Υψηλή Πολιτική
Έχω στο μυαλό μου μιά επαγωγή. Ότι καπιταλισμός => δημοκρατία => ευημερία.
Το ξέρω ότι είναι λάθος, είμαι σίγουρος γι' αυτό. Αλλά σαν μαθηματικός δεν μου αρκεί να ξέρω. Πρέπει να ξέρω και το γιατί. Με απασχολεί ο συσχετισμός μεταξύ του καπιταλισμού και της (κοινοβουλευτικής) δημοκρατίας από την μιά - και το ερώτημα κατά πόσο αυτή η σχέση παράγει ευημερία από την άλλη.
Η πρώτη διαπίστωση είναι ότι ο σημερινός καπιταλισμός έχει πάψει προ πολλού να έχει σχέση με αυτό που περιγράφει ο Μαρξ. Υπάρχουν μεν ακόμα οι ιδιοκτήτες των μέσων παραγωγής και οι προλετάριοι που παράγουν υπεραξία, αλλά αυτοί οι δύο παράγοντες του καπιταλισμού έχουν βαθιά θαφτεί από δεκάδες άλλους. Σήμερα ο κάθε 19χρονος μπορεί να πάρει ένα PC και να ιδρύσει την Google. Ο τριτογενής τομέας έχει ξεπεράσει προ πολλού την καπιταλιστική βιομηχανική παραγωγή.
Γεννησε η δημοκρατία τον καπιταλισμό; Ισως. Δεν ξέρω. Όλα δείχνουν προς τα εκεί. Ο καπιταλισμός μεταφυτεύτηκε - βίαια - και σε πολλές δικτατορίες, αλλά παντού όπου παρουσιάστηκε σαν νορμάλ εξέλιξη είχε την δημοκρατία σαν υπόβαθρο.
Συνεπάγεται η δημοκρατία από τον καπιταλισμό; Πιστεύω πως όχι. Π.χ. στην πρωην Σοβ. Ένωση υπήρχε καπιταλισμός. Υπήρχε ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής και υπήρχε υπεραξία. Τώρα το αν η υπεραξία πήγαινε σε "λάθος" προορισμούς είναι άλλο καπέλο. Ο πρώην σοβιετικός καπιταλισμός δεν γεννησε δημοκρατία. Ούτε ο σημερινός ρωσικός καπιταλισμός το καταφέρνει. Η σημερινή ρωσική "δημοκρατία" πρέπει να γράφεται με πολλά εισαγωγικά.
Συνεπάγεται ο καπιταλισμός από την δημοκρατία; Πιστεύω πως ναι. Η δημοκρατία φέρνει αναγκαστικά την ελεύθερη αγορά. Η ελεύθερη αγορά δεν είναι αναγκαστικά καπιταλιστική, αλλά - με τα σημερινά δεδομένα - πολύ κοντά στον καπιταλισμό.
Αυτή η σκέψη με φέρνει στο προσωπικό μου πολιτικό ιδεώδες. Μιάς δημοκρατίας με ελεύθερη αγορά αλλά χωρίς καπιταλισμό - που τον θεωρώ ξεπερασμένο. Αυτό έχει σχέση με την ευημερία και θα το αναλύσω παρακάτω.
Πριν προχωρήσω στην σχέση καπιταλισμού / δημοκρατίας με την ευημερία, πρέπει να δώσω μερικούς ορισμούς. Είπα ήδη ότι ο καπιταλισμός σήμερα δεν είναι αυτό που έχει περιγράψει ο Μαρξ. Τι είναι όμως (κοινοβουλευτική) δημοκρατία;
Βλέπω ότι η δημοκρατία των ΗΠΑ είναι εντελώς διαφορετική από εκείνη της Γαλλίας, και εκείνη με την σειρά της εντελώς διαφορετική από εκέινη της Γερμανίας, της Σουηδίας, της Αγγλίας κ.ο.κ.
Η δημοκρατία είναι μιά γενική ιδέα περί συνέλευσης / λαικής κυριαρχίας, που έχει σαν ιδέα τις ρίζες της στην αρχαία Ελλάδα. Το πως εφαρμόζεται πρακτικά αυτή η γενική ιδέα είναι μιά πολύ ιδιαίτερη υπόθεση γιά κάθε λαό.
Η δημοκρατία ήρθε σε μερικούς λαούς με εξέγερση. Εδραιώθηκε με αίμα. Παραδείγματα οι ΗΠΑ, η Αγγλία, η Γαλλία, η Σουηδία, η Ιταλία, η Ελβετία. Σε άλλους λαούς μεταφυτεύτηκε από σπόντα. Παράδειγμα η Ελλάδα. Το 1821 έγινε μιά εθνική εξέγερση και οι μεγάλες δυνάμεις που επιβλήθηκαν στην Ελλάδα μετά, έφεραν την δημοκρατία σαν εισαγόμενο φρούτο.
Ο Κολοκοτρώνης και ο Ανδρούτσος έχυσαν το αίμα τους γιά να διώξουν τους τούρκους (εθνική εξέγερση). Δεν το έχυσαν γιά να ιδρύσουν κοινοβούλιο.
Έχουμε τέλος την κοινοβουλευτική δημοκρατία να επιβάλλεται με το ζόρι σε μερικές χώρες. Παράδειγμα η Γερμανία. Μετά τον πόλεμο, οι 4 κατακτητές (ΗΠΑ, Αγγλία, Γαλλία στην δυτική και Ρωσία στην ανατολική) επέβαλλαν το πολίτευμα που γουστάριζαν.
