη πλην όμορφη φωτογραφία της στεριάς όπως αυτή φαίνεται από την θάλασσα (θα εκδικηθώ σε λίγο ;-) ). Του έβαλε σαν τίτλο μιά παραφθορά από τους παλιούς στίχους του Μ. Θεοδωράκη: "Και συ λαε εκμαυλισμενε".
Ο Γιώργος είναι επώνυμος δημοσιογράφος και προτιμάει έναν ανώδυνο τίτλο. Εγώ σαν ανώνυμος μπλόγκερ μπορώ να γράψω τον σωστό τίτλο, όπως αυτός τραγουδιόταν για πολλά χρόνια: "Και συ λαέ μαλακισμένε, ψήφισες Καραμανλή".

Εκεί που φύτρωνε φλισκούνι κι άγρια μέντα
κι έβγαζε η γη το πρώτο της κυκλάμινο
τώρα χωριάτες παζαρεύουν τα τσιμέντα
και τα πουλιά πέφτουν νεκρά στην υψικάμινο.

Αυτοί οι στίχοι του Νίκου Γκάτσου (γραμμένοι το 1976 μπαϊδεγουεη), ντυμένοι με την μουσική του Μάνου Χατζιδάκι δίνουν το στίγμα της σημερινής Ελλάδας.

Η παρακάτω φωτογραφία δείχνει την σημερινή Ελλάδα. Με εξαίρεση 10 άτομα που περπατάνε στα πρώτα 10 μέτρα από την αμμουδιά (μέχρι εκεί που πατώνουν) , οι έλληνες λένε "θάλασσα" και εννοούν "ξαπλώστρες".


Τι σχέση έχει η θάλασσα με τις εκλογές; Μα, τεράστια.
Είμαι απόλυτα πεισμένος, ότι μόνο αν οι έλληνες γίνουν ναυτικός λαός έχουν κάποια ελπίδα να δουν προκοπή. Μόνο αν το μάθημα της ναυπηγικής μπεί σαν υποχρεωτικό από την 1η Λυκείου θα αλλάξει κάτι.

Το πρώτο πράγμα που σε διδάσκει η θάλασσα είναι Ευθύνη. Δεν χωράνε λαμογιές, ούτε χατζηαβάτηδες ούτε κουτοπόνηροι σκυψοσβέρκηδες. Είσαι υπέυθυνος να κάνεις την δουλειά σου σωστά, αλλιώς θα πας στον πάτο μαζί με τους συντρόφους σου. Ελέγχεις τους άλλους και ελέγχεσαι (αυστηρά αλλά δίκαια) από όλους.

Το δεύτερο πράγμα που μαθαίνεις στην θάλασσα είναι η Δουλειά και η Υπομονή. Δεν γίνεσαι καπετάνιος σε 1 μέρα. Ούτε πλούσιος σε μιά μέρα. Πρέπει να φας ΠΟΛΥ αλάτι και πρέπει να το αξίζεις πραγματικά μέχρι να σε αναγνωρίσουν οι άλλοι σαν ανώτερο τους.
Πακέτο με την αξιοκρατία. Ο άξιος πάει μπροστά και γίνεται καπετάνιος. Με ανίκανο καπετάνιο θα βουλιάξουμε.

Το τρίτο πράγμα είναι ο Σεβασμός. Αν πάρεις την θάλασσα αψήφιστα, αν τολμήσεις να σκεφτείς "ωχ αδερφέ, και τι έγινε δηλαδής" θα σε πνίξει. Ο βυθός είναι γεμάτος κουφιοκεφαλάκηδες ωχαδερφιστές.
Δεν υπάρχει ρομαντισμός στην θάλασσα. Δεν μετράνε τα ωραία ηλιοβασιλέματα και η ποιητική διάθεση - μόνο με την αυστηρά τεχνοκρατική μέθοδο ταξιδεύεις. Δεν την σκαπουλάρεις "στο περίπου". Είτε θα κάνεις ακριβώς αυτό που είναι σωστό είτε θα κάνεις μπλουμ.

Η διάθεση να εξερευνήσεις καινούργια μέρη, να αφήσεις πίσω σου την σκονισμένη σιγουριά του δημόσιου υπάλληλου.
Η υποχρέωση να βοηθήσεις όποιον έχει την ανάγκη σου, χωρίς προσωπικό όφελος. Ακόμα κι αν κινδυνέψεις.
Η μαγκιά (τα guts, που λένε και τα εγγλεζάκια) να κάνεις κλειστή πλαγιοδρομία κατάμονος μεσοπέλαγα με 31.5 κόμβους αέρα.

Και πολλά, πολλά, πολά άλλα.

Βάλτε γιά 3 μήνες έναν 15χρονο πάνω σ' ένα οποιοδήποτε πλοίο. Και αν στα επόμενα 137 χρόνια αυτός ο 15χρονος θελήσει να γίνει δημόσιος υπάλληλος, να μου τρυπήσετε την μύτη.

Η θάλασσα είναι η λύση στο πολιτικό πρόβλημα της Ελλάδας. Όσο η πλαζ της πιό πάνω φωτογραφίας αποτελεί πραγματικότητα, δεν υπάρχει σωτηρία. Ότι και να ψηφίσουμε. Είτε ψηφίσουμε είτε απέχουμε.

Αν κάποτε οι έλληνες αρχίσουν να βλέπουν τον κόσμο από την οπτική γωνία που δείχνουν οι 3 πιο κάτω φωτογραφίες, ίσως έχουμε κάποια ελπίδα.




Wednesday 9 September 2009

Laura

Η πρώτη φορά που ένιωσα την ιδέα ήταν στα 11 μου χρόνια. Ιούλιος Βερν, Ο Γύρος του Κόσμου σε 80 ημέρες. Χρειάστηκα άλλες 10 αναγνώσεις και πολλά χρόνια μέχρι να καταλάβω ότι η κεντρική ιδέα του βιβλίου είναι διαφορετική από τον τίτλο. Μέχρι να το καταλάβω, η ιδέα είχε αποτυπωθεί ανεξίτηλα μέσα μου.
Η δεύτερη ώθηση ήταν πολύ δυνατότερη και ήρθε πάλι από τον Ι. Βερν. 20.000 Λεύγες υπό την Θάλασσα. Και εδώ το κεντρικό θέμα είναι άλλο, ο γύρος του κόσμου όμως υπάρχει σαν βασικό στοιχείο της ιστορίας.

Με πρότυπο τον Πλοίαρχο Νέμο - αλλά και επειδή μου ταίριαζε στον χαρακτήρα - άρχισα τις μοναχικές εξορμήσεις στα 14 μου. Στην αρχή στην ξηρά και γιά μισή μέρα, μετά στην ξηρά πολυήμερες, μετά στην θάλασσα με συνοδεία. Στο τελευταίο στάδιο, το πιό απαιτητικό, πολυήμερα ταξίδια στην θάλασσα μόνος μου. Αυτό έγινε γιά πρώτη φορά όταν ήμουν 18, έχει ξαναγίνει από τότε περισσότερες φορές από όσες θα μπορούσα νε μετρήσω και αποτελεί πάντα μιά ξεχωριστή εμπειρία. Στις ελάχιστες στιγμές της ζωής μου που έχω πλησιάσει την απόλυτη ευτυχία ήμουν μόνος πάνω σ' ένα πλοίο, μόνο με την θάλασσα γύρω μου.

Αν και οι ιδέες του Ι. Βερν είναι ακόμα μέσα μου, δεν έχω κάνει τον γύρο του κόσμου. Έχω ταξιδέψει όμως στις "7 θάλασσες" :-) Εξ' άλλου, ο γύρος του κόσμου διά θαλάσσης είναι αδύνατος. Πάνω στον Ισημερινό, η Αφρική κόβει τον θαλασσινό δρόμο, ενώ λίγο πιό βόρεια η Αμερική, η Αφρική και η Ασία κάνουν το μεγαλύτερο κομμάτι του κύκλου στεριανό.
Όλα τα ταξίδια τα έκανα από μιά εσωτερική ανάγκη. Τυχαίνει να μην πολυταιριάζω με τους ανθρώπους, τυχαίνει να έχω γιά πρότυπο τον Πλοίαρχο Νέμο, τυχαίνει να μου αρέσει η θάλασσα. Αλλά αυτά δεν με κάνουν ούτε καλύτερο ούτε ανώτερο από οποιονδήποτε άλλον άνθρωπο. Ούτε επιδιώκω κάποιο υλικό όφελος από αυτά.

