Newspeak
Ο Όργουελ έγραφε στο 1984 - πολύ σωστά - ότι ο απόλυτος έλεγχος μπορεί να επιτευχθεί μόνο άν το καθεστώς ελέγχει και την γλώσσα. Γι' αυτό το εφιαλτικό καθεστώς στο 1984 είχε εφεύρει την νιουσπήκ.
Πρόσφατα είχα την δυσάρεστη εμπειρία της επιβεβαίωσης αυτής της οργουελιανής φράσης. Δίνω τις λεπτομέρειες της συγκεκριμένης εμπειρίας λίγο παρακάτω στο ποστ, αλλά ξεκινάω με κάποιες άλλες σκέψεις.
Πιό σημαντικό από την νιουσπήκ είναι το πως αντιδράμε εμείς. Τι αν(τ)οχές έχουμε. Έγραψα στο προηγούμενο ποστ ότι δεν πιστεύω σε θεωρίες συνωμοσίας. Δεν πιστεύω δλδ. ότι υπάρχουν κάποιοι "Αλλοι" που θέλουν να μας ελέγξουν. Μακάρι να υπήρχαν αυτοί οι "Άλλοι", θα είχαμε τουλάχιστον έναν συγκεκριμένο εχθρό να πολεμήσουμε. Θα μπορούσαμε να καταστρώσουμε ένα σχέδιο δράσης και να αντισταθούμε. Τώρα μας απειλεί ο γείτονας της διπλανής πόρτας και δεν το ξέρει ούτε ο ίδιος - πόσο μάλλον μέχρι να το καταλάβουμε εμείς. Πως, με τι σχέδιο να το αντιμετωπίσουμε αυτό;
Δίνω πιό κάτω ένα παράδειγμα (γιά την ακρίβεια, πρόκειται γιά 3 κείμενα) από νιουσπήκ. Πρόκειται γιά δελτία τύπου που εξέδωσε την περασμένη άνοιξη το ελληνικό Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Είμαι σχεδόν σίγουρος ότι ο ανίκανος δημοσιογραφίσκος που τα συνέταξε δεν είχε καμμία πρόθεση να ελέγξει μυαλά. Αμφιβάλλω αν ξέρει καν τον όρο νιουσπήκ.
Κι όμως τα κείμενα του αποτελούν κλασσικό παράδειγμα του ορισμού της νιουσπήκ που δίνει ο Όργουελ. Να εννοείς τα τελείως αντίθετα πράγματα από αυτά που γράφεις.
Εκείνο που με τρομάζει περισσότερο κι από τα ίδια τα κείμενα είναι οι αντιδράσεις. Δεν υπήρξε καμμία. Νάδα, νιέτ, ντιπ. Δεν έχει πολιτικούς εχθρούς αυτό το υπουργείο και ο υπουργός του; Γιατί δεν πήρε κανένας αυτά τα κείμενα να τα ξετινάξει; Στο κάτω κάτω, τα δελτία τύπου γράφονται από δημοσιογράφους (ο συγκεκριμένος ΣΙΓΟΥΡΑ διορίστηκε με μέσον) και απευθύνονται πρώτιστα σε δημοσιογράφους. Γιατί δεν διαμαρτυρήθηκε κανένας; Γιατί δεν εκμεταλλεύτηκε η αντίθετη πολιτική παράταξη το γεγονός;
Στην Ελλάδα η νιουσπήκ θεωρείται νορμάλ. Τα κειμενάκια αυτά από μόνα τους δεν αποτελούν έλεγχο των σκέψεων μας. Ούτε ήταν αυτή η πρόθεση του δημιουργού τους. Αλλά από την στιγμή που η κοινωνία μας αποδέχεται την νιουσπήκ σαν κάτι απλό και καθημερινό, την κάτσαμε την βάρκα. Από χέρι.
Από την στιγμή που κάποιος διαστρέφει την πραγματικότητα (χρησιμοποιώντας μάλιστα το ισχυρότερο όπλο: την γλώσσσα) και κανένας δεν το αντιλαμβάνεται καν, ο νοητικός έλεγχος είναι πολύ κοντά.
Το θέμα των 3 αυτών δελτίων τύπου - συνολικά 6 σελίδων - είναι αδιάφορο. Γιά την Ιστορία αναφέρω ότι το θέμα ήταν η προστασία των (αδέσποτων) ζώων. Θα μπορούσαν όμως να είναι οι φωτιές, οι καλλιέργειες ή οτιδήποτε άλλο.
