Πεταλούδες

Το κλασσικό εκλαϊκευμένο παράδειγμα γιά την θεωρία του χάους είναι το παράδειγμα της πεταλούδας. Εκείνης που πετάει στην Νέα Υόρη και προξενεί τυφώνα στην Ταιβάν. Χάος είναι (ανάμεσα στ' άλλα) όταν ένα ασήμαντο γεγονός προξενεί κατακλυσμικές αλλαγές.
Όλοι έχουμε χαοτικές ζωές - άλλοι πολύ, άλλοι λίγο. Μερικοί διαγράφουν σταθερές τροχιές στην ζωή. Τυχαία γεγονότα διαταράσσουν γιά λίγο την ισορροπία αλλά μιά αόρατη δύναμη τους επαναφέρει. Άλλοι είναι πιό χαοτικοί. Δεν τους ενδιαφέρει αν μιά ασήμαντη αιτία τους οδηγήσει σε απρόβλεπτα μονοπάτια.

Να διαχωρίσω το Τυχαίο από το Χαοτικό. Τυχαίο είναι να είσαι 22 χρονών, να πας σ' ένα πάρτυ, να γνωρίσεις τον Νίκο, να τον αγαπήσεις και να τον παντρευτείς. Αυτό δεν είναι χαοτικό γιατί η ζωή σου παραμένει σταθερή και προβλέψιμη. Τι άλλο περιμένεις να κάνει μιά γυναίκα στα 20-35 από το να γνωρίσει κάποιον και να κάνει παιδάκια; Το πάρτυ και ο Νίκος είναι τυχαίοι παράγοντες, αλλά όχι χαοτικοί. Θα μπορούσαν να είναι η καφετέρια και ο Κώστας. Είτε η ντίσκο και ο Γιάννης.

Χαοτικό είναι κάτι τελείως διαφορετικό. Χαοτικό είναι να είσαι 22 χρονών, να βρεις ένα λουλούδι σε μιά παγωμένη πλατεία του Βερολίνου και αυτό να σε οδηγήσει στον Ειρηνικό να κάνεις καταδύσεις δίπλα σε φάλαινες.

Μιά παρένθεση γιά τον ορισμό του Τυχαίου. Οι γυναίκες αρέσκονται στην αυταπάτη ότι ο αγαπημένος τους είναι ξεχωριστός, ότι πλάστηκε αποκλειστικά γιά εκείνες (και εκείνες γι' αυτόν). Αλλά ο αγαπημένος τους ποτέ δεν είναι μοναδικός. Ανταλλάξιμος είναι. Αναλώσιμος. Τυχαίος.
Στην Αττική ζουν 2.5 εκατομμύρια αρσενικοί. Αφαιρώ ένα 90% που δεν ταιριάζει λόγω ηλικίας, φυλής, εξωτερικής εμφάνισης, χαρακτήρα, οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών. Γιά μιά γυναίκα ηλικίας 20-35 που ζει στην Αττική απομένουν 200.000 – 250.000 ανταλλάξιμοι αρσενικοί που της ταιριάζουν. Ποιόν από αυτούς θα ερωτευτεί είναι τυχαίο.
Αφού τον ερωτευτεί, ο τυχαίος και ανταλλάξιμος αρσενικός θα μεταμορφωθεί σε Mr. Big. Ο έρωτας μιάς γυναίκας κάνει τον άντρα ξεχωριστό και ανεπανάληπτο. Χωρίς τον έρωτα είμαστε του σωρού.
Κλείνει η παρένθεση για το Τυχαίο, ξαναγυρίζω στο Χάος.

Μερικοί άνθρωποι λοιπόν έχουν πολλές χαοτικές πεταλούδες στην ζωή τους, άλλοι όχι.
Δεν είναι θέμα ηλικίας. Γνωρίζω 25ρηδες που ξέρουν στα 25 τους ποιά δουλειά θα κάνουν, πόσα λεφτά θα βγάλουν, πόσα παιδιά θα αποκτήσουν και πότε θα βγουν στην σύνταξη. Γνωρίζω 65ρηδες που έχουν ξεκινήσει δέκα φορές την ζωή τους από την αρχή – και ετοιμάζονται γιά την ενδέκατη [**].

Δεν ξέρω σε ποιά κατηγορία ανήκω. Είμαι μάλλον κάπου στην μέση. Πολλές οι σταθερές παράμετροι στην ζωή μου, αλλά και αρκετές πεταλούδες. Καταθέτω δύο από αυτές. Δύο ασήμαντα γεγονότα που σε μεγάλο βαθμό με έκαναν αυτό που είμαι.