Το αντίθετο συμβαίνει με τους επαγγελματίες. Υπάρχει μιά ολόκληρη βιομηχανία "Γύρων του Κόσμου", με αποκλειστικό γνώμονα το κέρδος. Το υλικό κέρδος δεν είναι κατακριτέο στα μάτια μου. Μιά χαρά επαγγελματίες είναι οι άνθρωποι. Από τεχνική σκοπιά είναι μάλιστα αξιοθαύμαστοι. Αυτά που καταφέρνουν είναι κλάσεις ολόκληρες πιό πάνω από αυτά που μπορεί να καταφέρει ένας απλός ανθρωπάκος σαν εμένα.
Αλλά είναι τελείως διαφορετικό πράγμα να κάνεις τον Γύρο του Κόσμου (είτε οποιοδήποτε άλλο μοναχικό ταξίδι) επειδή νιώθεις μιά εσωτερική ανάγκη να σε σπρώχνει και τελείως διαφορετικό επειδή κάποιος σε πληρώνει γι' αυτό.

Υπάρχουν λοιπόν κάμποσοι επαγγελματικοί γύροι του κόσμου. Γιά monohulls, γιά καταμαράν, γιά μεγάλα πληρώματα (15-20 άτομα), γιά μικρά πληρώματα (2-3), γιά single handed (μόνος σου), με ανάποδη φορά (σημ. ο πλανήτης και το κλίμα προσφέρουν μιά ευνοική φορά γιά τον κύκλο).
Ουσιαστικά όλοι αυτοί οι γύροι του κόσμου είναι περικυκλώσεις της Ανταρκτικής. Μόνο ο 60ς νότιος παράλληλος προσφέρει έναν πλήρη κύκλο αποκλειστικά με θάλασσα. Ήδη από τον 55 νότιο σε "κόβει" η Αμερική και στον 65 νότιο ξεκινάει η Ανταρκτική (Ν. πολικός κύκλος).
Οι γύροι της γής λοιπόν ξεκινάνε από κάποια πολυπληθή ευρωπαική πόλη εξ' αιτίας των θεατών και των διαφημίσεων, κατεβαίνουν όλη την διαδρομή μέχρι τον 60 νότιο παράλληλο, φέρνουν γυροβολιά την Ανταρκτική και ξαναανεβαίνουν στην Ευρώπη γιά τον τερματισμό.
Δεν τα γράφω υποτιμητικά αυτά. Οι επιδόσεις αυτών των ανθρώπων είναι τεχνικά επιτεύγματα, ασύλληπτα γιά τον μέσο άνθρωπο. Σημειώνω μονάχα, ότι η έκφραση "Γύρος του Κόσμου" μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο γιά κέρδος. Μιλάω γιά Χοντρά Λεφτά.

Να μην ξεχάσω και τους μοναχικούς θαλασσόλυκους που γυρνάνε τον κόσμο όχι με την μορφή αγώνα αλλά με την μορφή εξερεύνησης. Αυτοί οι γύροι κρατάνε 2 έως 4 χρόνια και περιλαμβάνουν στάσεις σε πολλές χώρες. Και εδώ ο γνώμονας είναι το κέρδος, αφού αυτοί οι θαλασσοπόροι μεταφράζουν τις εμπειρίες τους σε πωλήσεις βιβλίων, σεμινάρια, ρόλους συμβούλου, διαφημίσεις κ.α. Και πολύ καλά κάνουν.

Κάνω εδώ μιά αναγκαία παρένθεση.
Στην Ελλάδα είναι αδιανόητο να κερδίζει κανείς λεφτά σαν ιστιοπλόος η σαν θαλασσοπόρος. Οι έλληνες είναι ένας λαός γεωργών, τσοπάνηδων και τυροκόμων. Όταν ο έλληνας λέει "πάμε στην θάλασσα" εννοεί ότι θα πάει σε μιά αμμουδιά με ξαπλώστρες και θα πιεί μπύρες αλειφόμενος με άγρια λάδια καρύδας και ακούγοντας μουσική στην διαπασών. Οι πιό ψαγμένοι τσοπάνηδες θα μπουν σε ένα αυτοκίνητο και θα διασχίσουν τις χιλιάδες ρεματιές και ραχούλες μέχρι να βρουν (αν βρουν) κάποια "ερημική" παραλία. Η οποία θα είναι ερημική είτε επειδή είναι χάλια είτε επειδή τα ξενοδοχεία και οι ξαπλώστρες θα έρθουν το επόμενο καλοκαίρι.

Γυρνώντας από τις διακοπές του, ο τυπικός τσοπάνης θα δημοσιεύσει - αν διαθέτει μπλογκ - ωραιότατες φωτογραφίες από τις παραλίες και την θάλασσα, όπως αυτά φαίνονται από την στεριά. Δεν έχω δει ούτε μιά φωτογραφία σε ελληνικό μπλογκ, που να δείχνει την στεριά όπως αυτή φαίνεται από την θάλασσα.
Με μοναδική και φωτεινή εξαίρεση ετούτον εδώ, στον οποίο βγάζω το καπέλο.

Πικάντικη λεπτομέρεια: οι θαλασσινοί λαοί (άγγλοι, ολλανδοί, νορβηγοί) δεν έχουν διπλώματα θαλασσοπορίας. Το να ταξιδεύεις στην θάλασσα είναι γι' αυτούς τόσο αυτονόητο ώστε δεν χρειάζεται να αποδείξεις τις ικανότητες σου. Αν ένας εγγλέζος ή ένας ολλανδός θελήσει να γίνει τσοπάνης, πρέπει να σπουδάσει, να δώσει εξετάσεις και να πάρει δίπλωμα τσοπάνη. Αν θέλησει να ξανοιχτεί με ένα πλοίο στην θάλασσα, δεν χρειάζεται δίπλωμα θαλασσοπόρου. Στην Ελλάδα ισχύουν ακριβώς τα αντίθετα. Από εκεί αναγνωρίζουμε, ποιός είναι ναυτικός λαός και ποιός όχι.

Δεν είναι κατακριτέο να μην είναι κάποιος ναυτικός λαός. Μια χαρά αξιοπρεπές επάγγελμα είναι ο τσοπάνης και ο γεωργός. Αλλά όποιος δεν είναι ναυτικός λαός δεν μπορεί να διανοηθεί τα τεράστια ποσά που κυκλοφορούν στην επαγγελματική / αθλητική θαλασσοπορία.
Οι ιστιοπλοικοί αγώνες συγκεντρώνουν τα τρίτα μεγαλύτερα διαφημιστικά έσοδα κάθε χρόνο. Τους ξεπερνάει μόνο το παγκόσμιο πρωτάθλημα ποδοσφαίρου και οι ολυμπιακοί αγώνες. Επόμενοι με μεγάλη διαφορά στην 4η θέση έρχονται οι αγώνες αυτοκινήτου (Φόρμουλα 1 κ.α. ). Αυτά τα στοιχεία δείχνουν το πόσο δημοφιλής είναι η θαλασοπορία στις άλλες χώρες. Το πόσο ελκυστική φαίνεται η ιδέα του Γύρου του Κόσμου σε τόσους πολλούς ανθρώπους - πλην ελλήνων.


Κλείνει η παρένθεση, επιστρέφω στον επαγγελματικό γύρο του κόσμου.

Με σκοπό την προσέλκυση ακόμα περισσότερων διαφημιστικών εσόδων, δημιουργήθηκε μιά καινούργια κατηγορία "γύρος του κόσμου" και προστέθηκε στις τόσες που υπάρχουν. Η κανούργια κατηγορία είναι γιά έφηβους. Ημι-επίσημος τίτλος "ο νεώτερος άνθρωπος που έκανε μόνος του τον γύρο του κόσμου". Μετράει η ηλικία που έχει κάποιος κατά τον τερματισμό - ένας γύρος μπορεί να κρατήσει και 4 χρόνια είπαμε.

Σήμερα ο αμερικάνος Zac Sunderland (17 χρονών) κρατάει τον τίτλο. Παρά λίγο να τον χάσει από την αυστραλέζα Jessica Watson (16), αλλά η τελευταία τράκαρε λίγο πριν τον τερματισμό.
Η επόμενη ανταγωνίστρια βρίσκεται στα σκαριά και είναι η 13χρονη ολλανδή Laura Dekker. Αν καταφέρει να ξεκινήσει, θα τερματίσει μάλλον όταν θα είναι 15 χρονών. Προς το παρόν έχει προβλήματα με την ολλανδική δικαιοσύνη, η οποία αφαίρεσε την κηδεμονία από τους φυσικούς της γονείς και την έκλεισε σε άσυλο. Απαγορεύοντας της το ταξίδι, γιά να την προστατεύσει. Ο πατέρας της Laura έχει επιδοθεί σε έναν λυσσώδη δικαστικό αγώνα, οι δικαστές το ξέρουν ότι έχουν άδικο. Αλλά τρενάρουν την υπόθεση όσο μπορούν, μέχρι να περάσει λίγος χρόνος και να χάσει η Laura την ευκαιρία να είναι η νεώτερη.

