Τριπλοί επιστήμονες

Δεν είμαι καλά. Τα σοβαρά θέματα με θλίβουν. Τα κωμικά με θλίβουν περισσότερο. Έτσι έφτασα να διαβάζω Ιστορία της Φιλοσοφίας. Ειδικός δεν έγινα, παραμένω φιλοσοφικός στούρνος. Αλλά διαβάζοντας π.χ. το γιατί ο Πλάτωνας θεωρεί ένα τετράεδρο ομορφότερο από ένα δέντρο απασχολώ το μυαλό μου χωρίς να θλίβομαι. 

Διαβάζω λοιπόν τους βίους και τις σκέψεις αυτών των ανθρώπων, μια τεράστια σειρά της Δυτικής Φιλοσοφίας που ξεκινάει από τον Πυθαγόρα τον 6ο π.Χ. αιώνα και φτάνει στις μέρες μας. 26 - 27 αιώνες. 

Δεν έχω τις ικανότητες να κρίνω τα όσα είπαν αυτοί οι άνθρωποι. Βλέπω όμως ξεκάθαρα ένα ρήγμα που έγινε σχετικά πρόσφατα, γύρω στις αρχές του 19ου αιώνα.

Πριν το ρήγμα, για 25 αιώνες, όλοι οι δυτικοί φιλόσοφοι (πιστεύω και οι ασιάτες, αλλά ακόμα δεν τους έχω διαβάσει αυτούς) είχαν έναν τριαδικό τρόπο σκέψης. Ηταν δηλαδή ταυτόχρονα επιστήμονες, φιλόσοφοι και θεολόγοι. Είναι μόλις τα τελευταία 100-150 χρόνια που έσπασε αυτός ο σύνδεσμος και ξαφνικά έχουμε μόνο-επιστήμονες, μόνο-φιλόσοφους και μόνο-θεολόγους.

Επι 25 αιώνες τους φιλόσοφους τους απασχολούσαν τρία πολύ βασικά ερωτήματα ταυτόχρονα: 

α) Τι είναι αυτό που συμβαίνει γύρω μου και γιατί; ( = Επιστήμη)

β) Πως πρέπει να ζήσω για να είμαι ευτυχισμένος; ( = Φιλοσοφία, Ηθική)

γ) Ποιος είναι ο Θεός και τι θέλει από μένα; ( = Θεολογία).

Ο Πυθαγόρας π.χ. στον 6ο π.Χ. ήταν ο πρώτος γνωστός βήγκαν (Ηθική), είχε ιδρύσει τεράστια φιλοσοφική σχολή στην Σικελία, που έμεινε ενεργή πολύ μετά τον θάνατο του. Ταυτόχρονα, όλοι ξέρουμε το πυθαγόρειο θεώρημα (την υποτείνουσα και την κάθετο), δηλαδή την Επιστήμη. Εννοείται πως το πυθαγόρειο θεώρημα δεν ήταν η μοναδική του συμβολή στην Επιστήμη. Φυσικά  ασχολήθηκε και με θεολογικά ερωτήματα, που δεν έγιναν τόσο γνωστά.

Ο Πλάτωνας είναι διάσημος σαν φιλόσοφος - θεολόγος. Αλλά ταυτόχρονα έχουμε και τα "πλατωνικά σώματα" - όπως το τετράεδρο που αναφέρω πιο πάνω - που είναι μαθηματικές εξισώσεις. 

Ο Αριστοτέλης το ίδιο. Τον θεωρούμε (και είναι) μεγάλο φιλόσοφο, αλλά κρίνοντας από τον διασωθέντα όγκο του έργου του, σήμερα θα θεωρούσαμε τον Αριστοτέλη σαν φυσικό επιστήμονα ;-)

Ο Δημόκριτος, ο πρώτος "πυρηνικός" επιστήμονας, διατύπωσε τις θεωρίες του περί μορίων και ατόμων επειδή έψαχνε να βρει την φύση του Θεού βαθιά μέσα στην ύλη. Οτι επιστημονικό ανακάλυψε, το ανακάλυψε επειδή ήταν θεολόγος!

Ο Αυγουστίνος, ο σημαντικότερος θεολόγος του Μεσαίωνα άφησε πίσω του πολλά φιλοσοφικά βιβλία αλλά και μαθηματικές μελέτες πάνω στις ταλαντώσεις.

