Le Moribond
Σήμερα ήμουν σε μιά κηδεία.
Ψέματα. Ήμουν σε πάρτυ - ολοήμερο.
Ψέματα. Κηδεία ήταν.
Τον Θωμά τον γνώρισα κάπου στο τέλος του πανεπιστήμιου. Εγώ τελειόφοιτος, εκείνος αιώνιος φοιτητής σε μιά φιλοσοφική σχολή αδιευκρίνιστων λοιπών στοιχείων. Από την αρχή συμπαθήσαμε ο ένας τον άλλο και πολύ γρήγορα η κοινή μας αγάπη γιά τα ζώα μας έκανε να περνάμε πολλές μέρες μαζί.
Πιό αταίριαστο ζευγάρι δεν θα μπορούσες να δεις. Ο ένας ορμητικός, θορυβώδης, σαματατζής, ο άλλος ήπιος, ήσυχος, χαμηλών τόνων. Ο ένας ανοργάνωτος και χαοτικός. Μέχρι σήμερα δεν μπορεί να οργανώσει ένα ραντεβού με την αγαπημένη του. Ο άλλος οργανωμένος και μεθοδικός. Ο ένας τεράστιος μαντράχαλος, ο άλλος μικρόσωμος, ευέλικτος και γρήγορας. Ο ένας μισάνθρωπος και μονόχνωτος, ο άλλος κοινωνικός, να γνωρίζει τους πάντες. Και το κυριότερο: να αγαπάει τους ανθρώπους με τις ατέλειες τους.
Εκείνη την εποχή, πολλές δραστηριότητες γιά την προστασία των ζώων (και του περιβάλλοντος) δεν ήταν και τόσο νόμιμες. Ότι κάναμε περιείχε το ρίσκο να μας βάλουν μέσα. Έπρεπε λοιπόν να έχουμε κάποιον γιά τα κουβαλήματα και τους ξυλοδαρμούς, αλλά και κάποιον να οργανώνει τις δραστηριότητες τόσο καλά, ώστε να μην περάσουμε τα υπόλοιπα χρόνια μας πίσω από τα σίδερα. Ο Θωμάς είχε αναλάβει αυτό το τελευταίο - και τα κατάφερε τέλεια.
Μετά το πανεπιστήμιο τραβήξαμε διαφορετικούς δρόμους. Εγώ έγινα ελεύθερος επαγγελματίας, οι πελάτες μου τεράστιες πολυεθνικές. "Κατεστημένο" με έλεγε, τις λίγες πιά φορές που επικοινωνούσαμε. Εγώ του υπενθύμιζα ότι οι ξεπουλημένοι λακέδες του κατεστημένου είναι εκείνοι που δίνουν τα λεφτά στον Θωμά γιά να συνεχίσει τις ανθρωπιστικές του δραστηριότητες.
Ο Θωμάς είχε κληρονομήσει ένα σπιτάκι από την γιαγιά του, σε μιά συνοικία με εργατικές πολυκατοικίες. Αυτό που σήμερα - ευφημιστικά - ονομάζουμε "υποβαθμισμένη περιοχή". Έπιασε δουλειά σαν δημόσιος υπάλληλος, υπεύθυνος για την κοινωνική πρόνοια.
Είχε ένα αυτοκίνητο 20 χρονών, που δεν το χρησιμοποιούσε έτσι κι αλλιώς γιατί κυκλοφορούσε συνεχώς με ποδήλατο. Το "σήμα κατατεθέν" του ήταν ότι για περιβαλλοντικούς λόγους χρησιμοποιούσε τους φακέλλους αλληλογραφίας πολλές φορές. Οχι μόνο στην ιδιωτική του αλληλογραφία, αλλά και στην υπηρεσιακή ;-)
Ο Θωμάς όμως δεν ήταν ένας γραφικός παλαβιάρης. Υπεύθυνος γιά την κοινωνική πρόνοια σημαίνει σκληρή δουλειά, όχι αστεία. Αν δεχτούμε ότι είσαι ευσυνείδητος, κάτι που γιά εκείνον ήταν αυτονόητο.
Να υπενθυμίσω ότι ο ρόλος των πολιτικών είναι να ψηφίζουν κάποια νομικά πλαίσια και να εγκρίνουν κάποια κονδύλια γιά την κοινωνική πρόνοια. Δεν μπορούν να κάνουν τίποτα περισσότερο, και πολύ σωστά. Οι άνθρωποι σαν τον Θωμά αναλαμβάνουν να αξιοποιήσουν τα κονδύλια που έχουν εγκριθεί. Από τους τελευταίους εξαρτάται αν εξανεμιστούν χωρίς αποτέλεσμα ή αν πιάσουν τόπο.