Η διαφορετική επικράτηση της δημοκρατίας σε κάθε χώρα εξηγεί και την διαφορετική αντιμετώπιση από κάθε λαό. Μπορεί οι αμερικάνοι να έχουν χιλιάδες στραβά, αλλά άμα τους θίξεις την δημοκρατία θα σου κόψουν το λαρύγγι. Το ίδιο και οι γάλλοι.
Αντίθετα οι έλληνες δεν πολυνοιάζονται γιά την δημοκρατία. Γι' αυτούς είναι εισαγόμενο φρούτο είπαμε. Ρουσφέτι, φοροδιαφυγή, πολιτικό κόστος, πελατειακές σχέσεις, διασπάθιση του δημόσιου χρήματος είναι ενέργειες που σαν κοινό παρονομαστή έχουν την υπονόμευση της δημοκρατίας. Στην Ελλάδα όποιος ρουσφετολογεί θεωρείται καπάτσος και μάγκας. Στις ΗΠΑ υπάρχει ρουσφέτι μεν, αλλά όποιος ρουσφετολογεί θεωρείται απατεώνας.
Αυτή είναι μιά ΠΟΛΥ βασική διαφορά, που βασίζεται στην διαφορετική αξιολόγηση που δίνουν στην δημοκρατία τους οι δύο λαοί.
Η Γερμανία είναι μια ειδική περίπτωση, που βάζει και τον τρίτο παράγοντα αυτού του ποστ (την ευημερία) στην εξίσωση.
Κανονικά η Γερμανία θα έπρεπε να είναι σαν την Ελλάδα. Την δημοκρατία της την φόρεσαν καπέλο, δεν την ζήτησε ο λαός. Κανονικά θα έπρεπε οι γερμανοί να καταστρατηγούν την δημοκρατία τους με χιλιάδες ρουσφέτια και ατιμίες κάθε μέρα. Δεν το κάνουν, γιατί έχουν συνδέσει στο μυαλό τους την δημοκρατία με την ευημερία. Μπορεί να είναι αντικειμενικά λάθος, αλλά γιά τον τυπικό γερμανό - καλώς η κακώς - η δημοκρατία και η ευημερία πάνε μαζί.
Αν πεις σε γερμανό οτι έβαλες το παιδί σου με μέσον στο δημόσιο, θα σε σκοτώσει διά λιθοβολισμού. Όχι γιατί είναι πιό έξυπνος / ηθικός από τον τυπικό έλληνα. Αλλά γιατί νιώθει ότι του απειλείς την προσωπική του ευημερία.
Μικρή παρένθεση και απόδειξη των σκέψεων μου: τα τελευταία χρόνια που η γερμανική ευημερία μειώνεται δραματικά, η αξιοπιστία της δημοκρατίας φθίνει δραματικά. Όσο μειώνονται τα εισοδήματα, τόσο περισσότεροι γερμανοί θέλουν να μειώσουν την δημοκρατία τους και να επιστρέψουν σε ένα αυταρχικό υπερ-κράτος. Οι γάλλοι έχουν πιό μειωμένα εισοδήματα από τους γερμανούς αλλά κανένας γάλλος δεν κάνει συμβιβασμούς με την δημοκρατία του.
Ξαναγυρίζω στην Ελλάδα. Στην Ελλάδα η δημοκρατία δεν έχει ισχυρά ερείσματα, δεν την επέλεξε ο λαός όπως στην Ελβετία. Ήρθε ξενόφερτη. Επίσης, στην Ελλάδα η δημοκρατία δεν συνδυάζεται με την ευημερία. Κανένας έλληνας δεν πιστεύει ότι στην προσωπική του ζωή τα πάει καλά επειδή λειτουργεί το κράτος και οι θεσμοί. Κανένας έλληνας δεν συνδέει την οικονομική του άνεση με την καλή λειτουργία των κρατικών μηχανισμών (κάτι που κάνουν κατά κόρον οι γερμανοί).
Πιστεύω ότι η Ελλάδα είναι μιά χαμένη υπόθεση. Δυστυχώς, δεν υπάρχει ελπίδα γι' αυτήν την χώρα. Μιά χρεωκοπία θα ήταν μιά λύση. Ίσως ταρακουνούσε τα νερά. Ίσως μιά χρεωκοπία ανάγκαζε τους έλληνες να αναρωτηθούν τι πολίτευμα έχουν και τι πολίτευμα θέλουν. Αν οι έλληνες αποφάσιζαν υπέρ της δημοκρατίας σε συνθήκες επανάστασης, θα την σέβονταν περισσότερο μετά. Δυστυχώς, οι γερμανοί δεν θα αφήσουν την Ελλάδα να χρεωκοπήσει. Δεν τους συμφέρει.
* * *
Σαν επίλογο, αφήνω τις σημερινές συνθήκες. Σκέφτομαι γύρω από το μελλοντικό ιδεατό πολίτευμα.
Το καπιταλισμό τον θεωρώ ξεπερασμένο και νεκρό. Δεν λυπάμαι καθόλου γιά τον θάνατο του. Θα ήθελα να πετάξουμε όσο γίνεται πιό γρήγορα τα υπολείμματα του - ιδίως το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Το οποίο θεωρώ σαν απομεινάρι του καπιταλισμού και σαν σημαντικό φρένο γιά την θετική εξέλιξη μας. Το μέλλον βρίσκεται στην ελεύθερη αγορά, με τις μικρές και ευέλικτες οικονομικές μονάδες. Φτάνει πιά η μαζικοποίηση των πάντων και οι οικονομίες κλίμακας (θέλω ξεχωριστό ποστ γιά να το αναλύσω αυτό).
