e-monopoly

Αν ρωτήσεις τους περισσότερους ανθρώπους, τι είναι το google, θα σου απαντήσουν "μηχανή αναζήτησης". Αν τους ρωτήσεις, τι είναι το  facebook, θα σου απαντήσουν "πλατφόρμα γιά να βγάζεις γκόμενα/ο". Οι πιό ευπρεπείς δεν θα το διατυπώσουν ακριβώς έτσι, αλλά το νόημα θα είναι το ίδιο.
Είναι χαρακτηριστικό του e-αναλφαβητισμού που - προσχεδιασμένα και ηθελημένα - κυριαρχεί, το να μην ξέρουν οι καταναλωτές (alias χρήστες alias πελάτες) τι ακριβώς καταναλώνουν (alias χρησιμοποιούν, alias πληρώνουν).

Φυσικά και διαθέτει το google μηχανή αναζήτησης. Το ίδιο και το fb διαθέτει πλατφόρμα γιά γνωριμίες. Αλλά αυτά είναι τα εργαλεία της επιχείρησης, όχι το εμπόρευμα. Κανένας δεν θα έλεγε ποτέ, ότι η αλυσίδα καταστημάτων Ζάρα διαθέτει ταμειακές μηχανές και ότι το σουπερμάρκετ της γειτονιάς μας διαθέτει ράφια. Στην περίπτωση του Ζάρα και του σουπερμάρκετ ξέρουμε ότι ο πρώτος πουλάει ρούχα και ο δεύτερος τρόφιμα. Το google και το facebook τι να πουλάνε άραγε;

Ας μην βιαστούμε να απαντήσουμε "διαφημίσεις", γιατί ούτε το google ούτε το facebook πούλησαν ποτέ έστω και μία διαφήμιση.
Δεν είναι παράξενο; Ξέρουμε το προιόν του κάθε περίπτερου και δεν ξέρουμε το προιόν δύο γιγάντων της παγκόσμιας (ιντερνετικής) οικονομίας.
Είναι αρνητικό αυτό; Ναι, είναι. Όταν ξέρεις το προιόν, μπορείς να το αξιολογήσεις. Μπορείς να συγκρίνεις την τιμή / ποιότητα. Μπορείς να αναζητήσεις άλλους έμπορους που ίσως προσφέρουν καλύτερα προιόντα σε ανταγωνιστικότερη τιμή.

Ποιό είναι λοιπόν το προιόν της google και του facebook; Τι ακριβώς πουλάνε που τους έχει αποφέρει τόσα (δισ)εκατομμύρια;
Η απάντηση είναι απλή. Πουλάνε τις ζωές μας. Το google ξέρει τι αναζητάμε κάθε στιγμή. Πουλάει αυτήν την πληροφορία στους πελάτες του, ώστε οι τελευταίοι να μας βομβαρδίσουν με "κατάλληλες" διαφημίσεις. Το fb είναι τρισχειρότερο. Ξέρει ποιοί είμαστε, την εθνικότητα μας, την γλώσσα μας, την θρησκεία μας, τις πολιτικές μας πεποιθήσεις, την ηλικία μας, το φύλο μας, τις σεξουαλικές μας προτιμήσεις, τους φίλους μας, τι αγοράσαμε τον τελευταίο καιρό, τι μας ενδιαφέρει, τι (δεν) μας αρέσει ...
Και όλα αυτά τα ΠΟΥΛΆΕΙ σε όποιον πληρώνει.
Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε, ότι το facebook δεν είναι μιά φιλανθρωπική οργάνωση που προσφέρει δωρεάν μιά πλατφόρμα γνωριμιών, ώστε να μπορέσει να πηδήξει ο κάθε πικραμένος. Είναι μιά κερδοσκοπική εταιρεία, που εμπορεύεται οτιδήποτε αποτελεί την (καθημερινή) ζωή μας, τις ιδέες και τα αισθήματα μας.

Ο e-αναλφαβητισμός είναι ηθελημένος. Αν οι άνθρωποι συνειδητοποιήσουν κάποτε ότι η ζωή τους είναι εμπορεύσιμο αγαθό θα απαιτήσουν αμοιβή.

* * * *
Όλο αυτό το τζέρτζελο δεν θα με ενοχλούσε κανονικά. Δεν έχω λογαριασμό στο  fb, ούτε σκοπεύω να αποκτήσω. Και στο google κάνω κλικ από το 10ο αποτέλεσμα και μετά (τα πρώτα 10 μετράνε γιά τις διαφημίσεις, εκεί πέφτει το χρήμα).
Δεν είμαι ιεραπόστολος, δεν με ενδιαφέρει να διαφωτίσω κανέναν.
Αν κάποιος θέλει να χαρίσει την ζωή του στο fb προκειμένου το τελευταίο να βγάλει εκατομμύρια, δεν με νοιάζει.

Εκείνο που με νοιάζει είναι το e-μονοπώλιο. Βλέπω ότι το ίντερνετ μετατρέπεται σιγά σιγά σε ένα είδος κλειστού κλαμπ. Διαμορφώνονται δύο ξεχωριστά ίντερνετ. Tο πρώτο (ας το ονομάσω παλαιο-ιντερνετ) είναι αυτό που ξέρουμε μέχρι σήμερα. Άναρχο, ανεξέλεγκτο, ανώνυμο, ελεύθερο. Το δεύτερο (νεο-ίντερνετ) είναι ήδη εδώ, κατασκευασμένο από οικονομικούς κολοσσούς με ηγέτες την facebook και την google. Η πρόσβαση στο νεο-ιντερνετ γίνεται επώνυμα και με προεξάρχον στοιχείο την πιστωτική κάρτα.
Στο παλαιο-ίντερνετ σχεδόν τα πάντα είναι δωρεάν. Στο νεο-ίντερνετ, σχεδόν τα πάντα πληρώνονται.