Το περιεχόμενο των 3 δελτίων τύπου είναι τυπικό παράδειγμα νιουσπήκ. Αντί να πληροφορήσει το υπουργείο τους πολίτες πάνω σ' ένα συγκεκριμένο θέμα - ως ώφειλε, γι' αυτό τους πληρώνουμε -, επιδίδεται σε έναν εμετικό λιβανωτό του υπουργού. Έναν δεκάρικο, ένα λογίδριο αντάξιο του Κιμ Ιλ Σουνγκ, που στην Β. Κορέα τον αποκαλούν (υποχρεωτικά εννοείται) "μεγάλο πατερούλη", "μεγάλο οδηγητή" ή κάτι παρομοίως ηλίθιο.
Υποτίθεται ότι ένα δελτίο τύπου είναι ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ από την εξουσία προς τους πολίτες πάνω σ' ένα θέμα. Στοιχεία, Γεγονότα, Αποφάσεις. Τα συγκεκριμένα "δελτία τύπου" αποτελούνται από 6 σελίδες λιβάνισμα προς τον κο. υπουργό. Πόσο καλός είναι, πόσο ευαίσθητος στα προβλήματα μας, πόσο μας αγαπάει (το γράφει επί λέξει αυτό). Το ότι μας μίλησε, μας υποσχέθηκε, μας διαβεβαίωσε ότι να, εδωνά, τώρα, σύντομα, προσεχώς θα επιληφθεί του προβλήματος μας και όλα θα γίνουν μέλι-γάλα.
Αν ο κος. υπουργός θέλει να μας πείσει γιά το πόσο καλός είναι, γιατί δεν κάνει μιά προεκλογική καμπάνια με δικά του λεφτά; Ας γεμίσει - με έξοδα του - την Αθήνα με αφίσες. Γιατί θα πρέπει να μας ενημερώνει ένα κρατικό δελτίο τύπου - με έξοδα του ελληνικού κράτους - γιά το πόσο καλός είναι ο κος. υπουργός;
Αααααα, μην ξεχάσω. Εκτός από το πόσο άξιος είναι ο κος. υπουργός, τα δελτία τύπου επιμένουν στην ιστορική θέση ότι η Ελλάδα έδωσε τα φώτα του πολιτισμού σε όλον τον κόσμο. Αν αυτό έχει σχέση με το θέμα - υπενθυμίζω ότι το θέμα ήταν η προστασία των ζώων -, τότε εγώ είμαι η Πάμελα Άντερσον (γνωστή φιλόζωη ακτιβίστρια).
Μπορεί να τους πληρώνουμε κάτι παραπάνω, μπορεί να μην μαθαίνουμε τίποτα γιά το θέμα που μας ενδιαφέρει, αλλά μας τονώνουν το εθνικό φρόνημα.
Δεν με ενδιαφέρει η πολιτική διάσταση του γεγονότος. Το ότι όλοι οι πολιτικοί είναι άχρηστοι, ανίκανοι και ότι βάζουν χέρι στον κρατικό κορβανά το ήξερα από πριν. Μπανάλ πράγματα. Δεν με ενδιαφέρει ούτε ο συγκεκριμένος υπουργός ούτε τα συγκεκριμένα δελτία τύπου.
Εκείνο που με κάνει ν' ανατριχιάζω είναι η νιουσπήκ.
"Η ελευθερία είναι σκλαβιά" έγραφε ο Όργουελ.
"Η εργασία σε κάνει ελεύθερο" έγραφαν οι ναζί στην είσοδο του Άουσβιτς.
"Θα σας ενημερώσω γιά την προστασία των ζώων. Είμαι πολύ καλός, πολύ ικανός, σας αγαπάω, σκύβω πάνω από τα προβλήματα σας και θα κάνω σύντομα κάτι γι' αυτά. Και η Ελλάδα έδωσε τα φώτα του πολιτισμού στον κόσμο" γράφει ο υπουργός μας.
Νιουσπήκ και πάσης ΕΛλάδος.
Και κανένας δεν το παίρνει χαμπάρι. Εν έτει 2009 κανένας δεν διαμαρτύρεται γιά την διαστροφή της πραγματικότητας, γιά την προσβολή της Λογικής. Κανένας ( ; ) δεν καταλαβαίνει ότι όποιος ελέγχει την γλώσσα μας, ελέγχει και την σκέψη μας.
Το 1984 είναι εδώ.