* * *
Την εποχή που πήγαινα στο γυμνάσιο αποτελούσε συνηθισμένο φαινόμενο να βλέπεις μετά το μάθημα έναν καθηγητή σε κάποιο από τα πολυάριθμα καφενεδάκια γύρω από το σχολείο να φιλοσοφεί με μερικούς από τους μαθητές. Όχι με οποιονδήποτε μαθητή. Εννοείται ότι υπήρχαν διακρίσεις – και πολύ σωστά.
Οι πιο δημοφιλείς καθηγητές ήταν της φυσικής, των ελληνικών και της ιστορίας. Ο πιό περιφρονημένος ήταν ο καθηγητής των τεχνικών, ο κύριος Μ. Από τους μαθητές έκανε παρέα μόνο με τον Δ. - ο Δ. έγινε αργότερα ζωγράφος και ξεπέρασε τον δάσκαλο του.

Εμένα δεν με ήθελε κανείς – ίσως γιατί εγώ δεν ήθελα κανέναν. Όποτε μου έκανε κέφι, κόλλαγα αυθαίρετα στην παρέα του κου Μ. με τον Δ. Ήταν ένα τέτοιο απόγευμα. Εκείνοι συζητούσαν γιά χρώματα, εγώ παρακολουθούσα βαριεστημένος.
Ο κος Μ. μας έκανε την ερώτηση. Ποιό είναι το χρώμα που υπάρχει παντού σ' ένα ελληνικό τοπίο, οπουδήποτε και να κοιτάξουμε, σε οποιαδήποτε εποχή; Εγώ ο ημιμαθής απάντησα αμέσως “μπλε”. Ο Δ. βασάνισε την απάντηση του πολύ περισσότερο, αλλά και αυτός κατέληξε στο μπλε.
Ο κύριος Μ. μας έδωσε την σωστή απάντηση: το γκρίζο.

Επειδή αμφισβητήσαμε, άρχισε να μας μαθαίνει να βλέπουμε τα αντικείμενα και την φύση γύρω μας. Να αναλύουμε το κάθε χρώμα, να προσθαφαιρούμε φωτισμούς. Ήταν μια διδασκαλία που κράτησε μήνες, αλλά ξεκίνησε εκεί. Σ' ένα καφενεδάκι κάτω από ένα δέντρο, με αφορμή μιά ασήμαντη ερώτηση.

Στο σχολείο δεν έμαθα τίποτα . Τα μαθηματικά και την φυσική τα ήξερα μερκούς μήνες πριν τα προβλέψει το εκπαιδευτικό πρόγραμμα (διάβαζα πολλά τεχνικά βιβλία στον ελευθερο χρόνο μου). Την υπόλοιπη διδακτέα ύλη την αποτελούσαν είτε βλακείες είτε ψέμματα. Το μόνο πράγμα που έμαθα στο γυμνάσιο ήταν αυτό. Ότι όλα τα αντικείμενα, είτε φυσικά είτε τεχνητά, εμπεριέχουν το γκρίζο.
Έμαθα να βλέπω τον κόσμο γύρω μου στο σωστό του χρώμα. Τι άλλο να περιμένω από ένα σχολείο;

* * *
Ξεκίνησα σχετικά νωρίς να περνάω τις καλοκαιρινές διακοπές μόνος μου. Με ελάχιστα εφόδια την άραζα σε ερημικές παραλίες (τότε υπήρχε τέτοιο πράγμα σ' αυτήν την χώρα) και ζούσα μόνος μου γιά βδομάδες.

Ήμουν στους Παξούς εκείνο το καλοκαίρι. Οι Παξοί ήταν τότε ένα ξεχασμένο ψαροχώρι, όχι το σημερινό θέρετρο. Ένα γλυκό, αυγουστιάτικο σούρουπο. Περπατούσα άσκοπα, είχα νομίζω βγει έξω από το χωριό, όταν είδα μιά εκκλησία. Έσπρωξα την πόρτα, μπήκα μέσα. Άρχισα να περιεργάζομαι τις τεχνικές λεπτομέρειες από τις αγιογραφίες. Αν και έξω από την εκκλησία δεν υπήρχε ψυχή, μέσα η Σιωπή ήταν απόλυτη.