Το παλαιο-ίντερνετ θα υποβαθμιστεί. Ήδη το κάνουν πιό αργό - δίνοντας χαμηλή προτεραιότητα σε ότι διακινείται σ' αυτό. Ένα μεγάλο κομμάτι διακινείται από/προς τα καινούργια κινητά γκατζετάκια. Τα οποία όμως περνάνε από τον έλεγχο των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας. Οι τελευταίες λογοκρίνουν οποιαδήποτε πληροφορία δεν συμβαδίζει με τα συμφέροντα τους και χαμηλώνουν τεχνητά τις ταχύτητες γιά όποιον δεν δέχεται τις διαφημίσεις τους.

Μην ξεχνάμε ότι η ταχύτητα κάνει το ίντερνετ αυτό που είναι σήμερα. Χωρίς ψηλές ταχύτητες δεν μπορεί να υπάρξει φιλμ (ξεχάστε το youtube), ούτε μουσική, ούτε μεγάλα αρχεία. Από την στιγμή που ένα ολιγοπώλιο (εταιρείες κινητής και λίγες άλλες) καθορίζει τις ταχύτητες, το παλαιο-ίντερνετ στραγγαλίζεται, χάνει ένα μεγάλο μέρος του περιεχομένου του - και εν τέλει τους χρήστες του.

Όλα μεταφέρονται προς το νεο-ιντερνετ, όπου όλα θα υπάρχουν όπως πριν - αυτήν την φορά έχοντας κάποιο αντίτιμο. Το νεο-ίντερνετ θα ελέγχεται από ένα ολιγοπώλιο εταιρειών με ύψιστο σκοπό το κέρδος.

Ο εφημερίδες παγκόσμια προσπαθούν εδώ και πάνω από 10 χρόνια να βγάλουν κέρδος από το ίντερνετ. Δεν τα έχουν καταφέρει μέχρι σήμερα. Ξοδεύουν τεράστια ποσά, διαθέτοντας το προιόν τους (δημοσιογραφικά ρεπορτάζ και ειδήσεις) δωρεάν στο παλαιο-ίντερνετ, αποκομίζοντας μηδαμινά έσοδα. Το ίδιο γίνεται με τις δισκογραφικές εταιρείες, που εδώ και 10 χρόνια δεν μπορούν να πουλήσουν μουσική μέσα από το ίντερνετ. Τό ίδιο γίνεται και με πολλές άλλες εταιρείες.
Όλοι αυτοί θα μετακομίσουν από το κλασικό ίντερνετ της ανωνυμίας και της αναρχίας στο ελεγχόμενο ίντερνετ της επώνυμης πιστωτικής κάρτας.

Αλλά δεν είναι μόνο το οικονομικό που μετράει. Το παλαιο-ίντερνετ είναι μέχρι σήμερα μιά πλατφόρμα ελευθερίας. Ο καθένας μπορεί να φτιάξει μιά ιστοσελίδα, να την ανεβάσει με ελάχιστο κόστος και να δημοσιεύσει ότι θέλει. Αντίθετα στο facebook κυριαρχεί η απόλυτη λογοκρισία. Ότι δεν εξυπηρετεί το κέρδος της εταιρείας, σβήνεται. Πρόσφατα έφτιαξαν μερικοί πιτσιρικάδες κάτι απλοικά αστειάκια όπου ειρωνέυονται το fb. Σαν αποτέλεσμα, το fb μπλόκαρε τόσο τους ίδιους, όσο και όλες τις αναφορές σ' αυτούς. Μέσα σε 1' οι πιτσιρικάδες είχαν πάψει να υπάρχουν - ηλεκτρονικά.
Σαν τον Στάλιν που παραποιούσε τις φωτογραφίες των αντιφρονούντων, έτσι και το fb έσβησε την ύπαρξη των πιτσιρικάδων. Οι εταιρείες κινητής δείχνουν μόνο τα site εκείνα που έχουν κάνει σύμβαση μαζί τους. Ότι δεν έχει σύμβαση, δεν υπάρχει στο νεο-ιντερνετ.

Λύσεις; Δεν έχω καμμία. Άλλωστε αυτό δεν είναι ένα πρόβλημα, είναι μιά εξέλιξη. Ίσως αναπόφευκτη. Θα πρότεινα να ενημερωθούμε περισσότερο γιά τα - χοντρά - παιχνίδια που παίζονται γύρω μας. Δεν θα αλλάξει τίποτα στην πορεία του κόσμου, αλλά ίσως μπορέσουμε στο μέλλον να προστατέψουμε τους εαυτούς μας καλύτερα από τα συμφέροντα των μεγαλοεταιρειών.

Σχετικό δημοσίευμα: Ένα φανταστικό άρθρο του εφευρέτη του WorkdWideWeb. O Tim Berners-Lee είναι ο άνθρωπος που κατασκέυασε την πρώτη ιστοσελίδα - μαζί με όλη την τεχνολογία που έχει γίνει σήμερα κτήμα όλων μας.