Την δημοκρατία την θέλω πιό ανανεωμένη, πιό μοντέρνα. Με λιγότερη γραφειοκρατία, περισσότερους ελέγχους, περισσότερη διαφάνεια. Η Ευρωπαική Ένωση είναι μιά θαυμάσια ιδέα, αλλά η υλοποίηση της είναι ένας εφιάλτης. Η μελλοντική Δημοκρατία της Ευρώπης δεν επιτρέπεται να έχει σχέση με το σημερινό έκτρωμα των Βρυξελλών. Η ευρωπαική διοίκηση σήμερα είναι ένας υπερδιογκωμένος γραφειοκρατικός, διεφθαρμένος, αδιαφανής και αντιπαραγωγικός ελέφαντας.
Αν συνεχίσει αυτό, δικαίως οι λαοί της ευρώπης θα απαξιώσουν την ευρωπαική δημοκρατία.
Τέλος έχω μιά καινούργια αντίληψη γιά την ευημερία. Ευημερία δεν είναι μόνο το εμπορικό ισοζύγιο, ούτε οι ρυθμοι "ανάπτυξης" όπως τους εννοούν οι οικονομολόγοι σήμερα. Είναι τεχνικά αδύνατον να έχουμε παγκόσμιο εμπόριο και όλοι οι λαοί να έχουν θετικό εμπορικό ισοζύγιο. Πρέπει η ευημερία να οριστεί αλλιώς. Και σίγουρα ο ορισμός της ευημερίας πρέπει να περιλαμβάνει και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
Ψιλο-διευκρίνηση γιά ολο το παραπάνω κείμενο: μιλάω γιά την συνολική ευημερία ενός λαού που εξαρτάται από το πολίτευμα και τα οικονομικά μεγέθη. Δεν μιλάω γιά την προσωπική ευημερία που εξαρτάται από το αν η αγαπημένη μου μου χαμογελάει η όχι.
Το ξέρω ότι είναι λάθος, είμαι σίγουρος γι' αυτό. Αλλά σαν μαθηματικός δεν μου αρκεί να ξέρω. Πρέπει να ξέρω και το γιατί. Με απασχολεί ο συσχετισμός μεταξύ του καπιταλισμού και της (κοινοβουλευτικής) δημοκρατίας από την μιά - και το ερώτημα κατά πόσο αυτή η σχέση παράγει ευημερία από την άλλη.
Η πρώτη διαπίστωση είναι ότι ο σημερινός καπιταλισμός έχει πάψει προ πολλού να έχει σχέση με αυτό που περιγράφει ο Μαρξ. Υπάρχουν μεν ακόμα οι ιδιοκτήτες των μέσων παραγωγής και οι προλετάριοι που παράγουν υπεραξία, αλλά αυτοί οι δύο παράγοντες του καπιταλισμού έχουν βαθιά θαφτεί από δεκάδες άλλους. Σήμερα ο κάθε 19χρονος μπορεί να πάρει ένα PC και να ιδρύσει την Google. Ο τριτογενής τομέας έχει ξεπεράσει προ πολλού την καπιταλιστική βιομηχανική παραγωγή.
Γεννησε η δημοκρατία τον καπιταλισμό; Ισως. Δεν ξέρω. Όλα δείχνουν προς τα εκεί. Ο καπιταλισμός μεταφυτεύτηκε - βίαια - και σε πολλές δικτατορίες, αλλά παντού όπου παρουσιάστηκε σαν νορμάλ εξέλιξη είχε την δημοκρατία σαν υπόβαθρο.
Συνεπάγεται η δημοκρατία από τον καπιταλισμό; Πιστεύω πως όχι. Π.χ. στην πρωην Σοβ. Ένωση υπήρχε καπιταλισμός. Υπήρχε ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής και υπήρχε υπεραξία. Τώρα το αν η υπεραξία πήγαινε σε "λάθος" προορισμούς είναι άλλο καπέλο. Ο πρώην σοβιετικός καπιταλισμός δεν γεννησε δημοκρατία. Ούτε ο σημερινός ρωσικός καπιταλισμός το καταφέρνει. Η σημερινή ρωσική "δημοκρατία" πρέπει να γράφεται με πολλά εισαγωγικά.
Συνεπάγεται ο καπιταλισμός από την δημοκρατία; Πιστεύω πως ναι. Η δημοκρατία φέρνει αναγκαστικά την ελεύθερη αγορά. Η ελεύθερη αγορά δεν είναι αναγκαστικά καπιταλιστική, αλλά - με τα σημερινά δεδομένα - πολύ κοντά στον καπιταλισμό.
Αυτή η σκέψη με φέρνει στο προσωπικό μου πολιτικό ιδεώδες. Μιάς δημοκρατίας με ελεύθερη αγορά αλλά χωρίς καπιταλισμό - που τον θεωρώ ξεπερασμένο. Αυτό έχει σχέση με την ευημερία και θα το αναλύσω παρακάτω.
Πριν προχωρήσω στην σχέση καπιταλισμού / δημοκρατίας με την ευημερία, πρέπει να δώσω μερικούς ορισμούς. Είπα ήδη ότι ο καπιταλισμός σήμερα δεν είναι αυτό που έχει περιγράψει ο Μαρξ. Τι είναι όμως (κοινοβουλευτική) δημοκρατία;
Βλέπω ότι η δημοκρατία των ΗΠΑ είναι εντελώς διαφορετική από εκείνη της Γαλλίας, και εκείνη με την σειρά της εντελώς διαφορετική από εκέινη της Γερμανίας, της Σουηδίας, της Αγγλίας κ.ο.κ.
