Τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ)
Ρεζουμέ 1: Τι να την κάνεις την τεχνητή νοημοσύνη όταν δεν διαθέτεις φυσική νοημοσύνη;
Ρεζουμέ 2: Δεν χρειάζεται να ανησυχείς μήπως η ΑΙ σε υποτάξει και καταστρέψει τον κόσμο. Είσαι ήδη ένα υποταγμένο ανδράποδο και τον κόσμο τον έχεις ήδη γαμήσει - δεν χρειάζεσαι την ΑΙ γι αυτό.
Ρεζουμέ 3: Το ερώτημα αν η ΑΙ διαθέτει συνείδηση, είναι χωρίς νόημα. Δεν διαθέτει, αλλά ακόμα και αν διέθετε, δεν θα έπαιζε κανέναν ρόλο.
* * *
Οι πρώτες ανησυχίες για το αν το δημιούργημα μπορεί να είναι ανώτερο από τον δημιουργό του υπήρχαν ήδη στην αρχαιότητα. Τότε όμως τα δημιουργήματα ήταν κάτι (πολύ ωραία) μάρμαρα. Οπότε το ερώτημα περί ανωτερότητας ήταν καθαρά φιλοσοφικό.
Η ανθρωπότητα δεν έχει συνειδητοποιήσει (ούτε ενδιαφέρεται να το κάνει) τι ακριβώς έγινε στην περίοδο 1640 - 1940. Μια χρονική περίοδο που ονομάζω χαϊδευτικά "19ος αιώνας", αν και κράτησε 300 χρόνια.
Μέσα σε 300 χρόνια η ανθρωπότητα έχτισε το 95% αυτού που αποκαλούμε σήμερα τεχνολογικό πολιτισμό. Στα 5.000 χρόνια πριν αυτόν τον "19ο αιώνα", το μόνο που ανακάλυψε η ανθρωπότητα ήταν η φωτιά, ο τροχός και κάτι βασανιστήρια (η σταύρωση, η σιδηρά παρθένος κ.α.).
Μετά από τον 19ο αιώνα και μέχρι σήμερα, η ανθρωπότητα δεν ανακάλυψε σχεδόν τίποτα. Οχι, δεν αποτελεί τεχνολογικό επίτευγμα το ότι ένα αϊφον έγινε μισό χιλιοστό πιο στενό, ούτε το ότι η κάμερα του βγάζει ωραίες σέλφι.
Επειδή ίσως κάποιος αμφισβητήσει το παραπάνω, δύο μόνο παραδείγματα (υπάρχουν πολλά):
- Ηλεκτρικά αυτοκίνητα πρωτοφτιάχτηκαν το 1832 (επί Κολοκοτρώνη) και μπήκαν σε μαζική παραγωγή το 1888. Βενζινοκίνητα πρωτοφτιάχτηκαν το 1886 (50+ χρόνια αργότερα) και η μαζική παραγωγή ξεκίνησε το 1900-κάτι.
- Το 1898 ο N. Tesla παρουσίασε το πρώτο WiFi. Λίγα χρόνια πιο πριν η Θεσσαλία είχε γίνει ελληνική, την πήραμε από την οθωμανική αυτοκρατορία.
Επιμένω λοιπόν ότι αυτό που σήμερα βιώνουμε σαν δυτικό τεχνολογικό πολιτισμό (κάθε μη δυτικός πολιτισμός είτε δεν υπήρξε ποτέ είτε είχε σβήσει πριν τον 19ο) φτιάχτηκε σε αυτά τα 300 χρόνια.
Δεν ξεχνάω τον Da Vinci (1452, έναν χρόνο πριν την άλωση - 1519). Αλλά οι ιδιοφυείς ανακαλύψεις του έμειναν στα σημειωματάρια του. Δεν μπήκαν στην πράξη και δεν έγιναν παγκόσμια προϊόντα όπως π.χ. το αυτοκίνητο ή ο ηλεκτρισμός.