Υ.Γ. Αφήνω εντελώς απ' έξω την μορφή των κειμένων. Ασυνταξίες, γλωσσικά λάθη (τέτοια, που να τα αναγνωρίζω εγώ ο μαθηματικός από μακρυά), προτάσεις χωρίς ρήμα, δευτερεύουσες προτάσεις μέσα σε πρωτεύουσες (που βρίσκονται μέσα σε άλλες δευτερεύουσες κ.ο.κ. ), λάθος αντωνυμίες κλπ. κλπ.
Το οποιοδήποτε αλβανάκι στην 3η τάξη του Δημοτικού Σχολείου Κυψέλης γράφει καλύτερες και πιο κατανοητές εκθέσεις από αυτά τα "δελτία τύπου".
Πρόσφατα είχα την δυσάρεστη εμπειρία της επιβεβαίωσης αυτής της οργουελιανής φράσης. Δίνω τις λεπτομέρειες της συγκεκριμένης εμπειρίας λίγο παρακάτω στο ποστ, αλλά ξεκινάω με κάποιες άλλες σκέψεις.
Πιό σημαντικό από την νιουσπήκ είναι το πως αντιδράμε εμείς. Τι αν(τ)οχές έχουμε. Έγραψα στο προηγούμενο ποστ ότι δεν πιστεύω σε θεωρίες συνωμοσίας. Δεν πιστεύω δλδ. ότι υπάρχουν κάποιοι "Αλλοι" που θέλουν να μας ελέγξουν. Μακάρι να υπήρχαν αυτοί οι "Άλλοι", θα είχαμε τουλάχιστον έναν συγκεκριμένο εχθρό να πολεμήσουμε. Θα μπορούσαμε να καταστρώσουμε ένα σχέδιο δράσης και να αντισταθούμε. Τώρα μας απειλεί ο γείτονας της διπλανής πόρτας και δεν το ξέρει ούτε ο ίδιος - πόσο μάλλον μέχρι να το καταλάβουμε εμείς. Πως, με τι σχέδιο να το αντιμετωπίσουμε αυτό;
Δίνω πιό κάτω ένα παράδειγμα (γιά την ακρίβεια, πρόκειται γιά 3 κείμενα) από νιουσπήκ. Πρόκειται γιά δελτία τύπου που εξέδωσε την περασμένη άνοιξη το ελληνικό Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Είμαι σχεδόν σίγουρος ότι ο ανίκανος δημοσιογραφίσκος που τα συνέταξε δεν είχε καμμία πρόθεση να ελέγξει μυαλά. Αμφιβάλλω αν ξέρει καν τον όρο νιουσπήκ.
Κι όμως τα κείμενα του αποτελούν κλασσικό παράδειγμα του ορισμού της νιουσπήκ που δίνει ο Όργουελ. Να εννοείς τα τελείως αντίθετα πράγματα από αυτά που γράφεις.
Εκείνο που με τρομάζει περισσότερο κι από τα ίδια τα κείμενα είναι οι αντιδράσεις. Δεν υπήρξε καμμία. Νάδα, νιέτ, ντιπ. Δεν έχει πολιτικούς εχθρούς αυτό το υπουργείο και ο υπουργός του; Γιατί δεν πήρε κανένας αυτά τα κείμενα να τα ξετινάξει; Στο κάτω κάτω, τα δελτία τύπου γράφονται από δημοσιογράφους (ο συγκεκριμένος ΣΙΓΟΥΡΑ διορίστηκε με μέσον) και απευθύνονται πρώτιστα σε δημοσιογράφους. Γιατί δεν διαμαρτυρήθηκε κανένας; Γιατί δεν εκμεταλλεύτηκε η αντίθετη πολιτική παράταξη το γεγονός;
Στην Ελλάδα η νιουσπήκ θεωρείται νορμάλ. Τα κειμενάκια αυτά από μόνα τους δεν αποτελούν έλεγχο των σκέψεων μας. Ούτε ήταν αυτή η πρόθεση του δημιουργού τους. Αλλά από την στιγμή που η κοινωνία μας αποδέχεται την νιουσπήκ σαν κάτι απλό και καθημερινό, την κάτσαμε την βάρκα. Από χέρι.
Από την στιγμή που κάποιος διαστρέφει την πραγματικότητα (χρησιμοποιώντας μάλιστα το ισχυρότερο όπλο: την γλώσσσα) και κανένας δεν το αντιλαμβάνεται καν, ο νοητικός έλεγχος είναι πολύ κοντά.
Το θέμα των 3 αυτών δελτίων τύπου - συνολικά 6 σελίδων - είναι αδιάφορο. Γιά την Ιστορία αναφέρω ότι το θέμα ήταν η προστασία των (αδέσποτων) ζώων. Θα μπορούσαν όμως να είναι οι φωτιές, οι καλλιέργειες ή οτιδήποτε άλλο.