Η 13χρονη Laura γεννήθηκε πάνω σε πλοίο, μεγάλωσε πάνω σε πλοίο και έχει ταξιδέψει πάμπολλες φορές μόνη της. Δεν αμφιβάλλω καθόλου ότι έχει τις ικανότητες αλλά και την θέληση να κάνει αυτό το ταξίδι. Σαν κάποιος που στην ίδια ηλικία είχε κάψει τα κύτταρα του μυαλού του με την ιστορία του Πλοίαρχου Νέμο, καταλαβαίνω απόλυτα την Laura - και την θαυμάζω.

Το μόνο που με ενοχλεί στην ιστορία της είναι η εμπορευματοποίηση. Όλο αυτό γίνεται επειδή μερικοί μαρκετίστες θέλουν να βγάλουν λεφτά από το νεανικό κοινό. Εφευρίσκουν νεανικούς πρωταγωνιστές όπως η Laura γιά να προσελκύσουν έφηβους στην θάλασσα.
Από την άλλη μεριά, καλύτερα να δίνεις πρότυπα σαν την Laura στους έφηβους. Καλύτερα να τους δείχνεις την φυγή, την εξερεύνηση, την ευθύνη, την αρμονία με τα φυσικά στοιχεία. Σε σύγκριση με τα διάφορα ξέκωλα που διαφημίζουν την παρθενία τους (Μπρίτνευ Σπήαρς την έλεγαν; ), σε σύγκριση με τα νιντέντο και τα ριαλιτοπαίχνιδα, μακάρι 1000 φορές να γίνει η Laura πρότυπο γιά τους έφηβους.
Αλλά τι φταίει το κορίτσι - που θα μπορούσε να είναι εγγονή μου - να θυσιάσει την εφηβεία της στον βωμό του μάρκετιγκ;

Ο γύρος του κόσμου δεν είναι παιχνίδι. Είναι μιά συγκλονιστική εμπειρία. Μεγάλοι και "φτασμένοι" ενήλικες γίνονται άλλοι άνθρωποι μετά από ένα τέτοιο ταξίδι. Το δυσκολότερο δεν είναι το ίδιο το ταξίδι. Το δυσκολότερο είναι να αντιμετωπίσεις τον κόσμο μετά την επιστροφή σου. Όταν έμπειροι ενήλικες θαλασσοπόροι επιβιώνουν με δυσκολία στον κόσμο των στεριανών, πως θα τα καταφέρει μιά έφηβη;

Γι'αυτό είμαι με το μέρος των δικαστών σε αυτήν την ιστορία. Είμαι σίγουρος ότι η Laura θα κάνει σύντομα το ταξίδι που ονειρεύεται. Της το εύχομαι ολόψυχα και θα ήθελα να είχα κάνει το ίδιο. Αλλά το άν θα είναι η νεώτερη στην ιστορία ή όχι δεν παίζει κανέναν ρόλο - εκτός γιά τους διαφημιστές και τους μαρκετίστες. Αυτοί ας μείνουν στην άκρη.

Tuesday 1 September 2009

Newspeak

Ο Όργουελ έγραφε στο 1984 - πολύ σωστά - ότι ο απόλυτος έλεγχος μπορεί να επιτευχθεί μόνο άν το καθεστώς ελέγχει και την γλώσσα. Γι' αυτό το εφιαλτικό καθεστώς στο 1984 είχε εφεύρει την νιουσπήκ.
Πρόσφατα είχα την δυσάρεστη εμπειρία της επιβεβαίωσης αυτής της οργουελιανής φράσης. Δίνω τις λεπτομέρειες της συγκεκριμένης εμπειρίας λίγο παρακάτω στο ποστ, αλλά ξεκινάω με κάποιες άλλες σκέψεις.

Πιό σημαντικό από την νιουσπήκ είναι το πως αντιδράμε εμείς. Τι αν(τ)οχές έχουμε. Έγραψα στο προηγούμενο ποστ ότι δεν πιστεύω σε θεωρίες συνωμοσίας. Δεν πιστεύω δλδ. ότι υπάρχουν κάποιοι "Αλλοι" που θέλουν να μας ελέγξουν. Μακάρι να υπήρχαν αυτοί οι "Άλλοι", θα είχαμε τουλάχιστον έναν συγκεκριμένο εχθρό να πολεμήσουμε. Θα μπορούσαμε να καταστρώσουμε ένα σχέδιο δράσης και να αντισταθούμε. Τώρα μας απειλεί ο γείτονας της διπλανής πόρτας και δεν το ξέρει ούτε ο ίδιος - πόσο μάλλον μέχρι να το καταλάβουμε εμείς. Πως, με τι σχέδιο να το αντιμετωπίσουμε αυτό;

Δίνω πιό κάτω ένα παράδειγμα (γιά την ακρίβεια, πρόκειται γιά 3 κείμενα) από νιουσπήκ. Πρόκειται γιά δελτία τύπου που εξέδωσε την περασμένη άνοιξη το ελληνικό Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Είμαι σχεδόν σίγουρος ότι ο ανίκανος δημοσιογραφίσκος που τα συνέταξε δεν είχε καμμία πρόθεση να ελέγξει μυαλά. Αμφιβάλλω αν ξέρει καν τον όρο νιουσπήκ.
Κι όμως τα κείμενα του αποτελούν κλασσικό παράδειγμα του ορισμού της νιουσπήκ που δίνει ο Όργουελ. Να εννοείς τα τελείως αντίθετα πράγματα από αυτά που γράφεις.

Εκείνο που με τρομάζει περισσότερο κι από τα ίδια τα κείμενα είναι οι αντιδράσεις. Δεν υπήρξε καμμία. Νάδα, νιέτ, ντιπ. Δεν έχει πολιτικούς εχθρούς αυτό το υπουργείο και ο υπουργός του; Γιατί δεν πήρε κανένας αυτά τα κείμενα να τα ξετινάξει; Στο κάτω κάτω, τα δελτία τύπου γράφονται από δημοσιογράφους (ο συγκεκριμένος ΣΙΓΟΥΡΑ διορίστηκε με μέσον) και απευθύνονται πρώτιστα σε δημοσιογράφους. Γιατί δεν διαμαρτυρήθηκε κανένας; Γιατί δεν εκμεταλλεύτηκε η αντίθετη πολιτική παράταξη το γεγονός;

Στην Ελλάδα η νιουσπήκ θεωρείται νορμάλ. Τα κειμενάκια αυτά από μόνα τους δεν αποτελούν έλεγχο των σκέψεων μας. Ούτε ήταν αυτή η πρόθεση του δημιουργού τους. Αλλά από την στιγμή που η κοινωνία μας αποδέχεται την νιουσπήκ σαν κάτι απλό και καθημερινό, την κάτσαμε την βάρκα. Από χέρι.
Από την στιγμή που κάποιος διαστρέφει την πραγματικότητα (χρησιμοποιώντας μάλιστα το ισχυρότερο όπλο: την γλώσσσα) και κανένας δεν το αντιλαμβάνεται καν, ο νοητικός έλεγχος είναι πολύ κοντά.

Το θέμα των 3 αυτών δελτίων τύπου - συνολικά 6 σελίδων - είναι αδιάφορο. Γιά την Ιστορία αναφέρω ότι το θέμα ήταν η προστασία των (αδέσποτων) ζώων. Θα μπορούσαν όμως να είναι οι φωτιές, οι καλλιέργειες ή οτιδήποτε άλλο.

Το περιεχόμενο των 3 δελτίων τύπου είναι τυπικό παράδειγμα νιουσπήκ. Αντί να πληροφορήσει το υπουργείο τους πολίτες πάνω σ' ένα συγκεκριμένο θέμα - ως ώφειλε, γι' αυτό τους πληρώνουμε -, επιδίδεται σε έναν εμετικό λιβανωτό του υπουργού. Έναν δεκάρικο, ένα λογίδριο αντάξιο του Κιμ Ιλ Σουνγκ, που στην Β. Κορέα τον αποκαλούν (υποχρεωτικά εννοείται) "μεγάλο πατερούλη", "μεγάλο οδηγητή" ή κάτι παρομοίως ηλίθιο.

Υποτίθεται ότι ένα δελτίο τύπου είναι ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ από την εξουσία προς τους πολίτες πάνω σ' ένα θέμα. Στοιχεία, Γεγονότα, Αποφάσεις. Τα συγκεκριμένα "δελτία τύπου" αποτελούνται από 6 σελίδες λιβάνισμα προς τον κο. υπουργό. Πόσο καλός είναι, πόσο ευαίσθητος στα προβλήματα μας, πόσο μας αγαπάει (το γράφει επί λέξει αυτό). Το ότι μας μίλησε, μας υποσχέθηκε, μας διαβεβαίωσε ότι να, εδωνά, τώρα, σύντομα, προσεχώς θα επιληφθεί του προβλήματος μας και όλα θα γίνουν μέλι-γάλα.