Ήταν λοιπόν λογικό, ότι η ανθρωπότητα τρόμαξε από αυτήν την εκρηκτική εξέλιξη του 19ου αιώνα. Τρόμαξε από την ίδια της την εφευρετικότητα και τις ικανότητες. Κάπου εκεί αναδύθηκε ξανά το αρχαίο φιλοσοφικό ερώτημα για το αν το δημιούργημα μπορεί να είναι ανώτερο από τον δημιουργό του.
Μόνο που τώρα δεν είχαμε κάτι μαρμάρινα αγάλματα σαν δημιούργημα. Είχαμε πανίσχυρες μηχανές, με ασύλληπτες ικανότητες. Οπότε ο τρόμος μπροστά στο δημιούργημα ήταν πιο δικαιολογημένος.
Η πρώτη που εξέφρασε λογοτεχνικά τον τρόμο ήταν ή Mary Shelley το 1818 (Frankenstein). Μετά, πάμπολλοι άλλοι.
Στα πιο μοντέρνα χρόνια έχουμε τον Terminator (1984), όπου η ΑΙ υποτάσσει την ανθρωπότητα σωματικά - με όπλα, πείνα και καταστροφές.
Φυσικά το Matrix (1999), όπου η ΑΙ πάλι υποτάσσει την ανθρωπότητα, πνευματικά αυτήν την φορά. Το matrix υποτίθεται ότι είναι ένα ΑΙ πρόγραμμα που φυτεύει μια ψεύτικη πραγματικότητα στα μυαλά των ανθρώπων.
* * *
Κάπως έτσι φτάνουμε στο σήμερα, με την ΑΙ να αποτελεί πλέον κοινό τόπο. Τουλάχιστον μια από τις ΑΙ (υπάρχουν πολλές), δλδ. αυτό που ξέρουμε σαν ChatGPT μαζί με όλα τα παράγωγα / εξελίξεις του.
Δεν παραγνωρίζω τις τεράστιες επιπτώσεις που μπορεί να έχει το συγκεκριμένο πεδίο της ΑΙ με το chatgpt και τους επιγόνους του. Θεωρώ όμως αυτές τις επιπτώσεις σαν διαχειρίσιμες. Και σε κάθε περίπτωση "στραγαλάκια" (peanuts) μπροστά στις επιπτώσεις των άλλων πεδίων της ΑΙ - αυτών που δεν μαθαίνουμε ότι υπάρχουν καν.
Άρα δύο ερωτήματα:
- Γιατί θεωρώ το chatgpt σαν στραγαλάκια;
- Ποια είναι τα άλλα πεδία της ΑΙ που δεν ξέρουμε; (μας τα κρύβουν, διαδώστε πριν το κατεβάσουν 😀😀😀 )
Στο πρώτο ερώτημα.
Στραγαλάκια, επειδή το chatgpt δεν είναι τίποτα παραπάνω από ένα generative AI. Όπως δηλώνει και η λέξη generative, αυτό το πράγμα μπορεί να φτιάχνει άλλα μη υλικά πράγματα. Δεν μπορεί να φτιάξει αυτοκίνητα, ούτε φάρμακα, ούτε να βιδώσει μια λάμπα. Μπορεί όμως να κατασκευάσει εικόνες, ήχους και βίντεο ( = εικόνα + ήχος).
Ναι, μπορεί να φτιάξει ψεύτικες εικόνες. Μπορεί π.χ. να φτιάξει τον τραμπ να μιλάει υπέρ των αμβλώσεων. Μπορεί π.χ. να μιμηθεί την φωνή σου και να σου αδειάσει τον λογαριασμό (αν η τράπεζα σου βασίζεται σε αναγνώριση φωνής).
Οκ, η ανθρωπότητα θα μάθει σιγά σιγά να μην εμπιστεύεται εικόνες, ήχους και βίντεο. Δεν το θεωρώ τραγικό αυτό, ούτε καν δύσκολο.
Το κερασάκι που δεν έχουν προσέξει οι περισσότεροι είναι ότι η "μαγκιά" της ΑΙ δεν είναι σε αυτό που φτιάχνει (= στην έξοδο, στο αποτέλεσμα), αλλά σε αυτό που δέχεται (= στην είσοδο).