Το περιεχόμενο των 3 δελτίων τύπου είναι τυπικό παράδειγμα νιουσπήκ. Αντί να πληροφορήσει το υπουργείο τους πολίτες πάνω σ' ένα συγκεκριμένο θέμα - ως ώφειλε, γι' αυτό τους πληρώνουμε -, επιδίδεται σε έναν εμετικό λιβανωτό του υπουργού. Έναν δεκάρικο, ένα λογίδριο αντάξιο του Κιμ Ιλ Σουνγκ, που στην Β. Κορέα τον αποκαλούν (υποχρεωτικά εννοείται) "μεγάλο πατερούλη", "μεγάλο οδηγητή" ή κάτι παρομοίως ηλίθιο.
Υποτίθεται ότι ένα δελτίο τύπου είναι ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ από την εξουσία προς τους πολίτες πάνω σ' ένα θέμα. Στοιχεία, Γεγονότα, Αποφάσεις. Τα συγκεκριμένα "δελτία τύπου" αποτελούνται από 6 σελίδες λιβάνισμα προς τον κο. υπουργό. Πόσο καλός είναι, πόσο ευαίσθητος στα προβλήματα μας, πόσο μας αγαπάει (το γράφει επί λέξει αυτό). Το ότι μας μίλησε, μας υποσχέθηκε, μας διαβεβαίωσε ότι να, εδωνά, τώρα, σύντομα, προσεχώς θα επιληφθεί του προβλήματος μας και όλα θα γίνουν μέλι-γάλα.
Αν ο κος. υπουργός θέλει να μας πείσει γιά το πόσο καλός είναι, γιατί δεν κάνει μιά προεκλογική καμπάνια με δικά του λεφτά; Ας γεμίσει - με έξοδα του - την Αθήνα με αφίσες. Γιατί θα πρέπει να μας ενημερώνει ένα κρατικό δελτίο τύπου - με έξοδα του ελληνικού κράτους - γιά το πόσο καλός είναι ο κος. υπουργός;
Αααααα, μην ξεχάσω. Εκτός από το πόσο άξιος είναι ο κος. υπουργός, τα δελτία τύπου επιμένουν στην ιστορική θέση ότι η Ελλάδα έδωσε τα φώτα του πολιτισμού σε όλον τον κόσμο. Αν αυτό έχει σχέση με το θέμα - υπενθυμίζω ότι το θέμα ήταν η προστασία των ζώων -, τότε εγώ είμαι η Πάμελα Άντερσον (γνωστή φιλόζωη ακτιβίστρια).
Μπορεί να τους πληρώνουμε κάτι παραπάνω, μπορεί να μην μαθαίνουμε τίποτα γιά το θέμα που μας ενδιαφέρει, αλλά μας τονώνουν το εθνικό φρόνημα.
Δεν με ενδιαφέρει η πολιτική διάσταση του γεγονότος. Το ότι όλοι οι πολιτικοί είναι άχρηστοι, ανίκανοι και ότι βάζουν χέρι στον κρατικό κορβανά το ήξερα από πριν. Μπανάλ πράγματα. Δεν με ενδιαφέρει ούτε ο συγκεκριμένος υπουργός ούτε τα συγκεκριμένα δελτία τύπου.
Εκείνο που με κάνει ν' ανατριχιάζω είναι η νιουσπήκ.
"Η ελευθερία είναι σκλαβιά" έγραφε ο Όργουελ.
"Η εργασία σε κάνει ελεύθερο" έγραφαν οι ναζί στην είσοδο του Άουσβιτς.
"Θα σας ενημερώσω γιά την προστασία των ζώων. Είμαι πολύ καλός, πολύ ικανός, σας αγαπάω, σκύβω πάνω από τα προβλήματα σας και θα κάνω σύντομα κάτι γι' αυτά. Και η Ελλάδα έδωσε τα φώτα του πολιτισμού στον κόσμο" γράφει ο υπουργός μας.
Νιουσπήκ και πάσης ΕΛλάδος.
Και κανένας δεν το παίρνει χαμπάρι. Εν έτει 2009 κανένας δεν διαμαρτύρεται γιά την διαστροφή της πραγματικότητας, γιά την προσβολή της Λογικής. Κανένας ( ; ) δεν καταλαβαίνει ότι όποιος ελέγχει την γλώσσα μας, ελέγχει και την σκέψη μας.
Το 1984 είναι εδώ.