Αν ο κος. υπουργός θέλει να μας πείσει γιά το πόσο καλός είναι, γιατί δεν κάνει μιά προεκλογική καμπάνια με δικά του λεφτά; Ας γεμίσει - με έξοδα του - την Αθήνα με αφίσες. Γιατί θα πρέπει να μας ενημερώνει ένα κρατικό δελτίο τύπου - με έξοδα του ελληνικού κράτους - γιά το πόσο καλός είναι ο κος. υπουργός;

Αααααα, μην ξεχάσω. Εκτός από το πόσο άξιος είναι ο κος. υπουργός, τα δελτία τύπου επιμένουν στην ιστορική θέση ότι η Ελλάδα έδωσε τα φώτα του πολιτισμού σε όλον τον κόσμο. Αν αυτό έχει σχέση με το θέμα - υπενθυμίζω ότι το θέμα ήταν η προστασία των ζώων -, τότε εγώ είμαι η Πάμελα Άντερσον (γνωστή φιλόζωη ακτιβίστρια).
Μπορεί να τους πληρώνουμε κάτι παραπάνω, μπορεί να μην μαθαίνουμε τίποτα γιά το θέμα που μας ενδιαφέρει, αλλά μας τονώνουν το εθνικό φρόνημα.

Δεν με ενδιαφέρει η πολιτική διάσταση του γεγονότος. Το ότι όλοι οι πολιτικοί είναι άχρηστοι, ανίκανοι και ότι βάζουν χέρι στον κρατικό κορβανά το ήξερα από πριν. Μπανάλ πράγματα. Δεν με ενδιαφέρει ούτε ο συγκεκριμένος υπουργός ούτε τα συγκεκριμένα δελτία τύπου.

Εκείνο που με κάνει ν' ανατριχιάζω είναι η νιουσπήκ.
"Η ελευθερία είναι σκλαβιά" έγραφε ο Όργουελ.

"Η εργασία σε κάνει ελεύθερο" έγραφαν οι ναζί στην είσοδο του Άουσβιτς.

"Θα σας ενημερώσω γιά την προστασία των ζώων. Είμαι πολύ καλός, πολύ ικανός, σας αγαπάω, σκύβω πάνω από τα προβλήματα σας και θα κάνω σύντομα κάτι γι' αυτά. Και η Ελλάδα έδωσε τα φώτα του πολιτισμού στον κόσμο" γράφει ο υπουργός μας.
Νιουσπήκ και πάσης ΕΛλάδος.

Και κανένας δεν το παίρνει χαμπάρι. Εν έτει 2009 κανένας δεν διαμαρτύρεται γιά την διαστροφή της πραγματικότητας, γιά την προσβολή της Λογικής. Κανένας ( ; ) δεν καταλαβαίνει ότι όποιος ελέγχει την γλώσσα μας, ελέγχει και την σκέψη μας.

Το 1984 είναι εδώ.

Υ.Γ. Αφήνω εντελώς απ' έξω την μορφή των κειμένων. Ασυνταξίες, γλωσσικά λάθη (τέτοια, που να τα αναγνωρίζω εγώ ο μαθηματικός από μακρυά), προτάσεις χωρίς ρήμα, δευτερεύουσες προτάσεις μέσα σε πρωτεύουσες (που βρίσκονται μέσα σε άλλες δευτερεύουσες κ.ο.κ. ), λάθος αντωνυμίες κλπ. κλπ.
Το οποιοδήποτε αλβανάκι στην 3η τάξη του Δημοτικού Σχολείου Κυψέλης γράφει καλύτερες και πιο κατανοητές εκθέσεις από αυτά τα "δελτία τύπου".

Monday 31 August 2009

1984

Ανήκω στην - μάλλον μεγάλη - ομάδα των ανθρώπων, που πιστεύουν ότι το 1984 του Όργουελ και το Matrix των αδελφών Wachowski δείχνουν την μάλλον αισιόδοξη άποψη. Με την διαφορά ότι δεν πιστεύω σε θεωρίες συνωμοσίας.

Στο 1984 του Όργουελ παρουσιάζεται ένα απολυταρχικό καθεστώς, με πλήρη έλεγχο της ανθρώπινης σκέψης. Το τεχνικό μέσον ελέγχου είναι η αμφίδρομη τηλεόραση, που είναι πανταχού παρούσα και υποχρεωτικά σε λειτουργία. Όλοι ελέγχονται - ακόμα και στον ύπνο τους - από κάποιον χαφιέ.
Η πιό μοντέρνα εκδοχή του 1984 είναι το Matrix. Εδώ τον ρόλο του απολυταρχικού καθεστώτος τον αναλαμβάνουν "οι μηχανές", ένας πολύ γενικός και θολός όρος. Το τεχνικό μέσον ελέγχου είναι η εικονική πραγματικότητα που προβάλλεται απ' ευθείας στους νευρώνες του εγκεφάλου των θυμάτων.

Το κοινό σημείο ανάμεσα στο 1984 και το Matrix είναι ο απόλυτος έλεγχος. Η αντίληψη, ότι η ζωή μας δεν είναι δική μας. Ότι κάνουμε, ακόμα και ότι σκεφτόμαστε, το αποφασίζουν άλλοι γιά τα δικά τους συμφέροντα. Όποιος τολμήσει να είναι διαφορετικός, εξοντώνεται. Στο οργουελιανό 1984 ο ήρωας εξοντώνεται επιτυχώς. Στο χολυγουντιανό Matrix σώζεται στο τσακ.

Η διαφορά μου από τους υπόλοιπους απαισιόδοξους είναι ότι εκείνοι βλέπουν έναν κεντρικό εχθρό, εγώ όχι. Οι θεωρίες συνωμοσίας λένε ότι θέλουν να μας ελέγξουν "οι μηχανές" (ότι και να περιλαμβάνει αυτό), η κυβέρνηση, το καθεστώς, οι εβραίοι, η λέσχη Μπιλντενμπεργκ, η ΣΙΑ, είτε κάποια μυστική και επικίνδυνη οργάνωση. Δεν πιστεύω σε θεωρίες συνωμοσίας και δεν έχω κεντρικό εχθρό. Οι προσπάθειες απόλυτου ελέγχου είναι υπαρκτές, αλλά εκείνος που θέλει να επιβάλλει τον έλεγχο δεν είναι κάποια οντότητα έξω από εμάς, είναι η ανθρωπότητα γενικά.

Η Κόλαση είναι οι Άλλοι.

Το τεχνικό μέσον γιά τον απόλυτο έλεγχο είναι το ιντερνέτ. Ένα αμφίδρομο μέσον (σαν την τηλεόραση του Όργουελ), που προσεχώς θα γίνει υποχρεωτικό. Δεν χρειάζονται νόμοι γι' αυτό. Όλοι οι "προοδευτικοί" τσιρίζουν να μπει το 'νετ στα σχολεία, ει δυνατόν από το Δημοτικό. Αρκεί να υποβιβάσεις όποιον δεν έχει ιντερνέτ σε πολίτη γ' κατηγορίας, και το θέμα έληξε.

Μερικά σκόρπια στοιχεία.
-- Τον περασμένο Ιούνη έγιναν εκλογές στο Ιράν, που συνοδεύτηκαν από ταραχές στους δρόμους. Είναι πασίγνωστο ότι οι αμερικάνοι θέλουν να ρίξουν την τωρινή ιρανική κυβέρνηση, χωρίς να στείλουν στρατό. Οι ιρανοί διαδηλωτές χρησιμοποίησαν κατά κόρον το Twitter γιά να περιγράψουν την κατάσταση στους δρόμους της Τεχεράνης. Η αμερικάνικη κυβέρνηση *παρακάλεσε* την ιδιοκτήτρια εταιρεία, να αναστείλει ένα σέρβις των μηχανημάτων που ήταν προγραμματισμένο γιά τον Ιούνη, προκειμένου να μην διαταραχτεί η λειτουργικότητα του Twitter.

-- Αρχές Αυγούστου δημιουργήθηκαν χοντρά προβλήματα στην λειτουργία του Twitter και του Youtube. Τα προβλήματα τα δημιούργησαν ρώσοι χάκερ, με σκοπό να σταματήσουν αυτά τα σαιτ για μερικές μέρες. Τις ίδιες ακριβώς μέρες που οι ρώσοι ετοιμάζονταν να εισβάλλουν (ξανά) στην Γεωργία με αφορμή την Οσσετία. Το αν οι χάκερ ήταν υπάλληλοι του Πούτιν ή "απλά" εθνίκια δεν το ξέρουμε.