Σ' αυτήν την αποστολή ο Θωμάς τα κατάφερε τέλεια. Με την μεθοδικότητα του, την επιμονή του, την αγάπη γιά τον συνάνθρωπο του ανέλαβε μιά υποβαθμισμένη περιοχή και την έκανε πρότυπο κοινωνικής πρόνοιας. Με προγράμματα για τους ηλικιωμένους, τους ναρκομανείς, άστεγους, με καινούργιους παιδικους σταθμούς κ.α. Όλα αυτά, χωρίς να ξεχνάει τα ζώα.
Όχι μόνο διαχειρίστηκε τέλεια τα κρατικά κονδύλια, αλλά δημιούργησε καινούργια. Ξεζούμισε όσους πλούσιους έπεσαν στα χέρια του με δωρεές και εισφορές, στρίμωξε όλους τους πολιτικούς γιά να δώσουν περισσότερα λεφτά, οργάνωσε συλλογές χρημάτων.
Ο Θωμάς ήταν ένας άνθρωπος που αν τον έβλεπες στα 20 μέτρα να έρχεται καταπάνω σου σκεφτόσουν "ωχ, όχι πάλι αυτός". Κι όμως, με αυτήν την επιμονή κατάφερε να διπλασιάσει τους διαθέσιμους πόρους γιά την κοινωνική πρόνοια στην περιοχή του.
Το "πρότυπο" κοινωνικής πρόνοιας που αναφέρω πιό πάνω δεν αποτελεί προσωπική εκτίμηση αλλά επίσημο χαρακτηρισμό. Αν κάτι χαρακτηριστεί από το αρμόδιο υπουργείο σαν "πρότυπο" γιά μιά περιοχή, εφαρμόζεται υποχρεωτικά σε όλες τις άλλες. Η δουλειά του Θωμά δεν ωφέλησε μόνο τους κάτοικους της περιοχής του, αλλά οι μέθοδοι του εφαρμόζονται παντού, όπου υπάρχουν αντίστοιχα προβλήματα.
***
Ο Θωμάς ήταν συνομίληκος μου, μόλις 2 μήνες μεγαλύτερος. Πέθανε προχθές από καρκίνο του προστάτη, κάτι που μου δείχνει πόσο κοντά είμαι κι εγώ στον θάνατο :-(
Είχε λίγους μήνες να προετοιμάσει τον θάνατο του. Και θέλησε η κηδεία του να αποτελέσει γιορτή. Ένα τελευταίο γλέντι γιά τους δικούς του ανθρώπους. Ήταν γλετζές. Αγαπούσε την ζωή, όπως αγαπούσε τους ανθρώπους. Του ήταν αδιανόητο η κηδεία του να συνοδεύεται από θρήνους και τελετουργικό. Έπρεπε να έχει μουσική, φαγοπότι και γλέντι. Μέχρι σήμερα ήξερα τέτοιου είδους κηδείες μόνο από βιβλία και στίχους. Σήμερα γιά πρώτη φωρά βίωσα μιά κηδεία που ήταν γιορτή.
Θυμήθηκα ότι πριν πολλά χρόνια, σαν φοιτητές αγαπούσαμε και οι δύο μας τον Jacques Brel. Το αγαπημένο μας ήταν το "Le Moribond", ο ετοιμοθάνατος. Στους στίχους, ο Brel περιγράφει κάποιον που αποχαιρετά τον κόσμο και θέλει να τον αποχαιρετήσουν με μουσική, χορό και διασκέδαση.
Έγινε πάρτυ λοιπόν. Μιά τζαζ μπάντα έπαιζε γρήγορα κομμάτια, υπήρχε ποτό, φαγητό και ωραίες γυναίκες.
Σκυλιά που ο Θωμάς είχε βοηθήσει όσο ζούσε, γύριζαν ελεύθερα ανάμεσα στους καλεσμένους. Είδα έναν υφυπουργό, δύο γραμματείς υπουργείου, έναν βουλευτή, έναν βιομήχανο. Οι αξιότιμοι κ.κ. χρηματοδότες ;-) . Δίπλα τους γιαγιούλες που ο Θωμάς τους είχε βρει σπίτι, πρώην πρεζόνια που ο Θωμάς τα είχε βοηθήσει στην αποτοξίνωση, πρώην άνεργοι που ο Θωμάς τους είχε βρει δουλειές. Εκτός από τον στενό συγγενικό του κύκλο πρέπει να ήταν άλλα 200-300 άτομα εκεί. Οι δικοί του άνθρωποι, η γειτονιά του.