O Καρτέσιος (16ος-17ος αι.) είναι φιλόσοφος. Ο πατέρας της Μεταφυσικής με το "σκέπτομαι άρα υπάρχω". Ταυτόχρονα ασχολείται με το αν ο Θεός έχει μονή ή διπλή υπόσταση (δλδ θεολόγος). Ταυτόχρονα, μας άφησε το καρτεσιανό σύστημα συντεταγμένων και το καρτεσιανό γινόμενο πινάκων, από τα πιο θεμελιώδη Μαθηματικά.

O Νεύτωνας ήταν θεολόγος - φιλόσοφος. Αν τον αποκαλούσες θετικό επιστήμονα, θα σου έκοβε την καλημέρα. Ο νόμος της βαρύτητας, μια από τις πιο θεμελιώδεις επιστημονικές ανακαλύψεις, δημοσιεύτηκε με τον τίτλο Philosophiae Naturalis Principia Mathematica (Μαθηματικές Αρχές της Φυσικής Φιλοσοφίας).

Οπου μέσα σε ένα υποτιθέμενο βιβλίο Φιλοσοφίας χάνεσαι μέσα σε ατέλειωτες μαθηματικές εξισώσεις. Νομίζεις ότι η μαθηματική απόδειξη της βαρύτητας είναι απλή; Γελιέσαι. Ο Νεύτωνας πάλευε για χρόνια με τις εξισώσεις της βαρύτητας. 

Σιγά μην περίμενε το μήλο να του πέσει στο κεφάλι. Η ιστορία με το μήλο είναι ακόμα ένα fake μέσα στα τόσα. Παρ' όλα αυτά, ο Νεύτωνας θεωρούσε τον εαυτό του φιλόσοφο! Και θεολόγος εννοείται, αφού έχει γράψει και βιβλία περί της τριαδικότητας του Θεού.

Ο Ανταμ Σμιθ (1723), ο πατέρας του "αόρατου χεριού της αγοράς" και κατ' επέκταση του καπιταλιστικού οικονομικού μοντέλου ήταν μαθηματικός, οικονομολόγος αλλά και ηθικός φιλόσοφος. Εγραψε το The Theory of Moral Sentiments (Θεωρία των Ηθικών Αισθημάτων), στο οποίο δίνει ηθικούς κανόνες και θεολογικές εξηγήσεις.

O Κοπέρνικος (1473) ήταν καθολικός επίσκοπος. Αυτό δεν τον εμπόδισε να ανακαλύψει το ηλιοκεντρικό σύστημα - το οποίο υποτίθεται ότι είναι αντίθετο στα συμφέροντα της Εκκλησίας.

Ο Δαρβίνος (1809) ήταν θεολόγος.

Να μην μιλήσω για Γαλιλαίο και Ντα Βίντσι που είχαν 100 διαφορετικά ταλέντα.

 

Τόσα και τόσα ονόματα, 26 αιώνες δρόμος. 

Πλούταρχος, Πλίνιος, Αβικέννας, Ωριγένης, Όκκαμ (ο Όκκαμ ήταν ο πρώτος που πρότεινε χωρισμό κράτους-εκκλησίας το 1310. Από τότε κρατάει αυτή η κολώνια), Θωμάς Ακινάτης, Leibniz, Spinoza, Bacon, Hobbes, Locke, Hume, Βολταίρος, Ρουσσώ, Καντ (ο Μέγας Καντ, 1724-1804, ο πατέρας του sapere aude και της καντιανής προστακτικής έχει γράψει και  αστρονομικές και γεωλογικές μελέτες).

 

Όλοι οι παραπάνω - μαζί με πολλούς άλλους που δεν αναφέρω - άφησαν πίσω τους και επιστημονικό και ηθικό/φιλοσοφικό και θεολογικό έργο. Το who is who της ανθρώπινης (δυτικής τουλάχιστον) διανόησης ήταν τριπλοί: επιστήμονες, ηθικοί φιλόσοφοι, θεολόγοι.

Επρεπε να φτάσουμε στα τέλη του 18ου / αρχές 19ου για να σπάσει αυτός ο σύνδεσμος και να έχουμε μόνο-επιστήμονες:  Lagrange (1736-1813), Laplace (1749-1827), Watt (1736-1819).