Η δημοκρατία είναι μιά γενική ιδέα περί συνέλευσης / λαικής κυριαρχίας, που έχει σαν ιδέα τις ρίζες της στην αρχαία Ελλάδα. Το πως εφαρμόζεται πρακτικά αυτή η γενική ιδέα είναι μιά πολύ ιδιαίτερη υπόθεση γιά κάθε λαό.
Η δημοκρατία ήρθε σε μερικούς λαούς με εξέγερση. Εδραιώθηκε με αίμα. Παραδείγματα οι ΗΠΑ, η Αγγλία, η Γαλλία, η Σουηδία, η Ιταλία, η Ελβετία. Σε άλλους λαούς μεταφυτεύτηκε από σπόντα. Παράδειγμα η Ελλάδα. Το 1821 έγινε μιά εθνική εξέγερση και οι μεγάλες δυνάμεις που επιβλήθηκαν στην Ελλάδα μετά, έφεραν την δημοκρατία σαν εισαγόμενο φρούτο.
Ο Κολοκοτρώνης και ο Ανδρούτσος έχυσαν το αίμα τους γιά να διώξουν τους τούρκους (εθνική εξέγερση). Δεν το έχυσαν γιά να ιδρύσουν κοινοβούλιο.
Έχουμε τέλος την κοινοβουλευτική δημοκρατία να επιβάλλεται με το ζόρι σε μερικές χώρες. Παράδειγμα η Γερμανία. Μετά τον πόλεμο, οι 4 κατακτητές (ΗΠΑ, Αγγλία, Γαλλία στην δυτική και Ρωσία στην ανατολική) επέβαλλαν το πολίτευμα που γουστάριζαν.
Η διαφορετική επικράτηση της δημοκρατίας σε κάθε χώρα εξηγεί και την διαφορετική αντιμετώπιση από κάθε λαό. Μπορεί οι αμερικάνοι να έχουν χιλιάδες στραβά, αλλά άμα τους θίξεις την δημοκρατία θα σου κόψουν το λαρύγγι. Το ίδιο και οι γάλλοι.
Αντίθετα οι έλληνες δεν πολυνοιάζονται γιά την δημοκρατία. Γι' αυτούς είναι εισαγόμενο φρούτο είπαμε. Ρουσφέτι, φοροδιαφυγή, πολιτικό κόστος, πελατειακές σχέσεις, διασπάθιση του δημόσιου χρήματος είναι ενέργειες που σαν κοινό παρονομαστή έχουν την υπονόμευση της δημοκρατίας. Στην Ελλάδα όποιος ρουσφετολογεί θεωρείται καπάτσος και μάγκας. Στις ΗΠΑ υπάρχει ρουσφέτι μεν, αλλά όποιος ρουσφετολογεί θεωρείται απατεώνας.
Αυτή είναι μιά ΠΟΛΥ βασική διαφορά, που βασίζεται στην διαφορετική αξιολόγηση που δίνουν στην δημοκρατία τους οι δύο λαοί.
Η Γερμανία είναι μια ειδική περίπτωση, που βάζει και τον τρίτο παράγοντα αυτού του ποστ (την ευημερία) στην εξίσωση.
Κανονικά η Γερμανία θα έπρεπε να είναι σαν την Ελλάδα. Την δημοκρατία της την φόρεσαν καπέλο, δεν την ζήτησε ο λαός. Κανονικά θα έπρεπε οι γερμανοί να καταστρατηγούν την δημοκρατία τους με χιλιάδες ρουσφέτια και ατιμίες κάθε μέρα. Δεν το κάνουν, γιατί έχουν συνδέσει στο μυαλό τους την δημοκρατία με την ευημερία. Μπορεί να είναι αντικειμενικά λάθος, αλλά γιά τον τυπικό γερμανό - καλώς η κακώς - η δημοκρατία και η ευημερία πάνε μαζί.
Αν πεις σε γερμανό οτι έβαλες το παιδί σου με μέσον στο δημόσιο, θα σε σκοτώσει διά λιθοβολισμού. Όχι γιατί είναι πιό έξυπνος / ηθικός από τον τυπικό έλληνα. Αλλά γιατί νιώθει ότι του απειλείς την προσωπική του ευημερία.
Μικρή παρένθεση και απόδειξη των σκέψεων μου: τα τελευταία χρόνια που η γερμανική ευημερία μειώνεται δραματικά, η αξιοπιστία της δημοκρατίας φθίνει δραματικά. Όσο μειώνονται τα εισοδήματα, τόσο περισσότεροι γερμανοί θέλουν να μειώσουν την δημοκρατία τους και να επιστρέψουν σε ένα αυταρχικό υπερ-κράτος. Οι γάλλοι έχουν πιό μειωμένα εισοδήματα από τους γερμανούς αλλά κανένας γάλλος δεν κάνει συμβιβασμούς με την δημοκρατία του.
Ξαναγυρίζω στην Ελλάδα. Στην Ελλάδα η δημοκρατία δεν έχει ισχυρά ερείσματα, δεν την επέλεξε ο λαός όπως στην Ελβετία. Ήρθε ξενόφερτη. Επίσης, στην Ελλάδα η δημοκρατία δεν συνδυάζεται με την ευημερία. Κανένας έλληνας δεν πιστεύει ότι στην προσωπική του ζωή τα πάει καλά επειδή λειτουργεί το κράτος και οι θεσμοί. Κανένας έλληνας δεν συνδέει την οικονομική του άνεση με την καλή λειτουργία των κρατικών μηχανισμών (κάτι που κάνουν κατά κόρον οι γερμανοί).