Υ.Γ. Αφήνω εντελώς απ' έξω την μορφή των κειμένων. Ασυνταξίες, γλωσσικά λάθη (τέτοια, που να τα αναγνωρίζω εγώ ο μαθηματικός από μακρυά), προτάσεις χωρίς ρήμα, δευτερεύουσες προτάσεις μέσα σε πρωτεύουσες (που βρίσκονται μέσα σε άλλες δευτερεύουσες κ.ο.κ. ), λάθος αντωνυμίες κλπ. κλπ.
Το οποιοδήποτε αλβανάκι στην 3η τάξη του Δημοτικού Σχολείου Κυψέλης γράφει καλύτερες και πιο κατανοητές εκθέσεις από αυτά τα "δελτία τύπου".
3 σχολια:
Ναι, η γλώσσα είναι το πρώτο θύμα της μικροπολιτικής, χάνει όχι μόνο τη μορφή της, αλλά, κυρίως το περιεχόμενό της. Σκοπός δεν είναι να μεταφέρει νόημα, αλλά να παραπλανά αμαθείς και ημιμαθείς, βραχυκυκλώνοντας τη σκέψη. Οι λέξεις παρατίθενται και χρησιμοποιούνται σαν διακοσμητικά αντικείμενα. Επιλέγονται με βάση την εκάστοτε «μόδα» και νεο-καθαρευουσιανισμό και τα επίθετα υπεραφθονούν. Ακόμη και αν συζητά ένας πολιτικός με έναν άνθρωπο που δεν πέφτει θύμα της παραπλάνησης και δεν καταπίνει τα λογικά σφάλματα, αυτός επιμένει, με σκοπό τις εντυπώσεις στο απαίδευτο κοινό, αφού αυτό ενδιαφέρει. Ο μέσος πολιτικός κάνει διάλογο χρησιμοποιώντας σχεδόν αποκλειστικά λογικά σφάλματα, αντί να υπερασπίζεται γνήσια τη θέση του (αντί επιχειρηματολογίας, επανάληψη θέσης με διαφορετικά λόγια, προσωπικές επιθέσεις, επιχειρήματα του τύπου «εσείς τα κάνατε χειρότερα», άσχετα με το αντικείμενο επιχειρήματα και συγκρίσεις κ.λπ. κ.λπ.). Αλήθεια, δεν βλέπω λινκ για τα κείμενα που αναφέρεις, αν και τα παραδείγματα είναι άπειρα και αρκεί εδώ κάποιος να ανοίξει το ραδιόφωνο ή την τηλεόραση. Ιδίως τώρα με τις εκλογές θα γίνει το σώσε :)
Το τρομαχτικο ειναι οτι η νιουσπηκ εχει ηδη περασει στην καθημερινη μας ζωη (αρα και την σκεψη). Αν περιοριζονταν στους λογους των πολιτικων, θα μπορουσαμε να την απομονωσουμε.
Εχω δει ελληνες να τσακωνονται επι ωρες πανω σ' ενα θεμα, για το οποιο *συμφωνουσαν* !!
Τα νοηματα εχουν αλλοιωθει πολυ, η γλωσσα εχει γινει "αλλα λεω, τα αντιθετα εννοω". Αντε μετα να καταλαβεις αν συμφωνεις η διαφωνεις με τον απεναντι σου.
Γι' αυτο επιμενω στην ακριβολογια. Που δυστυχως συχνα συνοδευεται απο μακρηγορια - μεχρι να εξηγησω ακριβως τι εννοω. Προτυπα μου ειναι εκεινοι που μπορουν να εκφραζουν με ακριβεια πολλα νοηματα σε ελαχιστες λεξεις.
Γι' αυτο εχω μια συμπαθεια προς τα (καλα) συνθηματα και τα (πετυχημενα) διαφημιστικα σποτ ;-)
Δεν εδωσα λινκ για τα κειμενα στα οποια αναφερομαι, γιατι τα εχω σε χαρτι. Προκειται για τα επισημα δελτια τυπου του υπουργειου αγροτικης αναπτυξης με ημερομηνιες 22/04, 05/05 και 20/05 αυτης της χρονιας.
Καλησπερα και καλως σε βρηκα.
Οσον αφορά την ακριβολογία, ένα τρανταχτό παράδειγμά που όλοι μας το κάναμε "γαργάρα", τα τελευταία χρόνια το πάλαι ποτέ υπουργείο εργασίας έγινε υπουργείο απασχόλησης...
Και ακριβολογοντας δεν είναι το ίδιο, αλλά κανείς μας δεν θυμάμαι να φώναξε...
Post a Comment