Aντίστοιχα να έχουμε μόνο-θεολόγους και μόνο-φιλόσοφους: Hegel (1770-1831), Schopenhauer (1788-1860), Kirkegaard (1813-1855), Nietzsche (1844-1900).

Κάπου εκεί γύρω στο 1800 έχουμε ένα τεράστιο ρήγμα στην ανθρώπινη Σκέψη. Για 26 αιώνες πριν από αυτό το ρήγμα έχουμε Επιστήμη + Φιλοσοφία / Ηθική + Θρησκεία σε ένα πακέτο, άρρηκτα δεμένες μεταξύ τους. Αλληλοσυμπληρώνονται και αλληλοπροωθούνται, επειδή οι ίδιοι άνθρωποι που εύρισκαν μια μαθηματική εξίσωση ή ανακάλυπταν έναν νόμο της φύσης ήταν οι ίδιοι που όριζαν και τους ηθικούς κανόνες.

Χωρίς την θεολογική σκέψη του Δημόκριτου δεν θα ξέραμε για τα μόρια και τα άτομα. Χωρίς τις φιλοσοφικές ανησυχίες του Νεύτωνα δεν θα μας έπεφταν τα μήλα στο κεφάλι.

 

Μετά το ρήγμα, από το 1800 μέχρι σήμερα, η Επιστήμη είναι κάτι ανεξάρτητο από την Θρησκεία - πολύ συχνά την αντιμάχεται. Εδώ κολλάει και το fake με τον Γαλιλαίο που έγραφα στο προηγούμενο ποστ. Θρησκεία και Επιστήμη θεωρούνται πλέον αντίπαλα στρατόπεδα (έχουν και τα δύο τυφλωμένους φανατικούς οπαδούς όμως).

Η δε Φιλοσοφία έχει πάρει έναν μοναχικό δρόμο, όπου κάτι παλαβοί γράφουν σήμερα απίθανα δυσνόητες χαζομάρες που δεν τις καταλαβαίνει κανένας και δεν αφορούν κανέναν.

Γιατί έγινε αυτό το ρήγμα; Γιατί το 1800 και όχι πριν ή μετα; Πιστεύω ότι οι λόγοι είναι οικονομικοί. Η κοινωνία άλλαξε ριζικά το οικονομικό της μοντέλο εκεί γύρω στο 1800, η ανθρώπινη Σκέψη ακολούθησε τα νέα δεδομένα.

 

Πριν το 1800 η Επιστήμη συμβάδιζε με την Ηθική και με το θέλημα κάποιου Θεού. 

Πριν το 1800, δεν μας ενδιαφέρει προς τα που πέφτει το μήλο ή το αν κινείται ο Ήλιος γύρω από την Γη. Μας ενδιαφέρει το πως θα γίνουμε καλοί / ευτυχισμένοι άνθρωποι, τηρώντας το θέλημα του Θεού.

Μετά το 1800, μας ενδιαφέρει μόνο το πως θα βγάλει λεφτά και εξουσία αυτός που πληρώνει τον επιστήμονα.

 

Πριν το 1800, η Επιστήμη είχε σαν στόχο την ανθρώπινη ευτυχία. Επειδή ακριβώς ήταν ταυτόχρονα Επιστήμη, Ηθική και Θρησκεία, μέσα σε ένα μυαλό.

 

Σήμερα, η Επιστήμη έχει σαν στόχο το κέρδος της ολιγαρχίας, όχι πια την ανθρώπινη ευτυχία. 

Η Επιστήμη είναι πλέον πουτανάκι του Χρήματος. 

 

Δεν υπάρχει ούτε ένας ανεξάρτητος επιστήμονας, όλοι έχουν αφεντικό και το αφεντικό έχει συμφέροντα. Το 95% όσων μας πλασσάρονται σαν επιστημονικές αλήθειες είναι στην πραγματικότητα business. 

Κανένας επιστήμονας δεν ασχολείται πια με ηθικά ζητήματα. Οι επιστήμονες πληρώνονται για να λένε αυτά που θέλουν τα αφεντικά τους. Και - ακόμα χειρότερα - για να αποσιωπούν αυτά που θα έβλαπταν τα αφεντικά τους.

Μαζί με την κατάλληλη προπαγάνδα: Οποιος πηγαίνει κόντρα στους επιστήμονες είναι σκοταδιστής που θέλει να τους κάψει, όπως η Εκκλησία που θα έκαιγε τον Γαλιλαίο (μούφα).