Όλα αυτά γεννάνε πολλές ερωτήσεις γύρω από τον έλεγχο εγκεφάλων μέσω ίντερνετ. Γιά να φτάσει κοτζαμ αμερικάνικη κυβέρνηση να παρακαλάει γιά κάτι (δηλαδή την "ενημέρωση" μέσω Twitter), σημαίνει ότι το θεωρεί θεμελιώδες. Γιά να φτάσει κοτζαμ Πούτιν να στείλει τα τσιράκια του να καταστείλουν την λειτουργία του Youtube, σημαίνει ότι το υπολογίζει γιά σοβαρό αντίπαλο.
Παράλληλα, όλα δείχνουν ότι οι επαναστάσεις και οι αλλαγές είναι πλέον αδιανόητα χωρίς το ιντερνέτ. ΟΚ, και το 1821 είχαμε τους φιλέλληνες που μας βοήθησαν κατά των τούρκων. Αλλά πρώτα ξεσηκώθηκαν οι σκλάβοι και μετά ήρθε η υποστήριξη απ' έξω. Σήμερα οι επαναστάσεις συμβαίνουν πρώτα (και κύρια; ) στο ιντερνέτ και στα media και μετά στους δρόμους και στα βουνά.

Παρένθεση: το 'νετ είναι θεωρητικά πλουραλιστικό. Γιά κάθε γνώμη υπέρ ενός θέματος θα υπάρχει και μιά γνώμη κατά. Πρακτικά αυτό δεν ισχύει. Το 'νετ είναι ο κατ' εξοχήν τόπος της ανεξακρίβωτης πληροφορίας. Ακριβώς επειδή μπορεί ο καθένας να γράφει ότι θέλει. Έστω ότι ο μπλόγγερ Χ γράφει κάτι σωστό. Μπορώ πολύ εύκολα να βάλω την κλίκα μου να τον διασύρει, να σπείρω ψέμματα και συκοφαντίες εναντίον του, να δημοσιεύσω τα 20πλάσια κείμενα από εκείνον με αντίθετες απόψεις.
Πολλοί αισιόδοξοι έχουν παρομοιάσει το ιντερνέτ με την αρχαία, ιδανική Δημοκρατία. Εγώ το βλέπω κυρίως σαν οχλαγωγία. Ο καθένας λέει ότι θέλει, όποτε θέλει, χωρίς στοιχεία. Από τα παραδείγματα του παρελθόντος ξέρουμε πόσο εύκολα χειραγωγείται ο όχλος και πόσο καταστροφικές αποφάσεις μπορεί να πάρει.
Ο πλουραλισμός του ιντερνέτ επιβεβαιώνει λοιπόν την άποψη μου γύρω από τον έλεγχο και την χειραγώγηση. Κλείνει η παρένθεση.

Μερικά ερωτήματα ακόμα.
-- Όλες αυτές οι πλατφόρμες επικοινωνίας και ενημέρωσης είναι καταστροφικά ζημιογόνες. Ο blogger, η wordpress, το twitter, το facebook, το youtube είναι μαύρες τρύπες κολοσσιαίων χρηματικών ποσών. Μόνο το ηλεκτρικό ρεύμα γιά τους servers του youtube κοστίζει 40.000 δολλάρια την ημέρα. Τα διαφημιστικά έσοδα είναι μύθος. Δεν υπάρχουν. Όλες οι μαρκετίστικες προσπάθειες του facebook να πλασσάρει διάφορα προιόντα έπεσαν στο κενό, συνοδευόμενες από φανατικές αντιδράσεις των χρηστών του. Καμμία από αυτές τις πλατφόρμες δεν έχει αξιόλογα έσοδα.
Θεωρητικά μπορεί η Google να κερδίζει τόσα από την μηχανή αναζήτησης ώστε να συντηρεί και τον ζημιογόνο blogger. Το ερώτημα είναι, γιατί επιμένει να τον συντηρεί. Και καλά η Google που έχει έσοδα από άλλες πηγές. Οι υπόλοιποι από που τα παίρνουν;

Ποιά επιχείρηση μπορεί (α) να μην έχει κερδίσει ποτέ ούτε ένα σεντς, (β) να χάνει κάθε χρόνο 20 - 30 εκατομμύρια δολλάρια σε μετρητό, (γ) να μην έχει ελπίδα να κερδίσει τίποτα στο κοντινό μέλλον και (δ) να εξακολουθεί να λειτουργεί;
Εδώ έχουμε τουλάχιστον 5 τέτοιες εταιρείες, που ρεζιλεύουν κάθε έννοια της οικονομικής επιστήμης. Το facebook και μόνο αποτιμάται για 15 δισεκατομμύρια δολλάρια. Ποιός είναι τόσο τρελός να επενδύει αυτά τα κολοσσιαία ποσά σε κάτι που ούτε κερδίζει λεφτά ούτε έχει προοπτική να κερδίσει ποτέ;

Η μόνη "αξία" που μαζεύει το facebook είναι τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών του. Οι άλλες πλατφόρμες δεν επικεντρώνονται τόσο πολύ στην συλλογή προσωπικών δεδομένων, αλλά στην συλλογή πληροφοριών γύρω από τους χρήστες τους. Ξέρουν που βρίσκονται οι χρήστες, τι βλέπουν, τι συζητάνε, τι τους απασχολεί, τι αγοράζουν κλπ. κλπ.

Το απολυταρχικό καθεστώς στο 1984 θα έδινε ΠΟΛΛΑ γιά ένα facebook και ένα twitter, όπου το κάθε βλαμμένο αναφέρει (με ακρίβεια 5 - 10 λεπτών μάλιστα) το που βρίκεται, τι κάνει, τι βλέπει και τι σκέφτεται. Δεν χρειάζονται καν χαφιέδες, η πληροφορία έρχεται από μόνη της και οικειοθελώς.

Εδώ υπάρχουν ενστάσεις. Κάποιος απλοϊκός ίσως σκεφτεί "Σιγά το πρόβλημα. Και τι έγινε δηλαδή αν πάρω ένα ψευδώνυμο και δηλώσω ότι αυτήν την στιγμή βρίσκομαι στην Άμφισσα και αγοράζω ελιές; Πουθενά δεν βλέπω τον έλεγχο του Όργουελ και του Matrix".
Πρώτον τα περί ψευδωνύμου ας τα ξεχάσουμε. Με μικρή σχετικά προσπάθεια μπορεί ο καθένας να βρει ποιός κρύβεται πίσω από οποιοδήποτε ψευδώνυμο. Αυτό ισχύει *κυρίως* γιά το facebook, αλλά και γιά τις υπόλοιπες πλατφόρμες.
Δεύτερον, είναι λάθος να βλέπουμε μόνο τις μικροσκοπικές, δικές μας, ανθρώπινες κλίμακες. Το τι κάνει ένας μεμονωμένος άνθρωπος ίσως είναι ασήμαντο. Το τι κάνουν 50.000 άνθρωποι είναι σημαντικότατο γιά όποιον θέλει να τους ελέγξει. Ο συνδυασμός πολλών δεδομένων (πανεύκολος και ταχύτατος με τα σημερινά τεχνικά μέσα) φέρνει τον έλεγχο.
Μην ξεχνάμε ότι με 1500-2000 νεαρούς καις την Αθήνα, αν το θελήσεις. Μην ξεχνάμε, ότι με 35% του εκλογικού σώματος βγάζεις κυβέρνηση.
Ο απόλυτος έλεγχος δεν είναι λοιπόν αναγκαίος, την στιγμή που με ένα μικρό σχετικά ποσοστό κάνεις ότι θέλεις όποτε θέλεις. Δεν χρειάζεται να τους ελέγχεις όλους και πάντοτε. Αρκεί να ελέγχεις ένα ποσοστό ανθρώπων γιά ένα ποσοστό του χρόνου τους και των ενεργειών τους.

Μιά σύγκριση με τα παραδοσιακά ΜΜΕ, εφημερίδες, ραδιόφωνο, τηλεόραση. Ναι, τα παραδοσιακά ΜΜΕ μπορούν να ελεγχθούν και να λογοκριθούν. Αλλά με τα παραδοσιακά ΜΜΕ ποτέ δεν έχεις τον έλεγχο. Δεν είναι αμφίδρομα. Μπορείς να δημοσιεύσεις ότι θέλεις, αλλά δεν μπορείς να υποχρεώσεις τους ανθρώπους να το διαβάσουν, ούτε να το πιστέψουν. Σε καμμία περίπτωση δεν ξέρεις πως αντιδρούν οι άνθρωποι σε αυτό που δημοσίευσες και ποτέ δεν μπορείς να αντιδράσεις στις αντιδράσεις τους. Τουλάχιστον όχι έγκαιρα.
Ανίθετα στο facebook και στον blogger μπορείς να δημοσιεύσεις κάτι, να εξετάσεις πόσοι το διαβάζουν, πόσοι αντιδρούν (και πως) και ανάλογα να δημοσιεύσεις κάτι άλλο μέσα σε λίγα λεπτά. Οι δυνατότητες χειραγώγησης και ελέγχου είναι άπειρα πιό αποτελεσματικές (και υπόγειες) από το ψαλίδι του λογοκριτή και από το βαλιτσάκι με τις μίζες του διαπλεκόμενου καναλάρχη.