Στην τελική, τα βίντεο/εικόνες που φτιάχνει η ΑΙ μπορεί να στα φτιάξει και ένας οποιοσδήποτε καλός γραφίστας. Αν και θα χρειαστεί περισσότερο χρόνο και χρήματα. Το αποτέλεσμα όμως του γραφίστα θα είναι το ίδιο - ίσως και καλύτερο - από το αποτέλεσμα της generative AI.
Η μαγκιά λοιπόν δεν βρίσκεται στην δημιουργία μιας πλαστής εικόνας, στο αποτέλεσμα. Η μαγκιά βρίσκεται στην είσοδο, στο να αναθέσεις στην ΑΙ "φτιάξε μου τον τραμπ να μιλάει υπερ των αμβλώσεων" και η ΑΙ, δηλαδή ένα μηχάνημα, να καταλαβαίνει το τι είναι οι αμβλώσεις, τι είναι ο τραμπ, και τι είναι προεκλογική συγκέντρωση.
Άλλωστε, αυτός ο τομέας της ΑΙ δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα LLM = Large Language Model. Η έμφαση δίνεται στο language, την γλώσσα.
Αυτό που σήμερα ο πολύς κόσμος αντιλαμβάνεται σαν ΑΙ δεν είναι τίποτα άλλο από ένα μηχάνημα που του λες "φτιάξε ένα βίντεο με πουλιά στο δάσος" και το μηχάνημα ξέρει τι είναι βίντεο, τι είναι πουλιά και τι είναι δάσος.
Την ίδια εντολή μπορείς να δώσεις σε έναν καλό φωτογράφο, θα σου φτιάξει το ίδιο πράγμα. Η αντίληψη της γλώσσας είναι το κλειδί, γι' αυτό λέγεται Large Language Model.
Την ίδια εντολή μπορείς να δώσεις και σε έναν κλασσικό υπολογιστή (όχι ΑΙ), μόνο που εκεί θα πρέπει να του εξηγήσεις τι είναι π.χ. ένα δάσος. Το πασίγνωστο φωτοσοπ σου φτιάχνει ένα δάσος ότι ώρα θέλεις - αρκεί να του δώσεις τις κατάλληλες (δύσκολες) εντολές.
Εδώ μπαίνουν και μερικά άλλα παράπλευρα, δυσάρεστα στοιχεία.
Π.χ. η ΑΙ είναι ένα εξαιρετικά πανάκριβο πράγμα, καταναλώνει 5.000Χ περισσότερο ρεύμα από ότι ένας απλός υπολογιστής. Και για να τρέξει χρειάζεται πανάκριβες υποδομές. Ναι, σήμερα την χαρίζουν κάτω του κόστους (οι δισεκατομμυριούχοι σαν τον μασκ και τον μπεζος έχουν άπειρο χρήμα). Αλλά μόλις ο κόσμος την συνηθίσει, η ΑΙ θα γίνει ένα πανάκριβο εργαλείο μόνο για προνομιούχους. Η πλέμπα απλά την πάτησε.
Η Κατίνα που σήμερα βελτιώνει με την βοήθεια της ΑΙ τον κώλο της στην σέλφι, αύριο θα έχει το δίλημμα είτε να δώσει το νεφρό της είτε να βγάλει σέλφι με παρακατιανό κώλο. Είμαι 100% σίγουρος ότι θα προτιμήσει να δώσει το νεφρό της - και πολλά περισσότερα από νεφρό (π.χ. να ψηφίσει "τον δικό μας" υποψήφιο για πρόεδρο).
Το συμπέρασμα είναι αυτό που δίνω σαν ρεζουμέ στις πρώτες αράδες. Η ΑΙ δεν έχει συνείδηση, αλλά ούτε την χρειάζεται. Δεν χρειαζόμαστε ΑΙ με συνείδηση για να μας γαμήσει, μια χαρά δίνουμε κώλο και από μόνοι μας.