Πιστεύω ότι η Ελλάδα είναι μιά χαμένη υπόθεση. Δυστυχώς, δεν υπάρχει ελπίδα γι' αυτήν την χώρα. Μιά χρεωκοπία θα ήταν μιά λύση. Ίσως ταρακουνούσε τα νερά. Ίσως μιά χρεωκοπία ανάγκαζε τους έλληνες να αναρωτηθούν τι πολίτευμα έχουν και τι πολίτευμα θέλουν. Αν οι έλληνες αποφάσιζαν υπέρ της δημοκρατίας σε συνθήκες επανάστασης, θα την σέβονταν περισσότερο μετά. Δυστυχώς, οι γερμανοί δεν θα αφήσουν την Ελλάδα να χρεωκοπήσει. Δεν τους συμφέρει.
* * *
Σαν επίλογο, αφήνω τις σημερινές συνθήκες. Σκέφτομαι γύρω από το μελλοντικό ιδεατό πολίτευμα.
Το καπιταλισμό τον θεωρώ ξεπερασμένο και νεκρό. Δεν λυπάμαι καθόλου γιά τον θάνατο του. Θα ήθελα να πετάξουμε όσο γίνεται πιό γρήγορα τα υπολείμματα του - ιδίως το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Το οποίο θεωρώ σαν απομεινάρι του καπιταλισμού και σαν σημαντικό φρένο γιά την θετική εξέλιξη μας. Το μέλλον βρίσκεται στην ελεύθερη αγορά, με τις μικρές και ευέλικτες οικονομικές μονάδες. Φτάνει πιά η μαζικοποίηση των πάντων και οι οικονομίες κλίμακας (θέλω ξεχωριστό ποστ γιά να το αναλύσω αυτό).
Την δημοκρατία την θέλω πιό ανανεωμένη, πιό μοντέρνα. Με λιγότερη γραφειοκρατία, περισσότερους ελέγχους, περισσότερη διαφάνεια. Η Ευρωπαική Ένωση είναι μιά θαυμάσια ιδέα, αλλά η υλοποίηση της είναι ένας εφιάλτης. Η μελλοντική Δημοκρατία της Ευρώπης δεν επιτρέπεται να έχει σχέση με το σημερινό έκτρωμα των Βρυξελλών. Η ευρωπαική διοίκηση σήμερα είναι ένας υπερδιογκωμένος γραφειοκρατικός, διεφθαρμένος, αδιαφανής και αντιπαραγωγικός ελέφαντας.
Αν συνεχίσει αυτό, δικαίως οι λαοί της ευρώπης θα απαξιώσουν την ευρωπαική δημοκρατία.
Τέλος έχω μιά καινούργια αντίληψη γιά την ευημερία. Ευημερία δεν είναι μόνο το εμπορικό ισοζύγιο, ούτε οι ρυθμοι "ανάπτυξης" όπως τους εννοούν οι οικονομολόγοι σήμερα. Είναι τεχνικά αδύνατον να έχουμε παγκόσμιο εμπόριο και όλοι οι λαοί να έχουν θετικό εμπορικό ισοζύγιο. Πρέπει η ευημερία να οριστεί αλλιώς. Και σίγουρα ο ορισμός της ευημερίας πρέπει να περιλαμβάνει και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
Ψιλο-διευκρίνηση γιά ολο το παραπάνω κείμενο: μιλάω γιά την συνολική ευημερία ενός λαού που εξαρτάται από το πολίτευμα και τα οικονομικά μεγέθη. Δεν μιλάω γιά την προσωπική ευημερία που εξαρτάται από το αν η αγαπημένη μου μου χαμογελάει η όχι.
8 σχολια:
Jolly Roger, βάζεις πολλά και σύνθετα θέματα. Θα αναφερθώ στο σχόλιό μου σε κάποιες παραμέτρους που θίγεις και αποτελούν αντικείμενο των πολιτικών και κοινωνικών επιστημών και στις οποίες στηρίζεις τους συλλογισμούς σου, με τους οποίους δεν διαφωνώ, αλλά είναι βάση για πολλές συζητήσεις.
Tα πολιτεύματα είναι αποτέλεσμα πολλών παραγόντων και όχι πάντα των ίδιων, αν και υπάρχουν κοινοί παρονομαστές. Για παράδειγμα, για τη δημοκρατία απαιτείται μια μεγάλη αστική τάξη, μια κοινωνική συνοχή χωρίς μεγάλες εσωτερικές συγκρούσεις, θα έλεγα ένα επίπεδο παιδείας, ένα επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης και εξελιγμένων θεσμών, αν θυμάμαι από τα βιβλία κοινωνικών επιστημών, ενώ σίγουρα η ιστορία και τα βιώματα παίζουν το ρόλο τους. Δύσκολο να αναπτυχθεί η δημοκρατία σε ένα νομαδικό λαό ή σε ένα λαό που έχει παραμείνει σε προβιομηχανικό στάδιο ή χωρίς κάποια οικονομική ανάπτυξη και ορισμένους εξελιγμένους θεσμούς. Για αυτό και είναι δύσκολο, αντίθετα με ότι νομίζουν κάποιοι ή κουτοπόνηρα ισχυρίζονται, να «φυτέψεις» δημοκρατία π.χ. κάνοντας πόλεμο σε κάποια χώρα της Μέσης Ανατολής που είναι ακόμη νομαδική, έχει μη εξελιγμένους θεσμούς, χωρίζεται σε φατρίες κ.λπ.