Ένα τελευταίο γιά τα ψευδώνυμα. Ερευνητές στο παν/μιο της Στοκχόλμης κατάφεραν να αποκαλύψουν τα πραγματικά προσωπικά στοιχεία από 100.000 χρήστες του facebook, που ήταν πίσω από ψευδώνυμα. Γιά να το καταφέρουν χρησιμοποίησαν 30 χρήστες σαν δόλωμα και συνδύασαν τα στοιχεία. Με βάση τους 100.000 θα μπορούσαν να αποκαλύψουν αναλογικά άλλα 300.000.000 κ.ο.κ.
Όλα αυτά έγιναν από ακαδημαϊκούς που είχαν την ηθική να μην χρησιμοποιήσουν πονηριές. Άλλοι δεν έχουν τέτοιους ενδοιασμούς. Οι ιοί, οι password crackers, οι keyloggers κλπ. είναι προσβάσιμοι σε όποιον θέλει και ξέρει να τους χρησιμοποιήσει. Τέλος οι κυβερνήσεις και οι αστυνομίες έχουν ακόμα περισσότερα μέσα στην διάθεση τους. Όποιος νομίζει ότι προστατεύεται από ένα ψευδώνυμο είναι βαθιά νυχτωμένος.

Διέξοδος; Καμμιά.
Όπως γράφω και στην αρχή, το Matrix ήταν η υπερβολικά αισιόδοξη άποψη.
Με την διαφορά ότι δεν μας ελέγχουν μηχανές αλλά εκείνοι που κατέχουν και μπορούν να χειρίζονται πολλά δεδομένα.

Υ.Γ. Ο φίλος Περαστικός δημοσιεύει σήμερα ένα ενδιαφέρον κείμενο, σύμφωνα με το οποίο "οι μπλόγγερς" γενικώς και αορίστως φέρονται να δημιουργούν διαδηλώσεις.

Tuesday 14 July 2009

Δικαίωση;

Πριν 2 μήνες περίπου έγραφα για την δυνατότητα να παράγουμε όλη την ενέργεια που χρειαζόμαστε, εύκολα και χωρίς ρύπους από τον ήλιο της Σαχάρας.
Να που αυτή η ιδέα ξεκινάει να υλοποιείται. Ενα κονσόρτσιουμ από 12 γερμανικούς κολοσσούς (της βιομηχανίας, του χρηματοπιστωτικού συστήματος και της τεχνολογίας) δημιουργήθηκε αυτές τις μέρες με αποκλειστικό σκοπό να υλοποιήσει αυτά που παρουσίαζα τον Μάϊο. Εκτός από την παρουσίαση δεν μου ανήκουν δυστυχώς άλλες δάφνες. Η αρχική ιδέα ανήκει από το 1983 σε έναν ιδιοφυή γερμανό μηχανικό - τον Bölkow (και εδώ για πληρέστερο βιογραφικό). Η σύγχρονη μελέτη έγινε από άλλους επιστήμονες, εγώ απλά την παρουσίασα.

Το κόστος λέγεται ότι θα φτάσει τα 400 δισ. ευρώ. Σχετικά μικρό μου φαίνεται, γιά ένα τόσο τεράστιο εγχείρημα. Αν σκεφτώ ότι το γερμανικό κράτος έδωσε 700 δισ. ευρώ γιά "στήριξη" των άθλιων τραπεζών, τα 400 - που δεν θα είναι κρατικές επιδοτήσεις αλλά ιδιωτικά κεφάλαια - είναι ΟΚ.
Η Τεχνολογία θα πάρει μιά τεράστια ώθηση, κάτι πολύ πιό θετικό και παραγωγικό από την φούσκα των ακινήτων και των τοξικών χαρτιών.

Το πρόβλημα είναι βέβαια πολιτικό. Δεν αποτελεί σύμπτωση, ότι το κονσόρτσιουμ σχεδιάζει 4 χρόνια γιά τις προκαταρκτικές συνομιλίες και την υπογραφή συμβολαίων με τα συμμετέχοντα κράτη της Αφρικής. Για την τεχνική υλοποίηση ενός τόσο γιγαντιαίου έργου το σχέδιο προβλέπει άλλα 4 χρόνια. Δηλαδη 4 χρόνια θα μιλάνε και 4 θα χτίζουνε.

Ποιές εναλλακτικές λύσεις έχει η Ευρώπη γιά το ενεργειακό της πρόβλημα;
Η Ευρώπη καταναλώνει πολύ περισσότερη ενέργεια από όση δίνουν τα φυσικά της αποθέματα. Άρα η εισαγωγή ενέργειας είναι μονόδρομος. Το πρόβλημα είναι να βρεθεί ένας αξιόπιστος παροχέας ενέργειας.

Για το φυσικό αέριο π.χ. δεν υπάρχει τέτοιος παροχέας. Σήμερα οι ευρωπαϊκές ανάγκες καλύπτονται από την Ρωσία (λέγε με Πούτιν). Πριν 1.5 χρόνο γιά εντελώς αυθαίρετους λόγους η Ρωσία αύξησε την τιμή του αέριου, καταδικάζοντας την Ευρώπη τόσο σε οικονομικές όσο και σε διπλωματικές υποχωρήσεις - στο θέμα της Ουκρανίας.
Ένας εναλλακτικός αγωγός από την Κασπία μέσω Τουρκίας και Βουλγαρίας φτιάχνεται ήδη. Μερικά δισ. ευρώ ξοδεύονται από την Ευρώπη με *μοναδικό* κίνητρο να ανεξαρτητοποιηθεί από τον Πούτιν. Και πριν ακόμα μπει ο εναλλακτικός αγωγός σε λειτουργία, ο Ερντογάν δήλωσε χθες ότι θα κλείνει την στρόφιγγα όποτε η πολιτική της ΕΕ είναι κατά την γνώμη του αντίθετη στα τούρκικα συμφέροντα. Κάτι που τον τελευταίο καιρό συμβαίνει κάθε Δευτέρα - Τετάρτη - Παρασκευή.

Με το πετρέλαιο τα πράγματα είναι χειρότερα (τα εξηγώ με περισσότερες λεπτομέρειες στο ποστ του Μάη). Η Σ. Αραβία κυβερνιέται όχι από μιά ολιγαρχία, αλλά από μία οικογένεια. Με την προστασία της Αμερικής, κανονίζουν την τιμή και την διαθεσιμότητα του πετρελαίου.

Με το κάρβουνο ισχύουν τα ίδια. Εδώ η εξάρτηση είναι από την Κίνα. Αφήνω έξω από το κείμενο τις αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις που έχουν το κάρβουνο και το πετρέλαιο.

Με την εξάρτηση από το ουράνιο, τα πράγματα είναι γιά την Ευρώπη κάπως καλύτερα. Και εδώ πρέπει να γίνουν εισαγωγές (Ν. Αφρική) αλλά η διαθσιμότητα και οι τιμές είναι σχετικά σταθερές και προβλέψιμες. Με μιά μικρή ποσότητα ουρανίου μπορούν να καλυφθούν μεγάλες ενεργειακές ανάγκες. Αυτός είναι και ο λόγος που χτίζονται πολλά καινούργια πυρηνικά εργοστάσια.

Η κάλυψη των ενεργειακών αναγκών με "ηλιακό" ρεύμα από την Σαχάρα συνδυάζει τεράστια περιβαλλοντικά οφέλη με μιά σχετική αξιοπιστία του παροχέα και ανεξαρτησία της Ευρώπης. ΟΚ, πρόκειται γιά ισλαμικά κράτη, αλλά πολύ πιό προοδευτικά από την Σ. Αραβία και το Ιράν.
Μην ξεχνάμε ότι ο Μπιν Λάντεν είναι σαουδάραβας "πρίγκηπας", με μυθώδη περιουσία. Ποτισμένος με την επίσημη κρατική θρησκεία της Σ. Αραβίας (τον Ουαχαμπιτισμό), αποφάσισε να κάνει πράξη τα προστάγματα της θρησκείας του. Οι ταλιμπάν είναι η εφαρμογή του ουαχαμπιτισμού στην πράξη.
Ο Λάντεν αποφάσισε να γίνει ταλιμπάν αντί να ξοδεύει την τεράστια περιουσία της οικογένειας του σε επιχρυσωμένες Πόρσε και ξανθές βόρειες γυναίκες, όπως κάνουν οι εκατοντάδες ξάδερφοι του.