Υπήρχε ένα μικρόφωνο και όποιος ήθελε έπαιρνε τον λόγο και διηγιόταν κάποιο ανέκδοτο από την ζωή του Θωμά. Οι περισσότεροι περιέγραψαν πως τον γνώρισαν και πως τους βοήθησε. Μερικές ιστορίες μας έκαναν να κρατάμε τις κοιλιές μας από τα γέλια.
Τι ήταν ο Θωμάς; Ένα τίποτα. Ένα όνομα που αύριο θα έχει ξεχαστεί. Ένας Άνθρωπος που έτυχε να αγαπάει τους ανθρώπους και τα ζώα. Αν κάτι ελάχιστο έμεινε από την ζωή του, αυτό είναι η αγάπη που έδωσε στα πλάσματα γύρω του.
Όσο γιά μένα, το έγραψα και στην αρχή. Είμαι το τελειώς αντίθετο του Θωμά. Απο εμένα δεν θα μείνει τίποτα.
(Ναι, αγαπάω μια γυναίκα. Αλλά ο έρωτας γιά την συγκεκριμένη είναι διαφορετικό πράγμα από την γενική, αλτρουιστική αγάπη για τον άνθρωπο).
Η κηδεία μου - δεν θέλω να συμβεί καν. Αλλά τώρα είμαι πολύ κουρασμένος γιά να δώσω λεπτομέρειες.
Υ.Γ. Για τους μη γαλλομαθείς εδώ το τραγούδι του Brel με αγγλικούς υπότιτλους. Υπενθυμίζω ότι το τραγούδι έχει μελοποιηθεί και στα αγγλικά αλλά με εντελώς ποπ μελωδια και χάλια μετάφραση, που αλλάζει εντελώς το νόημα. Στο βιντεάκι ο Brel τραγουδάει και οι υπότιτλοι είναι η ακριβής μετάφραση.
Γιά όσους δεν ξέρουν τον Jacques Brel συστήνω το Amsterdam (στα 5 πιο αγαπημενα μου ολων των εποχων) και το Ne Me Quitte Pas.
Ψέματα. Ήμουν σε πάρτυ - ολοήμερο.
Ψέματα. Κηδεία ήταν.
Τον Θωμά τον γνώρισα κάπου στο τέλος του πανεπιστήμιου. Εγώ τελειόφοιτος, εκείνος αιώνιος φοιτητής σε μιά φιλοσοφική σχολή αδιευκρίνιστων λοιπών στοιχείων. Από την αρχή συμπαθήσαμε ο ένας τον άλλο και πολύ γρήγορα η κοινή μας αγάπη γιά τα ζώα μας έκανε να περνάμε πολλές μέρες μαζί.
Πιό αταίριαστο ζευγάρι δεν θα μπορούσες να δεις. Ο ένας ορμητικός, θορυβώδης, σαματατζής, ο άλλος ήπιος, ήσυχος, χαμηλών τόνων. Ο ένας ανοργάνωτος και χαοτικός. Μέχρι σήμερα δεν μπορεί να οργανώσει ένα ραντεβού με την αγαπημένη του. Ο άλλος οργανωμένος και μεθοδικός. Ο ένας τεράστιος μαντράχαλος, ο άλλος μικρόσωμος, ευέλικτος και γρήγορας. Ο ένας μισάνθρωπος και μονόχνωτος, ο άλλος κοινωνικός, να γνωρίζει τους πάντες. Και το κυριότερο: να αγαπάει τους ανθρώπους με τις ατέλειες τους.
Εκείνη την εποχή, πολλές δραστηριότητες γιά την προστασία των ζώων (και του περιβάλλοντος) δεν ήταν και τόσο νόμιμες. Ότι κάναμε περιείχε το ρίσκο να μας βάλουν μέσα. Έπρεπε λοιπόν να έχουμε κάποιον γιά τα κουβαλήματα και τους ξυλοδαρμούς, αλλά και κάποιον να οργανώνει τις δραστηριότητες τόσο καλά, ώστε να μην περάσουμε τα υπόλοιπα χρόνια μας πίσω από τα σίδερα. Ο Θωμάς είχε αναλάβει αυτό το τελευταίο - και τα κατάφερε τέλεια.
Μετά το πανεπιστήμιο τραβήξαμε διαφορετικούς δρόμους. Εγώ έγινα ελεύθερος επαγγελματίας, οι πελάτες μου τεράστιες πολυεθνικές. "Κατεστημένο" με έλεγε, τις λίγες πιά φορές που επικοινωνούσαμε. Εγώ του υπενθύμιζα ότι οι ξεπουλημένοι λακέδες του κατεστημένου είναι εκείνοι που δίνουν τα λεφτά στον Θωμά γιά να συνεχίσει τις ανθρωπιστικές του δραστηριότητες.