Βέβαια, ένας πειθαρχημένος λαός με σύνθετες δομές, όπως οι Γερμανοί, δεν είναι απαραίτητο, ή τουλάχιστον δεν ήταν απαραίτητο πριν από μερικές δεκαετίες, να είναι δημοκρατικός. Ας μην ξεχνάμε ότι ο μιλιταρισμός και ο σεβασμός προς την κρατική εξουσία έχουν σε αυτή τη χώρα μεγάλη παράδοση. Η ιστορική τους πορεία καθόρισε πολλά. Καθώς βέβαια πρόκειται για μια χώρα εξαιρετικά ανεπτυγμένη που υπερκαλύπτει όλες τις κοινωνικοοικονομικές απαιτήσεις της δημοκρατίας, δεν ήταν δύσκολο να γίνει η μεταμόσχευση, το φρούτο ήταν ώριμο :) Η πειθαρχία τους μάλιστα που τους έκανε τόσο επικίνδυνους είναι, τώρα, και κάτι που τους κάνει εξαιρετικά ευσυνείδητους πολίτες. Εμείς υστερούμε σε κάποιους τομείς, όπως η αίσθηση σεβασμού σε απρόσωπες συλλογικές δομές, όπως είναι οι κρατικές, ενώ αντίθετα βάζουμε σε προτεραιότητα τις προσωπικές σχέσεις, κάτι που ευνοεί τη διαφθορά και δεν είναι υπέρ του κράτους. Σε αυτό τον τομέα προϋποθέσεων για τη δημοκρατία υστερούμε σημαντικά, αλλά ίσως και σε άλλους τομείς, και πολύ πρόσφατα, με τη μεταπολίτευση, στοιχειωδώς καταφέραμε κάτι! Κατά κάποιο τρόπο, εδώ ισχύει ότι εξαιτίας της οθωμανικής κατοχής χάσαμε τη θεσμική και πολιτική εξελικτική πορεία των άλλων ευρωπαϊκών κοινωνιών.
Αυτά για να βοηθήσω σε κάποια από αυτά που θέτεις, όπως γιατί οι Γερμανοί και όχι εμείς.
Γεια σου φιλε Περαστικε, εξ' αιτιας τετοιων σχολιων χαιρομαι να ανταλλασσω αποψεις μαζι σου.
Περιγραφεις πολυ σωστα, πως γεννιεται η δημοκρατια (παιδεια, κοινωνικοι θεσμοι, αστικη ταξη κ.α. ). Αυτο το ερωτημα το αφησα επιτηδες απ' εξω, γιατι δεν "χωραγε" στους αλλους συλλογισμους μου.
Αναρωτιεμαι μονο εν ταχει στο ποστ, αν ο καπιταλισμος μπορει να γεννησει δημοκρατια (μαλλον οχι).
Εννοειται οτι συμφωνουμε στο οτι το "δογμα Μπους" που ηθελε να μεταφυτευσει την δημοκρατια σε λαους νομαδων και κτηνοτροφων ειναι για τα μπαζα.
Με το δευτερο σκελος του σχολιου σου σχετικα με τους γερμανους, θα διαφωνησω λιγο.
Π.χ. υποθετεις οτι οι γερμανοι εχουν σεβασμο προς την κρατικη εξουσια. Αυτο δεν ισχυει - τουλαχιστον οχι στον βαθμο που νομιζουν οσοι ζουν εκτος Γερμανιας ;-)
Επισης υποθετεις οτι επροκειτο για μια ανεπτυγμενη κοινωνια, με κοινη παιδεια και κοινωνικη συνοχη.
Ουτε αυτο ισχυει. Οι γερμανοι ειναι πολυ ανομοιογενης λαος.
Με 3 αντιμαχομενες θρησκειες και περιπου 6 "ισχυρες" γλωσσες (και περιπου 80 "ανισχυρες" ). Επισης τουλαχιστον 3 εντελως αντιθετες νοοτροπιες.
Δεν το ξερουν πολλοι, αλλα αυτο που ονομαζουμε "γερμανικη γλωσσα" ειναι μια τεχνητη γλωσσα που φτιαχτηκε απο φιλολογους, προκειμενου να συνεννοηθουν οι γερμανοι μεταξυ τους.
Ενας βαυαρος δεν μπορει επ ουδενι να συνεννοηθει με εναν βερολινεζο (και λογω νοοτροπιας δεν θελει καν ;-) ). Μονο αν το γυρισουν και οι 2 στα επισημα γερμανικα θα βγαλουν ακρη. Αλλιως χρειαζονται διερμηνεα.
Η Ελλαδα αντιθετα ειναι υποδειγμα (θρησκευτικης, γλωσσικης, νοοτροπικης) ομοιογενειας.
Θελω να καταληξω, οτι οι (κοινοι) δημοκρατικοι θεσμοι γινονται πολυ πιο ευκολα αποδεκτοι σε εναν ομοιογενη λαο παρα σε εναν ανομοιογενη.
Η δημοκρατια στην Γερμανια καθε αλλο παρα "ωριμο φρουτο" ηταν, οπως την χαρακτηριζεις.
Εκεινο που πραγματικα εχουν κοινο (και σ' αυτο διαφερουν απο τους ελληνες) ειναι η πεποιθηση, οτι η δημοκρατια ειναι αμεσα συνδεδεμενη με την προσωπικη τους ευημερια.