Με άλλα λόγια, κανένας δεν μπορεί να πάει κόντρα στα συμφέροντα μιας άθλιας ολιγαρχίας. Συμφέροντα που μερικοί ξεπουλημένοι τα έχουν ντύσει με τον μανδύα της "επιστημονικής αλήθειας", επειδή ακριβώς αυτοί οι ξεπουλημένοι δεν ασχολούνται με την Ηθική.

Πολλές φορές σκέφτομαι ότι το αρνητικό παράσημο του "ψεκασμένου" δεν ταιριάζει σε κάποιον απλοϊκό ανθρωπάκο που φοβάται τα τσιπάκια του Bil Gates. Στο κάτω κάτω, ο απλός ανθρωπάκος δεν έβγαλε το ΜΙΤ. 

 

Οι πραγματικοί και οι πιο επικίνδυνοι ψεκασμένοι είναι αυτοί που χρησιμοποιούν το κύρος της Επιστήμης για να πλασσάρουν ότι τους λέει το αφεντικό τους. 

 

* * * *

Υ.Γ. Σαν Μηχανικός, θα σκάσω αν περιγράψω ένα πρόβλημα χωρίς να περιγράψω και τις λύσεις του ;-) Αν και δεν ταιριάζει με το παραπάνω κείμενο, δίνω μια (δύσκολη) λύση.

Αυτοί που χρειαζόμαστε περισσότερο από ποτέ, είναι οι Φιλόσοφοι και οι Θεολόγοι. Οι πρώτοι οφείλουν να βγουν από τα πανεπιστήμια. Να εγκαταλείψουν τα ακαταλαβίστικα περί Υπαρξισμού, Μεταστρουχτουραλισμού και δεν ξέρω ποιου άλλου -ισμού και να διατυπώσουν νέους, ξεκάθαρους κανόνες Φιλοσοφίας και (κυρίως) Ηθικής. 

Οι δεύτεροι οφείλουν να βγουν από τις εκκλησίες τους και τις διαπλοκές τους με το κράτος και να διατυπώσουν νέους κανόνες ηθικής συμπεριφοράς.

 

Χρειαζόμαστε επειγόντως έναν μπούσουλα για το πως θα χρησιμοποιήσουμε τα εργαλεία μας (οι επιστημονικές γνώσεις είναι εργαλεία) προκειμένου να γίνουμε ευτυχισμένοι. Ευτυχισμένοι ΟΛΟΙ εμείς, ΟΛΑ τα ζώα του πλανήτη, χωρίς να ξεκοιλιάσουμε το περιβάλλον.

 

Η Φιλοσοφία και η Θεολογία κάνουν ακριβώς αυτό, εδώ και 26 αιώνες. Δίνουν ηθικούς κανόνες, έναν μπούσουλα για την ζωή μας. Μόνο που από το 1800 και μετά μας άφησαν στην τύχη μας. Οι φιλόσοφοι κλείστηκαν στα πανεπιστήμια, οι θεολόγοι κλείστηκαν στις εκκλησίες και στα προνόμια τους. Και εμείς ξεμείναμε χωρίς οδηγό, χωρίς στόχο. Χαμένοι στο anything goes, ξέροντας πλέον μόνο το πως να καταναλώνουμε (και μόνο αυτά που φέρνουν κέρδη).

 

Σήμερα, τους κανόνες, τον μπούσουλα στις ζωές μας, τον ορίζουν είτε κάτι αρχιμαλάκες που ουρλιάζουν νυχθημερόν στα σοσιαλ μηδια είτε οι ξεπουλημένοι γλειφοκωλάριοι των ολιγαρχών που ονομάζονται "έγκυροι επιστήμονες".

Δεν ξέρω για τους άλλους, αλλά εγώ θα ήθελα τους κανόνες για την ζωή μου να τους ορίζει ένας Καντ, ένας Γαλιλαίος, ένας Ντα Βίντσι, ένας Αριστοτέλης. Οχι ότι τα είπαν όλα σωστά αυτοί οι κύριοι. Αλλά είναι εκατομμύρια φορές προτιμότεροι από τις βαριά αμόρφωτες συμπλεγματικές κατίνες στα σόσιαλ και τους "έγκυρους" γλειφοκωλάριους.