Ο Θωμάς είχε κληρονομήσει ένα σπιτάκι από την γιαγιά του, σε μιά συνοικία με εργατικές πολυκατοικίες. Αυτό που σήμερα - ευφημιστικά - ονομάζουμε "υποβαθμισμένη περιοχή". Έπιασε δουλειά σαν δημόσιος υπάλληλος, υπεύθυνος για την κοινωνική πρόνοια.
Είχε ένα αυτοκίνητο 20 χρονών, που δεν το χρησιμοποιούσε έτσι κι αλλιώς γιατί κυκλοφορούσε συνεχώς με ποδήλατο. Το "σήμα κατατεθέν" του ήταν ότι για περιβαλλοντικούς λόγους χρησιμοποιούσε τους φακέλλους αλληλογραφίας πολλές φορές. Οχι μόνο στην ιδιωτική του αλληλογραφία, αλλά και στην υπηρεσιακή ;-)
Ο Θωμάς όμως δεν ήταν ένας γραφικός παλαβιάρης. Υπεύθυνος γιά την κοινωνική πρόνοια σημαίνει σκληρή δουλειά, όχι αστεία. Αν δεχτούμε ότι είσαι ευσυνείδητος, κάτι που γιά εκείνον ήταν αυτονόητο.
Να υπενθυμίσω ότι ο ρόλος των πολιτικών είναι να ψηφίζουν κάποια νομικά πλαίσια και να εγκρίνουν κάποια κονδύλια γιά την κοινωνική πρόνοια. Δεν μπορούν να κάνουν τίποτα περισσότερο, και πολύ σωστά. Οι άνθρωποι σαν τον Θωμά αναλαμβάνουν να αξιοποιήσουν τα κονδύλια που έχουν εγκριθεί. Από τους τελευταίους εξαρτάται αν εξανεμιστούν χωρίς αποτέλεσμα ή αν πιάσουν τόπο.
Σ' αυτήν την αποστολή ο Θωμάς τα κατάφερε τέλεια. Με την μεθοδικότητα του, την επιμονή του, την αγάπη γιά τον συνάνθρωπο του ανέλαβε μιά υποβαθμισμένη περιοχή και την έκανε πρότυπο κοινωνικής πρόνοιας. Με προγράμματα για τους ηλικιωμένους, τους ναρκομανείς, άστεγους, με καινούργιους παιδικους σταθμούς κ.α. Όλα αυτά, χωρίς να ξεχνάει τα ζώα.
Όχι μόνο διαχειρίστηκε τέλεια τα κρατικά κονδύλια, αλλά δημιούργησε καινούργια. Ξεζούμισε όσους πλούσιους έπεσαν στα χέρια του με δωρεές και εισφορές, στρίμωξε όλους τους πολιτικούς γιά να δώσουν περισσότερα λεφτά, οργάνωσε συλλογές χρημάτων.
Ο Θωμάς ήταν ένας άνθρωπος που αν τον έβλεπες στα 20 μέτρα να έρχεται καταπάνω σου σκεφτόσουν "ωχ, όχι πάλι αυτός". Κι όμως, με αυτήν την επιμονή κατάφερε να διπλασιάσει τους διαθέσιμους πόρους γιά την κοινωνική πρόνοια στην περιοχή του.
Το "πρότυπο" κοινωνικής πρόνοιας που αναφέρω πιό πάνω δεν αποτελεί προσωπική εκτίμηση αλλά επίσημο χαρακτηρισμό. Αν κάτι χαρακτηριστεί από το αρμόδιο υπουργείο σαν "πρότυπο" γιά μιά περιοχή, εφαρμόζεται υποχρεωτικά σε όλες τις άλλες. Η δουλειά του Θωμά δεν ωφέλησε μόνο τους κάτοικους της περιοχής του, αλλά οι μέθοδοι του εφαρμόζονται παντού, όπου υπάρχουν αντίστοιχα προβλήματα.