Αν ως δημοκρατία ορίσουμε την κοινωνική κατάσταση της ισότητας των πολιτών, υπό την έννοια των ίσων ευκαιριών, τότε μπορούμε να υποθέσουμε ότι είναι απαραίτητη συνθήκη για τη γέννηση του καταπιταλισμού. Με δεδομένο όμως ότι αυτή η ισότητα είναι μάλλον επίπλαστη, ή καλύτερα τεκμαίρεται, γίνεται φανερό γιατί ο καπιταλισμός εξετράπη/εκτροχιάστηκε. Από την αντίστροφη όμως, αν λάβουμε υπόψη τις επιπτώσεις του καπιταλισμού στην κοινωνία (ανισότητα) φαίνεται ότι αυτός αντιστρατεύεται τη δημοκρατία.
Προσωπικά δεν πιστεύω ότι η δημοκρατία συνεπάγεται τον καπιταλισμό, και το γεγονός ότι ο τελευταίος εμφανίζεται μόνο σε δημοκρατικά καθεστώτα είναι παραπλανητικό ως ένδειξη/απόδειξη, διότι μετατρέπει (χωρίς να είναι) σε "πλεονέκτημα" του καπιταλισμού την παθογένεια της συγκέντρωσης του πλούτου στους διοικούντες σε κάθε άλλη μορφή - συγκεντρωτικού - καθεστώτος, η οποία συγκέντρωση όμως είναι δεδομένη (αν όχι αναπόδραστη), διότι όποιος συγκεντρώνει τον πλούτο, διαζειρίζεται τελικά την εξουσία, και συνεπώς κανένα συγκεντρωτικό καθεστώς δεν θα μπορούσε να μην ελέγξει τον πλούτο προκειμένου να διατηρήσει την εξουσία.
Με δεδομένο ότι το συγκεντρωτικό καθεστώς, προκειμένου να διατηρήσει την εξουσία, πρέπει να ελέγξει τον πλούτο, καθίσταται προφανές ότι τα περιθώρια ευημερίας του λαού είναι μάλλον στενά, αν όχι ανύπαρκτα.
Από την άλλη πλευρά όμως, ποιά είναι τα περιθωρία ευημερίας ενός λαού, με δημοκρατικό πολίτευμα, όπου ο καπιταλισμός απογειώνει τις κοινωνικές ανισότητες και τελικά ακυρώνει τις ίσες ευκαιρίες ;
Για μένα το κλειδί για την ευημερία ενός λαού είναι η ευσυνειδησία του ίδιου του λαού, υπό την έννοια ότι η κοινωνία απαρτίζεται από συγκοινωνούντα δοχεία κοινωνικών ομάδων, και συνεπώς ο,τιδήποτε πλήττει ένα, αργά ή γρήγορα θα δημιουργήσει δυσλειτουργίες και στα υπόλοιπα. Σε αυτό άλλωστε, πιστεύω ότι οφείλεται η "κακοδαιμονία" του ελληνικού λαού, όπου η κάθε μονάδα κοιτάει κοντόφθαλμα το προσωπικό συμφέρον αγνοώντας το συλλογικό.
Ενδιαφέροντα αυτά για τους Γερμανούς, σίγουρα τους ξέρεις καλύτερα :)
Αγαπητη Eskarina, βαζεις αλλο ενα στοιχειο στην κουβεντα, αυτο των ανισοτητων.
Πιστευω οτι ανισοτητες υπηρχαν παντου και παντα, σε ολες τις ανθρωπινες κοινωνιες. Παντα υπηρχε μια ισχυρη καστα, που συγκεντρωνε τον πλουτο.
Π.χ. στις φεουδαρχικες κοινωνιες του μεσαιωνα, η ψαλιδα αναμεσα σε φτωχους και πλουσιους ηταν 10Χ μεγαλυτερη απο τον χειροτερο καπιταλισμο.
Ποσο μαλλον που ο σημερινος καπιταλισμος ειναι "ξεφτισμενος" (εργατικα δικαιωματα, κρατικοι ελεγχοι, τριτογενης τομεας κλπ. ).
Ακομα και αν παραμερισουμε την τεχνολογια, ενα φαινομενο σαν την Google ηταν αδιανοητο σε ολα τα μηκη και πλατη της Γης για τους προηγουμενους 30 αιωνες.
Η δυνατοτητα του να γινουν δυο παιδαρελια ξαφνικα δισεκατομυριουχοι απο μια ιδεα που ειχαν, μονο ο σημερινος καπιταλισμος + δημοκρατια μπορουν να προσφερουν.
Γραφεις οτι καπιταλισμος = ανισοτητα και οτι η ανισοτητα αντιστρατευεται την δημοκρατια.
Δεν συμφωνω.
Η ανισοτητα προυπηρχε του καπιταλισμου, δεν την δημιουργησε ο καπιταλισμος.
Και σε ολες τις σημερινες δημοκρατιες εχουμε ανισοτητες, αυτο δεν μοιαζει να ενοχλει.
Συμφωνω οτι ο καπιταλισμος ωθει / διευκολυνει την συγκεντρωση πλουτου. Αυτο με την σειρα του διευκολυνει την συγκεντρωση εξουσιας.
Αλλα απο την στιγμη που επιτρεπουμε στους πλουσιους να συγκεντρωσουν εξουσια, εχουμε νερωσει την δημοκρατια μας.
Αλλη μια διαφορα της Ελλαδας με το εξωτερικο ειναι αυτη. Εξω υπαρχει καπιταλισμος και μεγαλη συγκεντρωση πλουτου. Αλλα επειδη ακριβως οι δημοκρατικοι θεσμοι ειναι ενεργοι, η συγκεντρωση πλουτου δεν οδηγει αυτοματα σε συγκεντρωση εξουσιας.