Αντίθετα οι κοινωνίες στα κράτη της Σαχάρας - αν και ισλαμικές - έχουν τεράστιες διαφορές με τον ουαχαμπιτισμό και τους ταλιμπάν. Επίσης δεν κυβερνιώνται από μιά οικογένεια.
Το κυριώτερο επιχείρημα όμως είναι ότι το ρεύμα των Ευρωπαίων στην Σαχάρα θα έχει και μιά πολύ θετική "παράπλευρη" επίδραση πάνω τους. Αντίθετα με το πετρέλαιο, οι καθρέφτες και οι τουρμπίνες των ευρωπάιων θα παράγουν κάτι που είναι πολύτιμο σ' αυτές τις χώρες: πόσιμο νερό.

Είναι πολύ πιό εύκολο να δεχτεί ένας ισλαμικός λαός τους δυτικούς όταν του προσφέρουν δωρεάν νερό γιά να πιεί και να ποτίσει τα χωράφια του, παρά όταν εισβάλλουν με τανκς και αεροπλάνα στην χώρα του (Αφγανιστάν, Ιράκ). Ακόμα και ένας φανατικός ισλαμιστής θα σκεφτεί πολύ καλά πριν ανατινάξει τους καθρέφτες των ευρωπαίων στην Σαχάρα, όταν αυτοί οι καθρέφτες δίνουν πόσιμο νερό στον λαό του.
Αν τολμήσει και το κάνει, οι ίδιοι οι άνθρωποι του θα τον κατασπαράξουν.

Το συμπέρασμα από αυτές τις σκέψεις είναι ότι όσο πιό γρήγορα υλοποιηθεί το Project Desertec, τόσο πιο γρήγορα θα έχει η Ευρώπη μιά ανεξάντλητη, καθαρή και αξιόπιστη πηγή ενέργειας. Αν είχαμε ακούσει τον γερμανό μηχανικό από το 1983, θα είχαμε γλυτώσει και μερικούς πολέμους - αλλά αυτό είναι θεωρητικό.

Η Ελλάδα μπορεί να παίξει έναν σημαντικό ρόλο σε όλα αυτά, μπορεί και να μείνει στο περιθώριο - ως συνήθως.
Το ρεύμα πρέπει να μεταφερθεί από την Σαχάρα στην κεντρική Ευρώπη μέσω ενός δικτύου συνεχούς υψηλής τάσης. Ένα τέτοιο καλώδιο συνδέει ήδη το Άκτιο με την Ιταλία. Η Ελλάδα μπορεί - αν αποφασίσει να ξεκουνηθεί - να γίνει σημαντικό κομβικό σημείο στο καινούργιο ευρωπαικό δίκτυο.
Επίσης μπορεί να φτιάξει μικρά ηλιοθερμικά εργοστάσια στο έδαφος της. ΟΚ, η αποδοτικότητα θα είναι μικρότερη από την Σαχάρα αλλά αυτά τα μικρά εργοστάσια μπορούν να χρησιμοποιηθούν εναλλακτικά, αν γίνει κάποια "φασαρία" στην Αφρική.

Wednesday 1 July 2009

Πειρατές

Τους τελευταίους 12 μήνες, "πειρατές" δρουν όλο και πιό έντονα στις ανατολικές ακτές της Αφρικής (θα εξηγήσω τα εισαγωγικά σε λίγο). Πρόκειται γιά μιά ευαίσθητη περιοχή, όλο το εμπόριο ανάμεσα Ασία και Ευρώπη περνάει από κει. Οι πειρατές (τα εισαγωγικά παραμένουν, αλλά τα βγάζω από δω και μπρος για λόγους αισθητικής) ακολουθούν πάντα την ίδια μέθοδο. Πλησιάζουν με ταχύπλοα και από πολλές μεριές το εμπορικό πλοίο, ανεβαίνουν πάνω, πιάνουν το πλήρωμα, οδηγούν το πλοίο σε δικό τους λιμάνι και ζητάνε λύτρα προκειμένου να το ελευθερώσουν.
Τα λύτρα κυμαίνονται ανάμεσα 0.5 και 5 εκατομμύρια ευρώ, ανάλογα με το μέγεθος του πλοίου και την αξία του φορτίου.
Οι πλοιοκτητικές εταιρείες πληρώνουν πάντα. Μέχρι σήμερα, καμμία δεν έχει αρνηθεί να πληρώσει. Άλλωστε, η αξία του φορτίου είναι πολλαπλάσια. Το κόστος των λύτρων επιβαρύνει την τιμή μεταφοράς, άρα την τελική τιμή των προιόντων. Τελικά, ο καταναλωτής πληρώνει τα λύτρα.
Σαν μέθοδο αντιμετώπισης, τα δυτικά κράτη έχουν στείλει πολεμικό ναυτικό στα νερά. Πολλά εμπορικά πλοία (10-15 κάθε φορά) συντονίζουν τις ημερομηνίες τους, σχηματίζουν νηοπομπή και συνοδεύονται απο 2-3 τορπιλάκατους και αντιτορπιλικά του Π.Ν. Η οπλική υπεροχή των δυτικών αποτρέπει τους πειρατές, αλλά αυξάνει ακόμα περισσότερο το κόστος. Το να έχουμε 3 τορπιλάκατους (είτε αντιτορπιλικά) με 50 - 150 ναύτες / αξιωματικούς να σουλατσάρουν ασταμάτητα τις ακτές της Αφρικής κοστίζει στους φορολογούμενους τεράστια ποσά.
Δηλαδή, είτε τα πληρώνουμε σαν φορολογούμενοι μέσω στρατιωτικών δαπανών, είτε τα πληρώνουμε σαν καταναλωτές, μέσω της αυξημένης τιμής του προιόντος. Λύτρα πληρώνουμε πάντα.

Υπάρχει και η λύση να μην πηγαίνουν τα πλοία στα επικίνδυνα νερά αλλά να παρακάμπτουν. Γίνεται μεν, αλλά η παράκαμψη και η εναλλακτική διαδρομή μέσω του Ακρωτηρίου Χορν φέρνει μιά καθυστέρηση 15-20 ημερών - σε μιά παγκόσμια αγορά συνηθισμένη σε προθεσμίες 1/2 μέρας. Επειδή το κάθε εμπορικό πλοίο κοστίζει (ανάλογα με το μέγεθος) κάπου ανάμεσα 30.000 $ και 60.000 $ την ημέρα, η παράκαμψη σημαίνει ένα επιπλέον (μέσο) κόστος της τάξης των 750.000 ευρώ. Το οποίο πάλι πληρώνουμε εμείς - εννοείται.

Όλα αυτά τα λεφτά γιά τα λύτρα δεν πάνε βέβαια στους πειρατές. Οι πειρατές είναι κάτι πρώην εξαθλιωμένοι σομαλοί ψαράδες, που παίρνουν ψίχουλα. Ψίχουλα σε σύγκριση με το γιγαντιαίο συνολικό ποσόν των λύτρων, αλλά σε μια χώρα σαν την Σομαλία, με μέσο ετήσιο εισόδημα τα 150 $, το να γίνεις πειρατής και να κερδίζεις 5000 $ / χρόνο αυτά τα ψίχουλα σε κάνουν άρχοντα.
Το μεγαλύτερο κομμάτι των λύτρων πηγαίνει στις τσέπες της μαφίας και των επιτόπιων warlords, οι οποίοι με την σειρά τους συνεργάζονται με το Ιράν και στέλνουν όπλα στους Παλαιστίνιους, διακινούν ναρκωτικά, λαθρομετανάστες κλπ. κλπ. Ακούγεται τραβηγμένο, αλλά κάθε φορά που αγοράζουμε ένα κορεάτικο βίντεο, χρηματοδοτούμε το παράνομο εμπόριο όπλων και τους ναρκέμπορους.

Υπάρχουν μερικές φωνές, που υποστηρίζουν ότι εμείς - δηλαδή ο δυτικός κόσμος - φταίμε γιά όλα αυτά. Εμείς εξωθήσαμε την Σομαλία να καταστραφεί, εμείς λεηλατούμε τους φυσικούς πόρους, εμείς φέραμε την διάλυση, εμείς καταστρέψαμε τα παράλια, αφήνοντας τους φτωχούς ψαράδες πεινασμένους. Ναι μεν είναι σωστά όλα αυτά, αλλά ακόμα και αν η Σομαλία ήταν ένας επίγειος παράδεισος, πάλι θα υπήρχαν 500 εξαθλιωμένοι να γίνουν πειρατές. Μπορεί ο δυτικός κόσμος να φταίει γιά πολλά, αλλά όχι γιά τους πειρατές.