***
Ο Θωμάς ήταν συνομίληκος μου, μόλις 2 μήνες μεγαλύτερος. Πέθανε προχθές από καρκίνο του προστάτη, κάτι που μου δείχνει πόσο κοντά είμαι κι εγώ στον θάνατο :-(
Είχε λίγους μήνες να προετοιμάσει τον θάνατο του. Και θέλησε η κηδεία του να αποτελέσει γιορτή. Ένα τελευταίο γλέντι γιά τους δικούς του ανθρώπους. Ήταν γλετζές. Αγαπούσε την ζωή, όπως αγαπούσε τους ανθρώπους. Του ήταν αδιανόητο η κηδεία του να συνοδεύεται από θρήνους και τελετουργικό. Έπρεπε να έχει μουσική, φαγοπότι και γλέντι. Μέχρι σήμερα ήξερα τέτοιου είδους κηδείες μόνο από βιβλία και στίχους. Σήμερα γιά πρώτη φωρά βίωσα μιά κηδεία που ήταν γιορτή.
Θυμήθηκα ότι πριν πολλά χρόνια, σαν φοιτητές αγαπούσαμε και οι δύο μας τον Jacques Brel. Το αγαπημένο μας ήταν το "Le Moribond", ο ετοιμοθάνατος. Στους στίχους, ο Brel περιγράφει κάποιον που αποχαιρετά τον κόσμο και θέλει να τον αποχαιρετήσουν με μουσική, χορό και διασκέδαση.
Je veux qu'on rie, Je veux qu'on danse
Je veux qu'on s'amuse comme des fous
Je veux qu'on rie, Je veux qu'on danse
Quand c'est qu'on me mettra dans le trou
Ποιός να πίστευε ότι οι αγαπημένοι στίχοι θα αποτελούσαν τόσο σύντομα την τελευταία θέληση του ενός από μας;Je veux qu'on s'amuse comme des fous
Je veux qu'on rie, Je veux qu'on danse
Quand c'est qu'on me mettra dans le trou
Έγινε πάρτυ λοιπόν. Μιά τζαζ μπάντα έπαιζε γρήγορα κομμάτια, υπήρχε ποτό, φαγητό και ωραίες γυναίκες.
Σκυλιά που ο Θωμάς είχε βοηθήσει όσο ζούσε, γύριζαν ελεύθερα ανάμεσα στους καλεσμένους. Είδα έναν υφυπουργό, δύο γραμματείς υπουργείου, έναν βουλευτή, έναν βιομήχανο. Οι αξιότιμοι κ.κ. χρηματοδότες ;-) . Δίπλα τους γιαγιούλες που ο Θωμάς τους είχε βρει σπίτι, πρώην πρεζόνια που ο Θωμάς τα είχε βοηθήσει στην αποτοξίνωση, πρώην άνεργοι που ο Θωμάς τους είχε βρει δουλειές. Εκτός από τον στενό συγγενικό του κύκλο πρέπει να ήταν άλλα 200-300 άτομα εκεί. Οι δικοί του άνθρωποι, η γειτονιά του.
Υπήρχε ένα μικρόφωνο και όποιος ήθελε έπαιρνε τον λόγο και διηγιόταν κάποιο ανέκδοτο από την ζωή του Θωμά. Οι περισσότεροι περιέγραψαν πως τον γνώρισαν και πως τους βοήθησε. Μερικές ιστορίες μας έκαναν να κρατάμε τις κοιλιές μας από τα γέλια.
Τι ήταν ο Θωμάς; Ένα τίποτα. Ένα όνομα που αύριο θα έχει ξεχαστεί. Ένας Άνθρωπος που έτυχε να αγαπάει τους ανθρώπους και τα ζώα. Αν κάτι ελάχιστο έμεινε από την ζωή του, αυτό είναι η αγάπη που έδωσε στα πλάσματα γύρω του.
Όσο γιά μένα, το έγραψα και στην αρχή. Είμαι το τελειώς αντίθετο του Θωμά. Απο εμένα δεν θα μείνει τίποτα.
(Ναι, αγαπάω μια γυναίκα. Αλλά ο έρωτας γιά την συγκεκριμένη είναι διαφορετικό πράγμα από την γενική, αλτρουιστική αγάπη για τον άνθρωπο).
Η κηδεία μου - δεν θέλω να συμβεί καν. Αλλά τώρα είμαι πολύ κουρασμένος γιά να δώσω λεπτομέρειες.
Υ.Γ. Για τους μη γαλλομαθείς εδώ το τραγούδι του Brel με αγγλικούς υπότιτλους. Υπενθυμίζω ότι το τραγούδι έχει μελοποιηθεί και στα αγγλικά αλλά με εντελώς ποπ μελωδια και χάλια μετάφραση, που αλλάζει εντελώς το νόημα. Στο βιντεάκι ο Brel τραγουδάει και οι υπότιτλοι είναι η ακριβής μετάφραση.
Γιά όσους δεν ξέρουν τον Jacques Brel συστήνω το Amsterdam (στα 5 πιο αγαπημενα μου ολων των εποχων) και το Ne Me Quitte Pas.