Αφήνω ότι από τεχνική σκοπιά, το να περιμένεις από ένα LLM / generative AI να έχει συνείδηση είναι σαν να περιμένεις από ένα ψάρι να ξέρει ποδήλατο.
* * *
Είναι λοιπόν η ΑΙ κάτι ακίνδυνο, χωρίς συνείδηση; Αν μιλάμε για την ΑΙ που βλέπει ο πολύς κόσμος, τότε ναι. Ακόμα και με το "ακίνδυνο" chatgpt είμαστε χαμένοι από χέρι. Αλλά - ξαναλέω - αυτό είναι στραγαλάκια μπροστά στους άλλους τομείς της ΑΙ, αυτούς που δεν βλέπουμε, ούτε φανταζόμαστε τις επιπτώσεις τους.
Ας φανταστούμε ένα 10χρονο αγοράκι με μια μπάλα ποδοσφαίρου, οπουδήποτε στον κόσμο. Είναι πανεύκολο για το 10χρονο το να ισορροπήσει το σώμα του στο ένα του πόδι και να ισορροπήσει την μπάλα στο άλλο του πόδι που είναι σηκωμένο στον αέρα. Υποθέτω ότι δεν υπάρχει 10χρονο αγόρι στον κόσμο που να μην το έχει τουλάχιστον δοκιμάσει.
Πως τα καταφέρνει το 10χρονο; Πολύ εύκολα με μικρές, ανεπαίσθητες κινησούλες των δυο του ποδιών και του κορμιού του κρατάει τόσο το σώμα του όσο και την μπάλα σε ισορροπία.
Αυτό που για κάθε 10χρονο είναι πανεύκολο, για έναν (κλασσικό) υπολογιστή είναι αδύνατο. Το 10χρονο λύνει μέσα σε δέκατα του δευτερολέπτου ένα πολύπλοκο πρόβλημα βελτίωσης του Markov (Markov decision process). Για να λύσει το πρόβλημα βελτίωσης πρέπει να λύσει την εξίσωση του Bellman.
Αυτό είναι το πρόβλημα, το Markov decision process:
Και αυτή είναι η λύση του, η εξίσωση του Bellman (για την ακρίβεια, μια από τις δυνατές λύσεις):
Ξέρουμε λοιπόν τι κάνει το 10χρονο με την μπάλα του. Αλλά δεν μπορούμε να βάλουμε τον οποιονδήποτε κλασσικό υπολογιστή να κάνει το ίδιο. Γιατί μέχρι να λύσει το πρόβλημα ο υπολογιστής, το 10χρονο αγοράκι θα έχει αποκτήσει εγγόνια.
Δεν είναι απλά θέμα ταχύτητας, διαθέτουμε πολύ γρήγορους υπολογιστές.
Είναι θέμα ότι τα παραπάνω σύμβολα αντιπροσωπεύουν (άγνωστες) πιθανότητας και (ακόμα πιο άγνωστα) αθροίσματα πολλαπλών παραγόντων. Οι κλασσικοί υπολογιστές - όσο ισχυροί και να είναι - εξ ορισμού δεν μπορούν να λύσουν προβλήματα με άγνωστα δεδομένα.
Εδώ αναλαμβάνει η ΑΙ. Όπως και το 10χρονο, η ΑΙ μπορεί να μαθαίνει από το αποτέλεσμα και να επαναλαμβάνει, δοκιμάζοντας διάφορες πιθανότητες. Ακόμα και το 10χρονο πρέπει να εξασκηθεί, δεν κρατάει την μπάλα με την πρώτη προσπάθεια.
Ωραία λοιπόν, η ΑΙ μπορεί να κρατάει μια μπάλα ποδοσφαίρου σε ισορροπία, όπως ένα 10χρονο. Σε τι χρησιμεύει αυτό;
Βασικά σε τίποτα. Αν είσαι αδαής.
Αν δεν είσαι αδαής, τότε ξέρεις ότι τα MDP (Markov Decision Process) και η εξίσωση του Bellman είναι τα "εργαλεία" του Terminator. Η απόλυτη υπεροχή.