Ήδη από τότε ήμουν άθεος. Δεν ξέρω τι με τράβηξε να μπω στην εκκλησία, πάντως δεν ήταν κανενός είδους θρησκευτικό αίσθημα.
Είχε περάσει αρκετή ώρα όταν η ξύλινη πόρτα έτριξε και μπήκε μιά κοπελιά μέσα. Ξένη. Αργότερα έμαθα ότι είχε την τυπική εμφάνιση μιάς ιρλανδέζας – όπως και ήταν.

Περιεργάστηκε γιά 1-2 λεπτά τον χώρο και μετά μου έκανε μιά ερώτηση γιά τις εικόνες. Απάντησα με όσα ήξερα, πράγμα που της δημιούργησε κι άλλες ερωτήσεις. Σε λίγο βρέθηκα να της εξηγώ το τελετουργικό της ορθόδοξης λειτουργίας, τις ελληνικές θρησκευτικές παραδόσεις (γιά άθεος, κατέχω αρκετά ;-) ).
Κάποτε φτάσαμε στο τελετουργικό του γάμου. Της περιέγραψα τον κουμπάρο, την αλλαγή των δαχτυλιδιών, τις λαμπάδες και τα στέφανα. Το ρύζι. Μετά την πήρα από το χέρι και γυρίσαμε 3 γύρους γύρω από ένα υποτιθέμενο τραπέζι.

Ήταν αυτός ο πρώτος και ο μοναδικός χορός του Ησαϊα της ζωής μου. Σε μιά έρημη εκκλησία, ανήλικος, με σανδάλια, τριμμένο τζην, άσπρο τ-σερτ και αλατισμένο δέρμα. Με μιά γυναίκα που είχα γνωρίσει 15 λεπτά πριν και είχα ξεχάσει το όνομα της 3 μήνες αργότερα.

Γιά να μου ανταποδώσει την τυπική ευγένεια της (θρησκευτικής) ξενάγησης, με γνώρισε το ίδιο βράδυ στο αφεντικό της. Έναν πάμπλουτο σουηδό που περνούσε τις διακοπές του με ιστιοπλοϊκό στην Ελλάδα και γύρευε νεαρούς να του προσέχουν και να του μεταφέρουν το πλοίο από το ένα νησί στο άλλο, όσο αυτός ήταν στην Σουηδία.
The rest is history ;-) Από τότε υπήρχε πάντοτε ένα πλοίο στην ζωή μου.

[**] Update και υστερόγραφο. Είχα τελειώσει το κείμενο περί χαοτικών vs. προβλέψιμων τρόπων ζωής, όταν άκουσα στο ράδιο το τελευταίο χιτ της hiphop. Από έναν διάσημο νεαρό. Από αυτούς που τα κορίτσια κρεμάνε πόστερ στα δωμάτια τους και θέλουν οπωσδήποτε να κάνουν σεξ μαζί τους.
Τα λόγια του τραγουδιού είναι κάπως έτσι (τραγουδιέται σε ρυθμό χιπχοπ).

Βαρέθηκα τον παλιόκοσμο, θέλω να κάνω λεφτά και ν' αποσυρθώ
σ' ένα σπίτι με θέα την θάλασσα, σ' ένα σπίτι με θέα την θάλασσα.
Με μιά όμορφη γυναίκα να κάνω 11 παιδιά και ακόμα περισσότερα εγγόνια
Να μην χρειάζεται να βγω από το σπίτι, να μην ξαναβγώ από το σπίτι μου

Διαβάζω αυτό το στιχούργημα και σκέφτομαι όχι ρε πούστη μου, κάποιο λάθος έχει γίνει. Εγώ είμαι ο γέρος, όχι αυτός. Αυτός ο τύπος εκφράζει τα όνειρα των 20ρηδων που τον έχουν κάνει διάσημο;

ΟΚ, έχω κι εγώ τα ιδια όνειρα. Όταν γίνω 120 χρονών θα έχω μία γλυκιά, όμορφη και τρυφερή 112ρα (μιά γκρίζα γάτα θα είναι) γιά να κάνω λεφτά, παιδιά και να κλείνομαι στο σπίτι μαζί της. Στα 120 μου θα με εκφράζει αυτό το τραγούδι, όχι στα 20.

Μέχρι να γίνω 120 με περιμένουν κάμποσες ακόμα χαοτικές πεταλούδες. Δεν σκοπεύω να τους ρίξω εντομοκτόνο.