****
Γιατί η δραστηριότητα του πειρατή έχει τόσες ρομαντικές προεκτάσεις; Γιατί στις απόκριες τόσοι πολλοί ντύνονται πειρατές (και όχι άλλα εγκλήματα όπως ναρκέμποροι ή βιαστές π.χ. ); Γιατί το Χόλυγουντ έχει φτιάξει ολόκληρο είδος ταινιών με θέμα τους πειρατές;

Τι σχέση έχουν οι σημερινοί σομαλοί πειρατές με την κλασσική φιγούρα εκείνου με το ξύλινο πόδι, τον γάντζο στο χέρι και την μαύρη καλύπτρα στο μάτι;
Καμμία, απολύτως καμμία. Οι σομαλοί δεν είναι πειρατές αλλά κουρσάροι. Γι' αυτό έβαλα και τα εισαγωγικά στην αρχή του ποστ.

Ας ξεκαθαρίσω τις έννοιες. Από τότε που υπάρχει θαλασσινό εμπόριο, υπάρχουν και οι παράνομοι που επιτίθενται σε πλοία. Ο σκοπός όμως είναι διαφορετικός κάθε φορά. Ο σκοπός κάνει την διαφορά ανάμεσα στον πειρατή και τον κουρσάρο.

Ο κουρσάρος είναι κάτι σαν υπάλληλος. Έχει σταθερό λιμάνι, όπου κανείς δεν τον πειράζει. Έχει σπίτι και οικογένεια. Έχει αφεντικό και έχει σαφή αποστολή. Γιά παράδειγμα, οι κουρσάροι της Μασσαλίας είχαν σαν αποστολή να εμποδίζουν το εμπόριο των Γενοβέζων στην Ανατολική Μεσόγειο. Στην Μασσαλία τους θεωρούσαν άξια μέλη της κοινωνίας. Ζούσαν κανονικά σαν πολίτες και μερικές μέρες τον χρόνο μπάρκαραν και επιτίθονταν σε γενοβέζικα πλοία. Μόνο γενοβέζικα όμως - τα υπόλοιπα τα άφηναν ήσυχα.
Όπως και σήμερα που οι σομαλοί επιτίθενται μόνο σε πλοία ορισμένων εθνικοτήτων, όχι σε όλα.

Το πλιάτσικο γιά τους κουρσάρους είναι δευτερεύον. Καλό μεν, αλλά η αποστολή είναι η παρεμπόδιση του εχθρού. Οι κουρσάροι βυθίζουν πλοία (οι πειρατές όχι, γιατί εκείνοι ζουν αποκλειστικά από το πλιάτσικο). Και τότε και τώρα, οι κουρσάροι αιχμαλωτίζουν το πλήρωμα και ζητάνε λύτρα.

Ο "δικός μας" Κωνστανίνος Κανάρης ήταν κουρσάρος. Αλλά και πάρα πολλοί άλλοι εγγλέζοι, φραντσέζοι και ιταλιάνοι, που τιμήθηκαν από τις πατρίδες τους γιά τις υπηρεσίες τους.

Οι κουρσάροι έχουν στρατιωτική δομή. Υπάρχει ο καπετάνιος, υπάρχει το τσούρμο. Όπως και σε ένα πολεμικό πλοίο, υπάρχει σταθερή ιεραρχία. Η πληρωμή, το μερτικό από το πλιάτσικο είναι ανάλογο με την θέση σου στην ιεραρχία.

Οι πειρατές αντίθετα ήταν κάτι τελείως διαφορετικό από τους κουρσάρους.
Ο πειρατής δεν είχε σπίτι και γυναικούλα να τον περιμένει. Ήταν παράνομος παντού. Σε όποιο λιμάνι και να τον έπιαναν, η μεταχείρηση ήταν η ίδια: κρεμάλα.

Οι πειρατές ζούσαν αποκλειστικά από το πλιάτσικο. Γι' αυτό και δεν βύθιζαν τα πλοία, αλλά προσπαθούσαν να τους καταστρέψουν το τιμόνι ή το κατάρτι, ώστε να κάνουν το ρεσάλτο μετά.
Οι πειρατές είχαν δυσκολία να πουλήσουν το πλιάτσικο. Κανένα λιμάνι δεν τους δέχονταν, ελάχιστοι έκαναν συναλλαγές μαζί τους.
Γι' αυτό και υπάρχουν όλοι αυτοί οι θρύλοι γιά πειρατικούς θησαυρούς και κρυμμένα σεντούκια. Τα περισσότερα δεν μπορούσαν να τα πουλήσουν και τα έθαβαν κάπου. Οι κουρσάροι αντίθετα, μπορούσαν να τα πάρουν στο σπίτι τους.

Ζούσαν διαρκώς στην θάλασσα - δεν είχαν σπίτι, δεν είχαν πουθενά ρίζες. Η διαρκής ζωή στο πλοίο είχε σαν αποτέλεσμα μιά ασυνήθιστη κοινωνική δομή. Δεν υπήρχε η στρατιωτική ιεραρχία που είχαν και έχουν οι κουρσάροι. Το τσούρμο είχε ίδια δικαιώματα παντού - ακόμα και στην διακυβέρνηση του πλοίου.

Ο καπετάνιος δεν ήταν διορισμένος από κάποιον βασιλιά, ή κάποιον θεό. Ο Καπετάνιος ήταν απλά ο "πιο έμπειρος θαλασσοπόρος". Οι ικανότητες του στην θάλασσα και στην μάχη δοκιμάζονταν καθημερινά. Καπετάνιος σε πειρατικό ήταν η ύψιστη απόδειξη ναυτικών ικανοτήτων.
Μόνο την ώρα της μάχης και στην καταιγίδα δεν επιτρέπονταν να αμφισβητήσεις τον καπετάνιο. Λογικο - την ώρα της μάχης δεν έχεις καιρό γιά κουβεντούλες και δημοκρατικές διαδικασίες. Σε όλες τια άλλες περιπτώσεις το τσούρμο είχε δικαίωμα να προσδιορίσει την πορεία, το αν θα επιτεθούν ή όχι κ.λ.π.

Το πλιάτσικο μοιράζονταν εξ' ίσου σε όλους. Ίδιο μερτικό ο καπετάνιος, ίδιο και ο πιό απλός ναύτης. Υπερήλικες και όσοι είχαν τραυματιστεί σε μάχη έπαιρναν 1.5 φορά παραπάνω μερτικό. Εντυπωσιακή κοινωνική πρόνοια, αν σκεφτεί κανείς ότι μιλάμε γιά ένα συνοθύλευμα από αδίστακτους παράνομους.

Η ζωή των πειρατών είναι γεμάτη θρύλους. Αναμενόμενο γιά κάποιους που σ' όλη τους την ζωή ξέρουν ένα πλοίο και τον ανοιχτό ορίζοντα - χωρίς την παραμικρή δυνατότητα να στεριώσουν κάπου.

Για παράδειγμα αυτός ο θρύλος: κάπου στα 1370 - 1401 ο πειρατής Klaas Störtebecker λήστευε τα πλοία των εμπόρων του Αμβούργου - το μεγαλύτερο ευρωπαικό λιμάνι ήδη από τότε (σήμερα είναι δεύτερο μετά το Rotterdam). Τον έπιασαν - με δόλο - μαζί με 73 συντρόφους του. Ποινή ο αποκεφαλισμός.
Ο δήμαρχος του Αμβούργου διέταξε να παραταχθούν οι 73 πειρατές σε μιά γραμμή, με τον Störtebecker πρώτο. Υποσχέθηκε στον Störtebecker ότι θα μπορούσε να περπατήσει μπροστά στους συντρόφους του, ΑΦΟΥ του έχουν κόψει το κεφάλι. Όσοι στην γραμμή είναι πριν από το σημείο που θα σωριαστεί, θα ελευθερωθούν. Οι υπόλοιποι θα αποκεφαλιστούν.
Ο Klaas Störtebecker περπάτησε - έτσι λέει ο θρύλος - με κομμένο κεφάλι μπροστά από 11 συντρόφους του. Και θα συνέχιζε να περπατάει, ελευθερώνοντας περισσότερους, αν ο δήμιος δεν του έβαζε τρικλοποδιά.

Ο τάφος του Störtebecker βρίσκεται σήμερα σε μιά μικρή βραχονησίδα στο πέλαγος, κοντά στο νησί Rügen. Τον επισκέπτεται πολύς κόσμος μέχρι σήμερα. Ο τάφος του αιμοσταγή δήμαρχου κανείς δεν ξέρει που βρίσκεται.

  © Blogger template 'Solitude' by Ourblogtemplates.com 2008

Back to TOP