Αντιθετα στην Ελλαδα, οι πλουσιοι εχουν κατι σαν το Ατιμωρητο και το Αλαθητο. Κανουν οτι θελουν.
Αλλα αυτο δεν ειναι δημοκρατια.
Τελος, η παρομοιωση που κανεις με τις κοινωνικες ομαδες και τα συγκοινωνουντα δοχεια ειναι ενδιαφερουσα. Σε εναν μεγαλο βαθμο σωστη - ιδιως αν μιλαμε για αλλα κρατη.
Η Ελλαδα ειναι ιδιαιτερη περιπτωση. η Ελλαδα δεν εχει "ανεπτυγμενες" κοινωνικες ομαδες, μιας και οι αγροτες της ειναι γιαλατζη, και οι προλεταριοι της ειναι κουτσουρεμενοι. Η αστικη της ταξη ειναι προ πολλου νεκρη και αριστοκρατια δεν υπηρξε ποτε.
Η Ελλαδα δεν ειχε ποτε καπιταλισμο.
Για ολους τους παραπανω λογους, δεν εχει αυτο που ονομαζουμε "κοινωνικες ομαδες".
Ειμαστε μια ανοργανωτη κοινωνια απο μικροεμπορακους που προσπαθει να εξαπατησει ο ενας τον αλλο. Αυτο δεν αφηνει πολλα περιθωρια για κοινωνικη συνειδηση.
"...Αν πεις σε Γερμανό ότι έβαλες το παιδί σου με μέσον στο δημόσιο, θα σε σκοτώσει δια λιθοβολισμού. Όχι γιατί είναι πιο έξυπνος / ηθικός από τον τυπικό Έλληνα. Αλλά γιατί νιώθει ότι του απειλείς την προσωπική του ευημερία..."
E λοιπόν, αυτή η αντίδραση μου είναι εκπληκτικά οικεία! Πώς να μην ξενερώνω μετά με την Nεοελλαδεζία...
(Συγκεκριμένα μετά θα πάρω το κρανίο του βυσματία για να πίνω Akvavit και Tσίπουρο με Kόκα - Kόλα)
Όπως και να έχει η Ελλάδα είναι μια κατηγορία μόνη της. Δεν υπάρχει άλλη παρόμοια χώρα. Θυμίζει μικροαπατεωνίσκο, απόγονο ξεπεσμένης παλιάς αριστοκρατικής οικογένειας.
Αναφορικά με τις ανισότητες τώρα.
Δεν είμαστε όλοι οι άνθρωποι ίδιοι. Υπάρχουν διαφορές στα σωματικά χαρακτηριστικά και ικανότητες, στις πνευματικές δεξιότητες και στον χαρακτήρα. Aυτό που πρέπει να επιδιώκει μια κοινωνία είναι η προστασία κάποιων στοιχειωδών δικαιωμάτων των μελών της, ώστε το κάθε άτομο να μπορεί να αναπτυχθεί, να συμβάλει θετικά στα κοινά και να επιδιώξει την επίτευξη της ευτυχίας (Life, liberty, and the pursuit of happiness όπως λένε υποκριτικά πλέον εις τα Στέητς).
[Τσιτατο on] :
Συγκεκριμένα μετά θα πάρω το κρανίο του βυσματία για να πίνω Akvavit και Tσίπουρο με Kόκα - Kόλα
[Τσιτατο off]
Ω, ξανθε, πρασινοματη, γνησιε απογονε των Βικιγκς, ετσι ακριβως πρεπει να γινει. Να πινουμε calva (δεν μου αρεσει το τσιπουρο ;-) ) στα κρανια τους.
Μονο ετσι ισως στρωσουν καποτε.
Περι ανισοτητων, ορθως ομιλεις και εχεις την επιδοκιμασια μου.
Νασαι καλα.
Αγαπητέ θαλασσοπόρε, θα ήθελα να κάνω μια διόρθωση. Δεν πιστεύω ότι η αιτία των ανισοτήτων είναι ο καπιταλισμός, αλλά η ψευδαίσθηση που παρέχει η δημοκρατία (έτσι όπως έχει μετεξελιχθεί) περί ισότητας. Ο καπιταλισμός έρχεται απλώς να μεγενθύνει αυτές τις ανισότητες, επειδή, όπως πολύ σωστά αναφέρεις, συντείνει στη συγκέντρωση πλούτου. Η δημοκρατία σήμερα είναι κάτι σαν τα αυτοάνοσα νοσήματα, αντιμάχεται την ίδια της τη φύση. Και αν πρέπει οπωσδήποτε να διαλέξω, θα προτιμήσω τον καπιταλισμό από οποιοδήποτε άλλο σύστημα, παρά τα εγγενή προβλήματα του.
Όπως λέει και ο αγαπητός πεταλωτής κενταύρων, δεν είμαστε όλοι ίδιοι και για το λόγο αυτό, καθένας "χρειάζεται" διαφορετικές συνθήκες για να αναπτυχθεί ως άνθρωπος. Για το λόγο αυτό πάντα θεωρούσα ότι η ιδανική κοινωνία θα ήταν εκείνη που θα εξασφάλιζε τις (υπο)δομές που είναι αναγκαίες για να διαγνώσκονται οι διαφορετικές δεξιότητες των μελών της και να οδηγούνται σε παραγωγικές κατευθύνσεις.
ΥΓ : 40% αλκοολικός όγκος και θεωρείται και το "νερό της ζωής"; Πρέπει οπωσδήποτε να το δοκιμάσω !!!
Post a Comment