Όποιος έχει στην κατοχή του ένα μηχάνημα που μπορεί να λύνει MDP, μπορεί να:
- Καταστρέψει το χρηματοπιστωτικό σύστημα ενός κράτους, αφήνοντας άθικτο το δικό του
- Στείλει ρομποτικά αεροπλάνα - που δεν χρειάζονται "ακριβούς" ανθρώπινους πιλότους - οπουδήποτε για να χτυπήσουν οποιονδήποτε
- Κατασκευάσει βιολογικά όπλα (ιούς) που θα χτυπάνε μόνο συγκεκριμένες ομάδες ανθρώπων. Π.χ. μόνο τους μαύρους, μόνο τους λευκούς αρσενικούς, γενικά μόνο όποιον δεν είναι δικός μας. Είτε όποιον δεν μας πληρώνει κάθε μήνα έναν κεφαλικό φόρο, όπως επί τουρκοκρατίας.
- Και πάμπολλα άλλα, τα οποία δεν μπορώ να φανταστώ, μη έχοντας άρωστο μυαλό.
Η αυτόνομη οδήγηση, τα ιπτάμενα ταξί, τα αυτόματα delivery πίτσας και μερικά ακόμα "επιτεύγματα" με τα οποία μας έχουν πρήξει τα @@ δεν είναι τίποτα άλλο από μηχανήματα που λύνουν MDP.
Το ουσιαστικό ερώτημα δεν είναι τι μπορούν να κάνουν αυτά τα μαραφέτια, ούτε το αν κάποτε αποκτήσουν συνείδηση, αλλά ΣΕ ΠΟΙΟΝ ΑΝΗΚΟΥΝ; Ποιος τα διατάζει; Γιατί αυτός που τα διατάζει, μπορεί εδώ-και-τώρα με το πάτημα ενός κουμπιού να τα μετατρέψει από delivery πίτσας σε δολοφόνους.
Πραγματικά πιστεύεις ότι στην αυτόνομη οδήγηση το αυτοκίνητο σε πηγαίνει όπου θέλεις εσύ; ...
Αυτά δεν είναι υποθέσεις. Αυτά τα μηχανήματα υπάρχουν ΗΔΗ.
Προφανώς αντί για μια τσαντούλα με σάντουιτς, το μηχάνημα μπορεί να κρατάει και ένα σακίδιο με μπομπίτσες. Αντί για μια εξάτμιση μπορεί να κρατάει ένα οπλοπολυβόλο. Και αντί να κινείται ανάμεσα σε χαρτοκιβώτια, μπορεί να κινείται ανάμεσα σε σπίτια.
Το θεμελιώδες γεγονός εδώ είναι, ότι η ΑΙ δεν χρειάζεται "συνείδηση", ότι και να σημαίνει ο όρος.
Δεν χρειάζεται δλδ. το σενάριο του terminator και του matrix, στα οποια η ΑΙ αποκτάει "συνείδηση" και αποφασίζει να εξοντώσει την ανθρωπότητα.
Είναι υπεραρκετό ότι κάποιος αδίστακτος με πολλά λεφτά και ονειρώξεις Απόλυτης Υπερεξουσίας (μπορείτε να με λέτε Ήλον Μασκ, Τζεφ Μπεζος, Πούτιν, Τραμπ, Ξι και μερικά άλλα λουλούδια) έχει ήδη στα χέρια του τα εργαλεία να ξεσκίσει την ανθρωπότητα. Και δεν έχει κανέναν απολύτως ενδοιασμό, ούτε εμπόδιο στο να κάνει τα άρωστα όνειρα του πράξη.
Ώστε δεν ζούμε στην εικονική πραγματικότητα του Μάτριξ, έεεεε;
Τα σόσιαλμηδια μας δείχνουν την καθαρή, πραγματική πραγματικότητα;
Και όχι αυτό που θέλει ο κάθε μασκ να μας φυτεύει στο μυαλό σαν πραγματικότητα (όπως έκανε το μάτριξ π.χ.);
Κοιμηθείτε ελεύθερα. Δεν θα στείλει.